Araba lingvo

Araba lingvo
العربية (al-'Arabijja)
lingvo • makrolingvo • moderna lingvo
Ŝemida lingvaro
Parolata en	norda Afriko kaj sudokcidenta Azio: Egipto, Irako 75%, Maroko, ktp.
Parolantoj	295 000 000
Denaskaj parolantoj	280 milionoj
Fremdlingvo / dua lingvo por	250 milionoj
Skribo	araba
Lingvistika klasifiko
Afrikazia Semida lingvaro
Oficiala statuso
Reguligita de	Akademio de la Lingvo Araba ĉe Kairo, Akademio de Lingvo Araba de Damasko, Suprema Konsilio de la Araba Lingvo en Alĝerio, Arabic Language International Council, Akademio de la Lingvo Araba de Israelo, Iraqi Academy of Sciences, Tunisian Academy of Sciences, Letters, and Arts, Akademio de la Lingvo Araba de Jordanio
Lingva statuso	1 sekura
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
ISO 639-1	ar
ISO 639-2	ara
ISO 639-3	ara
Glottolog	arab1395
Angla nomo	Arabic
Franca nomo	arabe

La araba lingvo estas semida lingvo kiu estas parolata en preskaŭ 24 landoj, precipe en sudokcidenta Azio kaj norda Afriko, de Atlantiko ĝis la araba-persa golfo. Estante semida, ĝi similas al iuj tre antikvaj lingvoj de sudokcidenta Azio, kiel la hebrea, la akada , la aramea kaj la asiria. Ĝi estas la lingvo de la Korano.

En priskriboj de la klasika araba lingvo oni grupigas vortojn laŭ la komuna trikonsonanto.

La araba origine estis la lingvo de la nomadoj kaj la terkulturistoj de la Araba Duoninsulo. Kun la alveno de la araba imperio kaj islamo, ĝi ekspandiĝis, kun la arabigo de aliaj popoloj. Ĝi ankaŭ fariĝas grava religia lingvo, ĉar per ĝi oni legas la Koranon, la sanktan libron de la islamanoj.

Dum la mezaj epokoj, la islama civilizo gajnis tre altan nivelon de kulturo kaj scienco, kaj la araba estis la perilo de tiu progreso. Trezoro da mezepokaj verkaĵoj estis verkitaj en la araba, kaj uzis ĝin sciencistoj tre diversaj, de Aviceno, perso de Buĥara, al Maimonido, judo de Kordovo.

Oni skribas la araban per la araba alfabeto, semida skribsistemo senvokala, kiu estis adaptita de la fenica skribsistemo. Ĝin uzas ankaŭ lingvoj en aliaj islamaj landoj, kiel la persa, urduo, kaj pasintece la turka (ĝis la 20-a jarcento) kaj eĉ la hispana kaj hebrea lingvoj.

Nuntempe, kvankam la araba estas malpli grava ol pasintece, ĝi estas parolata de preskaŭ 200 milionoj da homoj, kaj estas unu el la oficialaj lingvoj de la Unuiĝintaj Nacioj. Ĝi ekzistas en diversaj lokaj dialektoj. Historie, la malta lingvo, parolata sur la eta mediteranea insulo Malto, devenis origine de la araba de Nordafriko. Hodiaŭ ĝi estas la sola semida lingvo, kiu uzas la latinan alfabeton, kaj kiu estas parolata en Eŭropo, de kristana popolo.

Ortografio, prononco, elparolo

La araba ua'u aperas en la franca skribo kiel ou, en la angla kiel w. La araba ĝ estas skribata en la angla kiel j kaj en la franca kiel dj.

Oni akcentas, elparolas la vortojn diverse en la arabaj landoj (ekzemple la vorto por "kamelo" estas elparolata gamal en Egiptio, ĝamal en norda Afriko kaj ĵamal en Arabio). Kvankam ekzistas komuna literatura lingvo, tamen la parolata lingvo estas diversforma. En la araba lingvo oni skribas nur la konsonantojn kaj oni signas la vokalojn nur per etaj komoj (haraka) sub la konsonantoj, sed tiuj signoj estas uzataj nur en la Korano, klasikaj tekstoj kaj gramatikaj libroj. Laŭ arabaj gramatikistoj ekzistas 9 vokaloj: mallongaj a, u, i; longaj a, u, i; finaĵajn an, un, in.

Usama bin Ladin: en la angla lingvo oni skribis la i-sonanton (Laden) per e, tiel la formo "Laden" disvastiĝis tramonde.

Ankaŭ la manko de kelkaj okcidentaj konsonatoj kaŭzis misinterpretojn. Ankaŭ ŝanĝojn de nomo, ekzemple la helena Platono iĝas arabe "Iflatun", la latina praekox iĝis albaruq, kio kondukis al "abrikoto".

ibn, abu: ibn signifas en la araba filo, abu signifas patro. Tiel se iu (Aĥmad) havas knabon (Umar) kaj patron (Karim), li povas nomiĝi Ibn Umar aŭ Abu Karim.

Ekzemploj

Esperante	Arabe	Transskribo		Internacia Fonetika Alfabeto
		ALA-LC-transskribo	DIN31635-transskribo
Esperanto	إسپرانتو	ispirāntū	ispirāntō	/esperanto, esberanto/
Angla	الإنكليزية	al-inglīzīyah	al-inglīziyyah	/aling(i)liːzijja/
Jes	نعم	na‘am	naʿam	/naʕam/
Ne	لا	lā	lā	/laː/
Saluton	مرحباً	marḥaban	marḥaban	/marħaban/
Bonvenon	أهلاً	ahlan	ʾahlan	/ahlan/
Ĝis revido	مع السلامة	ma‘a s-salāmah	maʿa s-salāmah	/maʕa ssalaːma/
Bonvolu	أرجوك	arjūk	ʾarǧūk	/ʔar(d͡)ʒuːk, ʔarɡuːk/
Dankon	شكرًا	shukran	šukran	/ʃukran/
Ne dankinde	عفوًا	‘afwan	ʿafwan	/ʕafwan/
Mi pardonpetas	آسف	āsif	ʾāsif	/ʔaːsif/
Kia estas via nomo?	ما اسمك؟	māsmuk(a/i)?	māsmuk(a/i)?	/masmuk(a, i)/
Kiom?	كم؟	kam?	kam?	/kam/
Mi ne komprenas.	لا أفهم	lā afham	lā ʾafham	/laː ʔafham/
Mi ne parolas arabe.	لا أتكلم العربية	lā atakallamu al-‘arabīyah	lā ʾatakallamu al-ʿarabiyyah	/laː ʔatakallam ulʕarabijja/
Mi ne scias.	لا أعرف	lā a‘rif	lā ʾaʿrif	/laː ʔaʕrif/
Mi malsatas.	أنا جائع	anā jā’i‘	ʾanā ǧāʾiʿ	/ʔanaː (d͡)ʒaːʔiʕ, ɡaːʔiʕ/
Oranĝa	برتقالي	burtuqālī	burtuqālī	/burtuqaːliː/
Nigra	أسود	aswad	ʾaswad	/ʔaswad/
Unu	واحد	wāḥid	wāḥid	/waːħid/
Du	اثنان	ithnān	iṯnān	/iθnaːn/
Tri	ثلاثة‎	thalāthah	ṯalāṯah	/θalaːθa/
Kvar	أربعة	arba‘ah	ʾarbaʿah	/ʔarbaʕa/
Kvin	خمسة	khamsah	ḫamsah	/xamsa/

greke pri la Sud-Araba skribo en Esperanto greke E-arabaj vortaroj

• 
• 

Pruntitaj vortoj

abrikoto, admiralo, algoritmo, alkoholo, cifero, gazelo, ĝirafo, haremo, hazardo, kafo, kotono, lemono, lilako, magazeno, masko, matraco, mumio, nadiro, oranĝo, siropo, spinaco, sukero, zenito

Vidu ankaŭ

• Arabaj personaj nomoj
• Arablingva literaturo
• Esperantigo de vortoj el araba fonto
• Islamaj terminoj
• Araba transliterumo de esperanto

Eksteraj ligiloj

greke http://www.nicoweb.com/sirpus greke http://ar.wikipedia.org greke Traduka laborgrupo por esperanto el kaj al la araba.

• Arabic Keyboard