15-a de aprilo

aprilo
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30
aranĝo de 2024 tagoj

La 15-a de aprilo estas la 105-a tago de la jaro(la 106-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 260 tagoj restas.

Je la 15-a de aprilo okazis, interalie:

Eventoj

1191: La kronado de Henriko la 6-a

• 1071: Normandoj konkeris italan urbon Bari
• 1191: Henriko la 6-a el la dinastio de la Ŝtaŭfoj estis kronita imperiestro de la Sankta Romia Imperio fare de la malkonsentema papo Celesteno la 3-a.
• 1218: Berno iĝis libera regna urbo
• 1277: Venko de mamelukoj kontraŭ Ilĥanato en batalo de Elbistan (Provinco Kahramanmaraş)
• 1395: En batalo apud Terek Timur venkis armeon de Ora Hordo komandata de Toktamiŝo
• 1450: Centjara Milito: venko de francoj super angloj en batalo de Formigny (Malsupra Normandio); fino de angla dominado en norda Francio
• 1632: Tridekjara milito: finiĝis batalo ĉe Rain apud ribero Lech, en kiu svedoj venkis armeon de germana Katolika Ligo
• 1729: Dum Granda vendredo en preĝejo al Sankta Tomaso en Leipzig la unuan fojon estis celebrata Pasiono laŭ Evangelio de Mateo, komponita de Johann Sebastian Bach
• 1798: Francio aneksis Ĝenevon
• 1831: Novembra ribelo kontraŭ Rusa Imperio: polaj ribelantoj sukcesi en batalo de Liw (proksime al Węgrów) ne permesi al rusoj transiri riveron
• 1850: Kalifornio: San-Francisko iĝis urbo
• 1865: Andrew Johnson iĝis prezidento de Usono
• 1898: Revista Brazileira publikigis la unuan artikolon pri Esperanto en Brazilo.
• 1912: Ŝipo Titanic pereis en la norda Atlantiko.
• 1928: Aŭstralia piloto George Hubert Wilkins atingis kiel la unua poluson de neatingebleco
• 1936: En Brita mandato Palestino eksplodis nacia ribelo de palestinaj araboj kontraŭ kolonia regado de britoj kaj amasa juda migrado
• Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
  • 1940: Plimulto de la membroj de Sekreta Militista Organizaĵo "Związek Orła Białego" (Asocio de Blanka Aglo) transiris al la Asocio de Armita Batalado (kadre de la unuiga kampanjo)
  • 1941: Germana polico pafekzekutis en Kazimierz Biskupi (distrikto Koniński) ne malpli ol kelkcent judojn de kelkaj lokoj en Varto-Lando; germanaj policanoj pafmortigis en Lodza geto 9-jaran judan knabon; en polica malliberejo de Poznań restis ĉi tage 531 poloj arestitaj pro aparteno al konspira Nacia Partio; speciala juĝejo en Varsovio kondamnis judon al 3 monatoj de mallibero pro to, ke li ne portis la Ŝildon de Davido; regopovoj de Ĝenerala Gubernio malpermesis al migrantaj kantistoj kanti sur publikaj placoj kaj kortoj: en kvartalo de Londono Northolt fondiĝis la 1-a Pola Ĉasaviadila Trupo
  • 1942: SS pafmortigis en koncentrejo Treblinka ĉ. 300 judojn; respondeculo pri laborigo en Nazia Germanio postulis alvenigon de laŭvicaj poloj el Varto-Lando al trudlaboro; policaj taĉmentoj faris surstrate de Varsovio amasan homkaptadon; ĝis tiu ĉi tago 85,7% internigitaj en ĜG sovetaj militkaptitoj mortis
  • 1943: Soveta registaro forĵetis pravajn akuzojn de germanaj regopovoj pri murdo, flanke de NKVD, de polaj oficiroj en Katin; germana polico pafmortigis en Skalbmierz 38 personojn, en tio 11 infanojn kaj apud Radom 17 malliberulojn forveturigitajn de ĝi kaj en koncentrejo Stutthof (ene de Libera Urbo Dancigo) 13 polojn alveturigitajn de Płock kaj kondamnitaj pro partopreno en rezista movado; speciala grupo de Popola Gvardio pafmortigis en Varsovio germanan direktoron de fabriko pro malbona traktado de polaj laboristoj; taĉmento de Pola Enlanda Armeo atakis en Lvovo malliberejon liberigante parton de arestitoj; surfaco de tabak-kampoj en ĜG estis 120 mil hektaroj
  • 1944: Germana polico pafmortigis en Varsovio ĉ. 100 personojn, en tio profesoron pri anglalingva literaturo Andrzej Tretiak; eldonata en Britio revuo "Polska Walcząca" (Pollando Batalanta) kolektis ĝis tiu ĉi tago por poloj en Sovetunio 10 834 pundojn, 28 kanadajn dolarojn, 108 hispanajn pesetojn, 5,5 usonajn dolarojn kaj aliajn monunuojn; grupo de Popola Armeo dum bataleto kun gestapo en Silezio akiris mitralon; estro de ĜG deklaris, ke Ukraina Ĉefa Konsilio Patrona proponis partoprenon de ukrainoj por kontraŭbatali polan rezistan movadon; Ruĝa Armeo okupis Ternopilon
  • 1945: Galicia-Volinia masakro: komenco de operaco de Ukraina Ribela Armeo direktita kontraŭ gardejoj de Civitana Milico en polaj distriktoj de Sanok kaj Przemyśl; en Ĉikago oni malfermis aranĝitan de Polish Arts Club la 16-an ekspozicion de artverkoj faritaj de poloj; en Edinburgo okazis kunveno de polaj skoltoj
  • Brita armeo liberigis germanan koncentrejon Bergen-Belsen en Malsupra Saksio, en kiu troviĝis poloj kaj polaj judoj
• 1955: En usona Ilinojso oni malfermis la unuan hastamanĝan restoracion McDonald's
• 1959: Gvidanto de Kubo Fidel Castro komencis neoficialan 12-tagan viziton en Usono
• 1964: Humberto de Alencar Castello Branco iĝis prezidento de Brazilo
• 1979: En tertremo kun surcentro en Montenegro 136 personoj pereis
• 1983: Oni komencis konstrui Metroon de Varsovio
• 1989: Ĉinio: protestoj sur placo Tian An Men komenciĝis
• 1991: Tramtransporto en Pjongjango refunkciis (ĉesigita 40 jarojn pli frue dum la korea milito)
• 1992: Vjetnamo akiras sian konstitucion.
• 1993: Rusa konzerno Jukos fondiĝis
• 1994: Marakeŝo: oni subskribis interkonsenton pri kreo de la Monda Organizaĵo pri Komerco
• 1999: Pollando: Alianco de Demokrata Maldekstrularo fondiĝis
• 2010: Lige al erupcio de islanda vulkano Eyjafjöll kaj poluo de vulkana cindro oni fermis aeran spacon super plimulto da landoj en Eŭropo
• 2010: Prezidento de Pollando Lech Kaczyński ricevis postmorte la titolon de Honora Civitano de Urbo Varsovio
• 2010: En 4-tago baloto en Sudano oficanta prezidento Omar al-Baŝir elektiĝis por laŭvica kadenco kaj lia partio gajnis preskaŭ 73% pen parlamenta elekto
• 2013: Dum du eksplodoj de la Bostona maratono 3 personoj pereis kaj pli ol 140 vundiĝis

Naskiĝoj

• 1452: Leonardo da Vinci, itala artisto kaj sciencisto (m. 1519)
• 1469: Guru Nanak, fondinto de sikismo (m. 1539)
• 1489: Sinan, ĉefa arkitekto de la osmanida imperio (m. 1588)
• 1526: Marc Antoine Muret, franca humanisto, eldonisto, poeto kaj latinisto (m. 1585)
• 1646: Kristiano la 5-a, reĝo de Danio kaj Norvegio (m. 1699)
• 1651: Domenico Gabrielli, itala komponisto (m. 1690)
• 1684: Katerino la 1-a, imperiestrino de Rusio (m. 1727)
• 1688: Johann Friedrich Fasch, germana komponisto (m. 1758)
• 1707: Leonhard Euler, svisa matematikisto kaj fizikisto (m. 1783)
• 1772: Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, franca naturalisto (m. 1844)
• 1797: Adolphe Thiers, franca politikisto kaj historiisto (m. 1877)
• 1800: James Clark Ross, brita maroficiro kaj esploristo (m. 1862)
• 1832: Wilhelm Busch, germana verkisto (m. 1908)
• 1858: Émile Durkheim, franca socisciencisto (m. 1917)
• 1874: Johannes Stark, germana nobelpremiita fizikisto (m. 1957)
• 1877: Georg Kolbe, germana skulptisto (m. 1947)
• 1878: Robert Walser, svisa verkisto (m. 1956)
• 1886: Lili Poór, hungara aktorino (m. 1962)
• 1886: Tadeusz Kutrzeba, pola generalo, aŭtoro de la batalo de Bzura (m. 1947)
• 1891: Lucien Jacques Thevenin, franca esperantlingva poeto kaj tradukisto (m. 1962)
• 1894: Bessie Smith, usona bluskantistino (m. 1937)
• 1905: Gábor Kalotai, hungara ĵurnalisto, verkisto (m. 1962)
• 1907: Nikolaas Tinbergen, nederlanda nobelpremiita etologo kaj ornitologo (m. 1988)
• 1912: Kim Il-sung, koreia prezidento (m. 1994)
• 1915: Ferenc Fekete, hungara psikologo, poeto (m. 1945)
• 1920: Richard von Weizsäcker, germana politikisto
• 1921: István Ferenczi, hungara arkeologo (m. 2000)
• 1921: Béla Gergely, rumania hungara lingvisto (m. 1943)
• 1928: József Újvári, rumania hungara geografo (m. 2006)
• 1929: Sándor Huszár, rumania hungara verkisto, redaktoro (m. 2005)
• 1930: Vigdís Finnbogadóttir, prezidentino de Islando
• 1931: Tomas Tranströmer, sveda nobelpremiita verkisto, poeto, tradukisto
• 1933: Boris Strugackij, rusa verkisto pri sciencfikcio
• 1935: Árpád Szabó, rumania hungara unitariisma episkopo (m. 2010)
• 1938: Claudia Cardinale, itala aktorino
• 1938: Helga Unipan, rumania hungara grafikistino
• 1942: Kenneth Lay, usona firmestro de Enron (m. 2006)
• 1943: László Barabási, rumania hungara historiisto, verkisto (m. 2013)
• 1944: Ĝoĥar Dudajev, unua prezidento de Ĉeĉena Respubliko Iĉkerio, murdita (m. 1996)
• 1949: Henryk Goldberg, germana ĵurnalisto kaj kritikisto
• 1951: John Lynch Phillips, usona fizikisto kaj kosmonaŭto
• 1951: Júlia Robotos, rumania hungara/hungara skulptistino
• 1963: Márton Simó, hungara ĵurnalisto, verkisto
• 1965: Tibor Schneider, rumania hungara televidredaktoro, kameraisto, reĝisoro
• 1966: Samantha Fox, brita kantistino
• 1976: Melinda Kiss, rumaniaj hungaraj ceramikisto, animaciisto
• 1982: Paula Silva, "A Paula"
• 1990: Emma Watson, brita aktorino

Mortoj

• 1053: Godvino, grafo de Wessex, Anglio (n. ĉ.1001)
• 1558: Roksolana, ukraina edzino de Sulejmano la 1-a (n. 1505)
• 1659: Simon Dach, germana poeto (n. 1605)
• 1690: Apafi la 1-a, reganto de Transsilvanio (n. 1632)
• 1719: Françoise d'Aubigné, sekreta edzino de franca reĝo Ludoviko la 14-a (n. 1635)
• 1764: Madamo de Pompadour, amantino de la franca reĝo Ludoviko la 15-a (n. 1721)
• 1765: Miĥail Lomonosov, elstara rusa sciencisto kaj poeto (n. 1711)
• 1828: Francisco de Goya, hispana pentristo (n. 1746)
• 1836: Judit Dukai Takách, hungara poetino (n. 1795)
• 1865: Abraham Lincoln, prezidento de Usono (n. 1809)
• 1889: Patro Damiano, flandra misiisto helpanta al lepruloj, katolika sanktulo (n. 1840)
• 1908: József László, hungara inĝeniero pri minado (n. ĉ. 1834)
• 1912: Viktimoj de subakviĝo de la vaporŝipo RMS Titanic
  • Edward J. Smith, kapitano de la ŝipo Titanic (n. 1850)
  • Henry Tingle Wilde, la ĉefa oficiro (n. 1872)
  • Thomas Andrews, ĉefkonstruisto de Titanic (n. 1873)
  • William McMaster Murdoch, la 1-a oficiro (n. 1873)
  • Jack Phillips, radiotelegrafisto (n. 1887)
  • James Paul Moody, la 6-a oficiro (n. 1887)
• 1925: August Endell, germana arkitekto (n. 1871)
• 1926: Antal Herrmann, hungara etnografo (m. 1851)
• 1938: César Vallejo, perua poeto (n. 1892)
• 1942: Robert Musil, aŭstria verkisto (n. 1880)
• 1976: Pál Toldalagi, hungara poeto (n. 1974)
• 1979: Béla Kiss, rumania hungara franciskana pastro, poeto (n. 1888)
• 1980: Jean-Paul Sartre, franca filozofo kaj nobelpremiita verkisto (n. 1905)
• 1983: Gyula Illyés. hungara poeto, verkisto (n. 1902)
• 1990: Greta Garbo, sveda aktorino (n. 1905)
• 1995: Roman Stopa, pola lingvisto, afrikisto, esperantisto (n. 1895)
• 1989: Hu Yaobang, ĉina politikisto (n. 1915)
• 1998: Pol Pot, diktatoro de Kamboĝo (n. 1925)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Romkatolika Eklezio: Sankta Paterno, episkopo
• "Tago de la Suno" en Koreia Popol-Demokratia Respubliko; la festo aperis omaĝe al la naskiĝtago de prezidento Kim Il Sen.
• En Rusio la 15-a de aprilo estas komenco de "printemp-somera sezono", kio signifas ŝanĝojn en horaroj de i. a. vendejoj, ĉeson de akva varmigo de konstruaĵoj ktp.

Tagoj de semajno

La 15-a de aprilo estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Lundo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
• Mardo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Merkredo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
• Vendredo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
• Sabato en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090.