Ardez

Por samtitola artikolo vidu la paĝon Ardez (stacidomo).

Ardez
Blazono de Ardez
Ardez
former municipality of Switzerland
Kantono	Grizono
Distrikto	Inn/En
Komunumaro	Sur Tasna
Koordinatoj	46° 46′ 30″ N 10° 12′ 0″ O (mapo)
Nombro de loĝantoj	423
Areo	61,39 km²
Alteco	1467 m super marnivelo
Poŝtkodo	7546
Komunumkodo	4741
Mapo de Ardez

Pri la komunumo

Ardez estas komunumo de la komunumaro Sur Tasna kaj la distrikto Inn/En en Kantono Grizono, Svislando. Ĝi havis 423 loĝantojn je la 31-a de decembro 2009.

Geografio

Ardez situas en Suba Engadino ĉe la bordo de la rivero Eno. La teritorio de la komunumo etendiĝas en nordo ĝis al la limo inter Svislando kaj Aŭstrio, kaj en sudo ĝi limas al la Svisa Nacia Parko. La plej alta punkto de la komunuma teritorio estas la monto Piz Plavna dadaint kun alteco de 3166 m s.m. en la sudo de la komunumo. Krom la vilaĝo Ardez al la komunumo apartenas ankaŭ la setlejo Bos-cha.

Najbaraj komunumoj

La komunumo Ardez limas en nordo al Galtür (Vorarlbergo, Aŭstrio), en nordoriento al Ftan, en sudoriento al Tarasp, en sudo al Zernez, en sudokcidento al Lavin, kaj en okcidento al Guarda.

Trafiko

Tra la komunumo pasas la kantona ĉefvojo n-ro 27 de Malojopasejo tra Engadino al Tirolo. Al la publika transportreto la komunumo estas konektita per la engadina linio de la Retia Fervojo, ĉe kio la komunumo disponas pri stacidomo.

Lingvoj

La ĉefa lingvo de Ardez estas la romanĉa. La germanlingva minoritato en Ardez dum la lastaj jaroj ankaŭ kreskis. En absolutaj ciferoj ankaŭ la nombro de la romanĉlingvanoj iomete kreskis, tamen ilia elcentaĵo malpliiĝis. Dum la popolnombrado de 1980 82,51% de la loĝantaro parolis la romanĉon, dum 13,05% parolis la germanan. En la jaro 2000 73,82% parolis la romanĉan kaj 20,20% la germanan.

Historio

La unua dokumenta mencio de Ardez datiĝas el la jaro 840 kiel Ardezis el la karola urbaro. En Ardez de 1161 ĝis 1310 regis la Senjoroj de Ardetz, poste la Senjoroj de Tarasp, tiam la Monaĥejo Marienberg, la episkopo de Koiro kaj fine la Grafoj de Tirolo. La Burgo Steinsberg estis unue preĝeja kastelo kaj ek de la 12-a jarcento la feŭda sidejo. En la jaro 1209 ĝi estis vendita al la episkopo de Koiro kaj ek de tiam estis la sidejo de la episkopaj senjoroj. En la jaro 1499 ĝi estis detruita dum la Tirola Milito. En la jaro 1622 la vilaĝo estis detruita de aŭstiaj trupoj, kaj en la jaro 1652 ĝi sin liberaĉetis de la aŭstria regado.

Vidu ankaŭ

• Ardez (stacidomo)

Eksteraj ligiloj

• Oficiala retejo de la komunumo Ardez
• Ardez en la Historia Leksikono de Svislando  (germane, france, itale)

•  Vidu ankaŭ en la Vikimedia Komunejo la kategorion Ardez – (Kolekto de bildoj kaj plurmediaj dosieroj)