Biosekureco

El Vikipedio, la libera enciklopedio

Biosekureco estas vorto pri sekureco de biologia stato.

Protektindaj bonoj

Biosekureco estas vorto pri sekureco de biologia stato antaŭ danĝeroj en hodiaŭ - novembro 2009 - kvar protektindaj bonoj:

  • La protekto de humana (kaj besta) saneco.
  • La protekto de "medio", de aero, de akva, de grundo (de tero).
  • La biodiverseco de plantoj kaj bestoj en medio.
  • La protekto de infrastrukturo.

Eksemploj de bonoj

Simpla ekzemploj de danĝeroj en Eŭropa estas "Anthraks"-bakterioj, semoj de ambrosia planto kaj genteknologia varigia tritiko. La ŝtata autoritato gardas la biologian institutojn, oni usas la novan metodon DPSIR.

Metodo DPSIR

Oni usas la metodon en Eŭropa, eksemple en EEA Eŭropa ekologia agentejo, en UNEP uniĝintaj nacionoj ekologia programo (E estas en angle environement, do ĉirkaŭaĵo kaj medio), kaj en la svisa federacia agentejo pri medio BAFU (germane schweizerisches Bundesamt für Umwelt)

Oni proponas similajn vortojn per anglaj vortoj DPSIR:

  • D Densigo (angle Driving force, germane: treibende Kraft)
  • P Premo (angle Pressure, germane Druck, Einfluss)
  • S Stato (angle State, germane Zustand)
  • I Implikaĵo (angle Impact, germane Wirkung)
  • R Respondo (angle Response; germane Behördenreaktion)
  • D Densigo: privataj kaj publicaj institucioj povas premi la evoulon in certa direkton.
  • P Premo: Por la medio resultas ŝarĝoj kaj medipolucioj.
  • S Stato Stato estas la situacio de certa media kompartimento kun ŝarĝoj, eksemple atmosfera ŝanĝita.
  • I Implikaĵo estas la specifika efiko de medioŝarĝoj, eksemple la moderna "forcejefiko" aŭ la grunda malpurado, de tera malpurado.
  • R Respondo estas la socia ago pri la malpurado, eksemple la esplorado pri medio kaj leĝfarado pri medio.

Riskajn klasojn de biosekureco

En Zuriĥo, Svisujuo, oni distingas en jaro 2009 4 riskajn klasojn de danĝeraj institutoj:

  • klaso 1 (120 Institutoj en kantono Zuriĥo)
  • klaso 2 (120 Institiutoj)
  • klaso 3 Eksemploj de dangeraj substancoj: HIV (humana imuna deficita viruso) , BSE (germane Bovine spongiforme Enzephalopathie) (15 Institutoj)
  • klaso 4 Eksemploj de tre danĝeraj substancoj: variola virusoj, Ebolaj virusoj, buŝa- kaj ungega epidemio (germane MKS Maul- und Klauenseuche) ( neniaj institutoj en Zuriĥo)

Invado de novaj, ofte fremdlandaj biologiaj specioj en fremda medio (latine: neobiota)

En kantono Zuriĥo Svisujo oni distingas 14 divastiĝitaj "malpermesaj" specioj, vidu liston de malpermesaj specioj, reta paĝo Baudirektion ZH Abfall. Vidu ankaŭ la paĝon: www.jardin.ch-n, oni volas vendi multajn belajn plantojn per ĝardeon kaj domon, sed oni ne volas la speciojn en libera naturo. La comercaj interesoj de ĝardenistoj kaj la interesaj de la medio ne estas samaj. La fremdlandaj specioj povas forpremi ciujn indiĝenajn specojn de plantoj. La senarbiga kosto estas en Svisujo cirkaŭ 40 Euro/ m3 en jaro 2009, sed oni devas subtere dragi 3 meterojn pri certa planto, (Fallopia japonica, Reynoutria japonica, Polygonum cuspidatum, Polygonaceae). Oni havas grandan koston pri senarbigo de tero de konstruado. Vidu ankaŭ la novjarfoligon de jaro 2010 "biologiaj invadoj" de Naturesplora societoj en Zuriĥa en germana kaj kun resumo en angla lingvo.

Esteraj ligiloj