Carlo Dati
| Carlo Roberto Dati (1619-1676) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Itala akademiano
| |||||
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 12-a de oktobro1619 en Florenco,  Italio
| ||||
| Morto | 1-a de januaro 1676 en Florenco, Italio
| ||||
| Tombo | Santo Spirito vd | ||||
| Lingvoj | itala vd | ||||
| Alma mater | Florenca Studio Accademia della Crusca | ||||
| Familio | |||||
| Gefratoj | Leonardo Dati vd | ||||
| Profesio | |||||
| Alia nomo | Currado Bartoletti • Ardaclito • Smarrito • Timauro Anziate vd | ||||
| Okupo | filologo • sciencisto • aŭtoro vd | ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Karlo Roberto Dato (1619-1676) estis itala filologo, antikvaĵisto, bibliotekisto, profesoro, sciencisto, akademiulo, disĉiplo de Galileo Galilei (1564-1642) kaj Evangelista Torricelli (1608-1647), sekretario de la Accademia della Crusca, kaj kompilinto de etimologia vortaro en la toskana lingvo.
Li apartenis al fama florenca familio kaj inter ili troviĝis Leonardo Dati (1360-1425) kaj Gregorio Dati (1362-1435). Li estis amiko de Lorenzo Magalotti (1637-1712) kaj Francesco Redi (1626-1697), kiu al li dediĉis la verkon "Eksperimentoj rilate al la insektogenerado"[1], en 1668. Li ankaŭ estis antikvaĵisto, oraĵisto, kolektanto da artaĵoj kaj bibliotekisto de la kardinalo Johano Karlo de Mediĉo (1611-1663).
Biografio[redakti | redakti fonton]
Li estis filo de Cammillo di Iakopo Dati kaj Fiammeta di Francesco Arrighetti, kaj li faris siajn sciencajn studojn sub la gvidado de Romolo Bertini, Piero Vettori la juna, kaj Giovanni Battista Doni (1595-1647). En la 29-a de novembro 1640 li eniris en la Accademia della Crusca sub la pseŭdonimo "Smarrito" (La perdiĝinto), kaj tie li laŭgrade plenigis ĉiujn postenojn ĝis kiam li fariĝis sekretario, en 1663. Lia aktiveco estis grava por lia decido pri publikigo de nova eldono de lia Vortareto de la Akademio, publikigita en 1691.
En 1648, li estas vokita al la Florenca Studio kiel sukcedanto de Giovanni Battista Doni (1595-1647) en la katedro pri Klasikaj Lingvoj. Lia intereso pri la lingvistikaj studoj elmontriĝis en la "Discorso dell'obbligo di ben parlare la propria lingua", en 1657, kiu estis iu enkonduko al la eldono pri du gramatikaj traktadoj: "Rimarkoj rilate al parolado kaj skribado de la toskana lingvo" far Giovan Battista Strozzi (1504-1571) kaj "Pri la deklinacioj de la verboj" far Benedetto Buommattei (1581-1648). Krom tio, li provis kompili ian etimologian vortaron pri la toskana lingvo, kie pluraj aŭtoroj kunlaboris same kiel Francesco Redi (1626-1697) kaj Pietro Sforza Pallavicino (1607-1667). Tamen, pro la neglekteco de la akademianoj, la franco Egidio Menaĵo (1613-1692) publikigis sian etimologian vortaron de la itala lingvo, nome, "Originoj de la itala lingvo", verko kiun li dediĉis al la samaj italaj akademianoj. En 1667, li publikigis ian historion pri la artoj, kiun li dediĉis al Ludoviko la 14-a (1638-1715): "Le vite de' pittori antichi", iu verko, kie Dati deklaris ke la artisto kreas la ideon pri la perfekta beleco studante la figurojn kaj la naturajn objektojn, kiu poste fandiĝas kun la imago de la ideala bildo. La verko, kiu devis aliiĝi en traktadon kun grandaj dimensoj, tamen ne estis finita de sia aŭtoro.
Selektita verkaro[redakti | redakti fonton]
- Esequie della maestà christianissima di Luigi XIII il giusto rè di Francia e di Nauarra. Celebrate Florenco dall'altezza sereniss. di Ferdinando II Gran Duca di Toscana e descritte da Carlo Dati, Florenco: nella stamperia di S.A.S., 1644
- Discorso dell'obbligo di ben parlare la propria lingua. Di C. D ..., 1657, Carlo Roberto Dati, Giovanni Battista Strozzi, Benedetto Buonmattei
- Dissertazione sull'utilità e il diletto che reca la geometria, Florenco: all'insegna della stella, 1658
- La pace, selva epitalamica nell'augustissime nozze delle maestà cristianissime Luigi XIV e Maria Teresa d'Austria, Florenco: all'insegna della stella, 1660
- Lettera a Filaleti di Timauro Antiate della vera storia della cicloide, e ..., 1663
- Delle Lodi Del Commendatore Cassiano Dal Pozzo. Orazione. [kun gravuraĵo de lia portreto], 1664
- Gli amanti ladri notturni, cocchiata, Florenco: all' insegna della stella, 1667
- Vite de' pittori antichi scritte e illustrate da Carlo Dati,..., 1667
- 'Dice ed Irene gemelle della dea Temide Selva per la nuova concordia delle corone di Francia, e di Spagna[rompita ligilo], Florenco: all'insegna della stella, 1668
- Panegirico alla maesta cristianissima di Luigi 14. re di Francia e di ..., 1669, Carlo Roberto Dati
- Prose Fiorentine, raccolte dallo Smarrito accademico. della Crusca (Dati ... ,1722
- Prose fiorentine raccolte dallo Smarrito accademico della Crusca. Al serenissimo principe Leopoldo di Toscana, Florenco: nella nuoua stamperia all'insegna della Stella, 1661. Poi: Florenco: nella stamperia di S.A.R, per Santi Franchi, 1716-1745 e Venezia: presso Domenico Occhi, in Merceria sotto l'orologio all'insegna dell'Unione, 1730-1735
- Prose Fiorentine: Lezioni, E Orazioni, Volume 4, 1735
- Sonetti di Matteo Franco e di Luigi Pulci. Assieme con la confessione ..., 1759, Matteo Franco, Luigi Pulci, Filippo De' Rossi, Carlo Roberto Dati, Gino Doria
- Il cedrarancio veglia di Carlo Roberto Dati accademico della Crusca, Florenco: nella stamperia di Borgo Ognissanti per Francesco Daddi, 1813
- Domenico Moreni (sub la zorgoj de), Lettere di Carlo Roberto Dati, Florenco: nella stamperia Magheri, 1825 (Google libri)
- Lettere, 1825
- Bartolomeo Gamba, (sub la zorgoj de), Scelta di prose di Carlo Ruberto Dati accademico della Crusca, Venezia: tipografia di Alvisopoli, 1826 (Google libri)
- Orazione in lode e difesa dei brutti, 1826
- Lepidezze di spiriti bizzarri e curiosi avvenimenti raccolti e descritti da Carlo Dati, Florenco: nella stamperia Magheri, 1829
- Diceria di Carlo Roberto Dati nella quale si ragiona chi fosse prima o la gallina o l'uovo, Imola: tip. d'Ignazio Galeati e figlio, 1878
- Orazione in lode e difesa dei brutti / Carlo Roberto Dati, Florenco: Valli, 1995
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- From Academia to Amicitia: Milton's Latin Writings and ..., Volume 88, Part 6, Estelle Haan
- Elogio di Carlo Roberto Dati recitato nella Reale Accademia fiorentina nell ...
- Documents d'histoire moderne du milieu du XVIIe siècle à la fin du XVIIIe siècle, Jean Boutier
- Philosophers and machines, 568 paĝoj
- Pompe fvnebri celebrate nell'imp. e real basilica di san Lorenzo, dal secolo ..., Domenico Moreni
- Classici italiani, Volume 203
- Biblioteca italiana: o sia giornale di letteratura, scienze et arti, Volume 43
- The Historian's Eye: Essays on Italian Art in Honor of Andrew Ladis : Georgia Museum of Art, Athens, Georgia, September 7-9, 2006
- Enciclopedia Italiana
.jpg)
