Corona Schröter
| Corona Schröter | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 14-an de januaro 1751 en Guben |
| Morto | 23-an de aŭgusto 1802 (51-jaraĝa) en Ilmenau |
| Mortokialo | tuberkulozo |
| Tombo | Tombejo de Ilmenau |
| Lingvoj | germana |
| Ŝtataneco | Germanio |
| Familio | |
| Patro | Johann Friedrich Schröter |
| Frat(in)oj | Johann Samuel Schröter • Johann Friedrich Schröter • Marie Henriette Schröter |
| Okupo | |
| Okupo | aktoro • kantisto • komponisto • teatra aktoro • kantoverkisto |
Corona Elisabeth Wilhelmine SCHRÖTER (naskiĝinta en la 14-a de januaro 1751 en Gubin, mortinta en la 23-a de aŭgusto 1802 en Ilmenau) estis germana muzikistino sed pli konata kiel kantistino. Ŝi ankaŭ komponis kantojn, atribuante tekstojn de Friedrich Schiller kaj Johann Wolfgang von Goethe al muziko.
Frua vivo[redakti | redakti fonton]
Schröter estis naskita en Guben. En ŝiaj fruaj jaroj ŝi studis multajn instrumentojn, kiuj inkludis la pianon kaj gitaron. Ŝia patro, Johann Friedrich Schröter, hobojisto, estis ŝia unua instruisto, kiu ankaŭ instruis al siaj tri aliaj infanoj muzikon. Ŝiaj fratoj, Johann Samuel kaj Johann Heinrich, estis pianisto kaj violonisto respektive, kaj ŝia fratino, Marie Henriette, ankaŭ estis kantisto. Dum ŝi ricevis fruan muzikan trejnadon kiu kontribuis al ŝia kapablo en efikeco kaj kunmetaĵo, la frua recitada trejnado de Corona difektis al ŝia voĉo. Kiam ŝi estis 13, Schröter kaj ŝia familio transloĝiĝis al Leipzig.
Estis tie ke ŝi kaptis la atenton de la komponisto Johann Adam Hiller (laŭdire la edzino de Hiller estis la baptopatro de Corona). Hiller, opera kaj kantoteatraĵa komponisto, fariĝis grave seniluziigita pro la neadekvata eduko ofertita al virinoj. Por mildigi tion, en 1771 Hiller malfermis sian propran lernejon. En tiu geinstrua kunteksto, studentoj lernis vastan gamon da muzikaj temoj, inkluzive de solfeĝo, eldiradon, teknikon, la italan lingvon, kaj la pianoludon. Schröter prosperis kiel kantisto, kaj profitis el la ne-damaĝa tekniko kiun ŝi lernis. Corona estis bona prezentisto, sed ofte estis komparita kun ŝia kunstudanto kaj rivalo, Gertrud Schmeling (sinjorino Marao) en la serio Große Konzerte. La voĉo de Schröter ne estis same potenca kiel tiu de Schmeling, pro ŝia malbona frua trejnado. Tamen, ŝi havis intensecon kiun ŝiaj admirantoj konsideris esti senkompara.
De ŝia debuto kiel "mirinfano" antaŭ la Leipzig-spektantaro en 1764, ŝi fariĝis la famkonata primadono de la Leipzig Koncertejoj, kaj la "unua profesia germana koncert-kantistino kiu laboris en publikaj lokoj". Corona Schröter havis artiste imponan talentan personecon, kaj ŝi estis konsiderata nesuperebla rilate al efikeco kaj intenseco en interpretado, aspekto profunde aprezita de ŝiaj adorantoj.
Vajmaro[redakti | redakti fonton]
Dum ŝia tempo en la lernejo de Hiller, Schröter iĝis bonaj amikoj kun Johann Wolfgang von Goethe, kaj kiam li moviĝis al Vajmaro en 1775 li alportis ŝin kiel tribunalkantiston por dukino Anna Amalia de Saksio-Vajmaro-Eisenach. Ŝi unue kantis antaŭ la kortego la 23an de novembro 1776. Dungite kiel kantisto, Corona iĝis engaĝita kun la Amatora kortega teatro - kun almenaŭ 18 pecoj, multaj el kiuj estis skribitaj fare de Goethe mem. Corona kaj Goethe kunlaboris en multaj el liaj plej popularaj ludoj. Dum kelkaj okazoj, li ĉefrolis kiel en la prezento de la ludo Iphigenie auf Tauris en 1779 en la Kastelo Tiefurt. La goeta dramkanto Die Fischerin estis aparte grava por Schröter. Ŝi ne nur ĉefrolis en la ĉefrolo de Dortchen, sed komponis akompanan muzikon por la teatraĵo, inkluzive de la fama malfermanta kanto Der Erlkönig, kiu estas tre diferenca de la versio kunmetita fare de Franz Schubert 30 jarojn poste - antaŭvideble, la versio de Schröter estas pli proksime al la frua klasika epoko laŭ la tradicio de Zelter (dum la versio Schubert-a estis romantikstila). Corona ankaŭ ĉefrolis en la goeta dramo Proserpina al kies prezentado ŝi allogis homamasojn.
Ambaŭ estis kunlaborantoj en la plej popularaj teatraĵoj, foje ĉefrolantaj "Iphigenie auf Tauris" (1779), en la unua prezentado de la proza versio de Goethe kun li mem kiel Oresto; ŝi komponis akompanan muzikon por teatraĵoj, kiel en "Die Fischerin" de Goethe (1782); ankaŭ ŝi ne nur ĉefrolis en “Dortchen” sed ankaŭ komponis ĝian fonan muzikon, tiel kiel la malferman kanton de “Der Erlkönig”. Corona kaj Goethe laboris kune pri kompozicioj kiuj aŭ estis prezentitaj en la Vajmara teatro aŭ faritaj por privataj bibliotekoj inter 1776 ĝis 1782.
Kiam la amatora kortega teatro estis anstataŭigita per profesiaj aktoroj en 1783, ŝi daŭre kantis kaj agis en neformalaj kuntekstoj. Ŝi ankaŭ komencis instrui kantadon kaj verkadon. Ŝi formale retiriĝis de ĉio en 1788. Ŝi iĝis amikoj kun Friedrich Schiller dum tiuj jaroj, kies poemojn ŝi poste atribuis al muziko. Bedaŭrinde, tiuj Kantoj (germane: Lieder) estas grandparte perditaj, kiel ankaŭ du dramoj, centoj da arioj kaj duetoj, kaj aŭtobiografio donita al Goethe en 1778. Tamen, du kolektoj de tiaj kantoj estis publikigitaj fare de ŝi, la unua en 1786, sekvita per alia en 1794. La unua kolekto, kiu enhavas ŝian interpretadon de Der Erlkönig, estas ludo kaj pli populara ol la dua, verŝajne pro ties pli granda simpleco: la dua enhavis multajn kantojn en la franca kaj la itala. Tiuj du kolektoj estas kelkaj el la unuaj kaj plej grandaj publikaĵoj de kantoj faritaj de virino. Fakulo de tiu unua kolekto eltrovis ke la kapabloj de Schröter por komponado ne estis egala al ŝiaj aliaj talentoj. La recenzisto sentis ke la kantoj havis multe da spirito en ili, sed ne estis skribitaj en maniero por adekvate manifestigi tion. Eblas kulpigis tiun mankon sur ŝia duonklereco, reala problemo por virinoj en tiuj tempoj. Corona Schröter ankaŭ estis eternigita laŭ aliaj manieroj. En 1782, dum panegiro por forpasinta teatrodirektoro, Goethe laŭdis ŝin por ŝia helpo en formado de teatro en Vajmaro kaj formado de si (Goethe) mem! Jam sep jarojn pli frue, laboro pri teatrohistorio estis dediĉita al ŝi pro ŝiaj bonkonataj kapabloj. Disĉiplis ĉe ŝi Christiane Becker-Neumann.
Unu el ŝiaj plej pasiaj admirantoj estis la juna komponisto Johann Friedrich Reichardt, kiu komponis italajn ariojn por Corona. Corona prezentiĝis en diversaj koncertoj en Leipzig (1782-84), kelkaj kun sia frato Johann Samuel; tiam la Leipzig spektantaro festis ŝin kiel en ŝiaj adoleskaj jaroj.
Fonto de tiu teksto estas artikolo numero 93 en la artikolserio Virinoj en muziko en la Esperanta Retradio, verkita de Sonia Risso el Urugvajo.
Ilmenau[redakti | redakti fonton]
Ŝi pasigis la lastajn ok jarojn de sia vivo instruante aktoradon kaj kantante. Tamen, pulmo kaj spiraj problemoj devigis ŝin movi de Leipzig al Ilmenau kun ŝia delonga amikino Wilhemine Probst en 1801. Ŝia kondiĉo estis tiel grava ke ŝi neniam resaniĝis kaj mortis tie unu jaron poste.
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Peter Braun (Hrsg.): Corona Schröter - Goethes heimliche Liebe. Artemis & Winkler, Düsseldorf 2004, ISBN 3538071918.
- Heinrich Düntzer: Charlotte von Stein und Corona Schröter - Eine Vertheidigung. Cotta, Stuttgart 1876.
- Jutta Hecker: Corona. Das Leben der Schauspielerin Corona Schröter. RhinoVerlag, Arnstadt 1996. ISBN 3-9803600-9-1
- Ann Willison Lemke: Von Goethe inspiriert: Lieder von Komponistinnen des 18. und 19. Jahrhunderts. Furore, Kassel 1999.