Eŭropa Konvencio pri Homaj Rajtoj
| Eŭropa Konvencio pri Homaj Rajtoj | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.svg)
| |||||
| traktato • internacia instrumento de homaj rajtoj | |||||
| Aŭtoroj | |||||
| Lingvoj | |||||
| Lingvo | angla lingvo | ||||
| Eldonado | |||||
| |||||
La Eŭropa Konvencio pri Homaj Rajtoj, aŭ en ĝia plena nomo: La Konvencio por Protekto de Homaj Rajtoj kaj Fundamentaj Liberecoj (angle Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms; konata akronime ECHR) estis akceptita de la Konsilio de Eŭropo en Romo la 4an de novembro 1950 por protekti homajn rajtojn kaj fundamentajn liberecojn [1]. Ĝi ekvalidis la 3an de septembro 1953 kiam ĝi estis ratifita de sufiĉa nombro da membroŝtatoj de la Konsilio de Eŭropo. Ratifo de la konvencio estas unu el la kriterioj por iĝi membro de la Konsilio de Eŭropo. Ĉiuj membroj de la Konsilio de Eŭropo subskribis la traktaton kaj ĉiu nova membroŝtato devas ratifi la traktaton kiel eble plej baldaŭ [2]. La konvencio havas du originajn lingvajn versiojn: la franca kaj la angla.
La konvencio establis la Eŭropan Komisionon de Homaj Rajtoj en 1954 (fermita en 1998) kaj ekde la Eŭropa Kortumo pri Homaj Rajtoj (ECtHR) en 1959, ambaŭ kun sia sidejo en Strasburgo, Francio. La kortumo plenumas la konvencion kune kun la Komitato de Ministroj de la Konsilio de Eŭropo, kiu kontrolas la plenumadon de la decidoj de la Kortumo. Ĉiu el la 800 milionoj da homoj kovritaj de la konvencio povas prezenti siajn plendojn rekte al la tribunalo se ili kredas ke iliaj rajtoj laŭ la konvencio estis malobservitaj de unu el la membroŝtatoj. La ŝtatoj mem ankaŭ povas fari procedojn kontraŭ la aliaj membroŝtatoj, sed tio okazas tre malofte.
La traktato-dokumento kreas la kadron por la Eŭropa Kortumo pri Homaj Rajtoj. Ĉiu homo, kiu laŭ sia opinio, unu el la subskribintaj landoj de la konvencio malobservis siajn rajtojn laŭ la konvencio, rajtas prezenti sian kazon antaŭ la Eŭropa Kortumo pri Homaj Rajtoj. La decidoj de la tribunalo ne ligas la menciitan landon aŭtomate, sed la tribunalo estas rajtigita devigi en kompenso. La fondo de speciala kortumo por la protekto kontraŭ la malobservo de homaj rajtoj de individuoj en la socio estas noviga elemento de la internacia konvencio pri homaj rajtoj, ĉar ĝi donas al la individuo aktivan rolon en la internacia areno (kutime nur ŝtatoj estas laŭleĝe agnoskitaj entoj en internacia juro). La Eŭropa Konvencio daŭre estas la nura internacia konvencio kiu donas tiom grandan gradon de protekto al la individuo. La traktato eĉ donas al la membroŝtatoj la rajton fari leĝajn procesojn en la Kortumo de Homaj Rajtoj, kontraŭ aliaj ŝtatoj, kvankam tiu rajto estis malofte uzata ĝis nun.
La konvencio havas plurajn protokolojn. Ekzemple, Protokolo 13 de la Konvencio malpermesas la Mortpunon. Estas diferencoj inter la membroŝtatoj koncerne la nombron da protokoloj ratifitaj de ili, kvankam la ambicio estas ke ĉiu ŝtato ratifu la plej multajn protokolojn.
La konvencio havas gravan influon sur la jura sistemo en membro landoj de la Konsilio de Eŭropa [3] kaj estas ĝenerale konsiderita la plej efika internacia traktato por protekto de homaj rajtoj [4].
Historio[redakti | redakti fonton]
.jpg)
La konvencio estis redaktita de la Konsilio de Eŭropo post la Dua Mondmilito. Siro David Maxwell Fyfe, kiu estis prezidanto de la laŭleĝa kaj administra dividado de la konsilio inter 1949-1950, kontrolis la redaktadon de la traktato. La traktato estas dezajnita por kombini la tradician civitanliberecan aliron kun certigado de efika demokrata politiko, kiuj estas inter la elstaraj tradicioj en Unuiĝinta Reĝlando, Francio kaj aliaj eŭropaj landoj. La traktato estis submetita por subskribo de la kompanioj la 4-an de novembro 1950 en Romo. Ĝi estis ratifita kaj eniĝis en forto la 3-an de septembro 1953. La efektivigo de la Konvencio estis konfidita al la Eŭropa Kortumo pri Homaj Rajtoj en Strasburgo, kaj al la Konsilio de Eŭropo. Ĝis antaŭ nelonge, la kontrolado de la efektivigo de la Konvencio estis efektivigita ankaŭ de la Eŭropa Delegacio pri Homaj Rajtoj, kiu konsistigis specialan tribunalon, kiu nur per ĝi kaj laŭ sia bontrovo, eŭropaj civitanoj povis esti aŭditaj en la Eŭropa Kortumo pri Homaj Rajtoj.
Enhavo[redakti | redakti fonton]
La konvencio estas formulita en ĝeneralaj linioj, en simila (se ankaŭ moderna) maniero al tiu en kiu la anglia Bill of Rights, la usona Bill of Rights, la franca Deklaracio de la Rajtoj de Homo kaj la Civitano kaj la unua parto de la Baza Leĝo de Germana Federacia Respubliko estis redaktita. La deklaroj de principoj en la konvencio ne estas malambiguaj de jura perspektivo, kaj postulas ampleksan interpreton de la tribunalo kiam ĝi venas al aplikado de ĝi al la individuaj cirkonstancoj de fakta kazo metita antaŭ ĝi.
Laŭ Artikolo 1 de la konvencio, membroŝtatoj estas devigataj certigi la rajtojn de ĉiu sur sia teritorio, ne nur de siaj propraj ŝtatanoj. Juraj personoj ankaŭ povas esti protektitaj per tiu protekto, depende de kiu rajto estas implikita.
La konvencio kondiĉas kelkajn esencajn homajn rajtojn, inkluzive de la rajto je vivo, protekto kontraŭ torturo, protekto de privateco kaj protekti liberecon de religio kaj esprimo.
Kadro[redakti | redakti fonton]
Kiel modifita en Protokolo n-ro 11, la Konvencio konsistas el tri partoj. La plej multaj el la rajtoj kaj liberecoj estas detaligitaj en la unua parto, konsistanta el Artikoloj 2-18. La dua parto, Artikoloj 19-51, metas la fundamentojn por la Kortumo pri Homaj Rajtoj kaj ĝiaj juraj proceduroj. La tria parto de la traktato enhavas diversajn kromajn dispoziciojn.
Antaŭ ol la Protokolo 11 ekvalidis, la dua parto de la traktato establis la Tribunalon de la Eŭropa Delegacio pri Homaj Rajtoj kaj la Kortumo, partoj tri (Artikoloj 20-37) kaj kvar (Artikoloj 38-59) inkluzivis la superan mekanismon por la agado de la Eŭropa Delegacio pri Homaj Rajtoj kaj la Kortumo, dum la kvina parto enhavis diversajn instrukciojn.
Multaj el la artikoloj en la unua parto de la ĉarto estas dividitaj en du malgrandajn artikolojn. La unua subartikolo difinas la bazajn rajtojn, aŭ liberecon (ekzemple, Artikolo 2(1) establas la bazan rajton je vivo), dum la dua subartikolo enhavas restriktojn, aŭ esceptojn, al la principo kiel formulite en la unua subartikolo. Ekzemple, artikolo 2(2) agnoskas la cirkonstancojn en kiuj la uzo de forto povas kaŭzi morton, kies ekzisto ne kontraŭdiras la respekton al la vivorajto).
Protokolo 14 venas de Protokolo 11 en tio ke ĝi plibonigas la efikecon de la funkciado de la tribunalo. Ĝi celas "eksternigi" kazojn kiuj havas malmulte da ŝanco de sukceso kaj kazoj kiuj estas tre similaj al kazoj alportitaj antaŭ ĝi en la pasinteco. Krome, kazo ne estos konsiderita akceptebla kiam la postulanto ne suferis de "signifa malavantaĝo". Ĉi tiu kialo povas esti uzata nur se la afero jam estis diskutita en tribunalo de iu lando.
Protokoloj[redakti | redakti fonton]
Aktuale en februaro 2006, ekzistas 14 protokoloj akompanantaj la traktaton kaj kiuj estas malfermitaj por aliĝo de la membroŝtatoj de la Konsilio de Eŭropo. Ĉi tiuj protokoloj povas esti dividitaj en du ĉefajn grupojn: tiuj traktantaj ŝanĝi la mekanismon de la Konvencio, kaj tiuj traktantaj la aldonon de rajtoj al tiuj protektitaj de la Konvencio. Protokolo, kiu modifas la mekanismon de la traktato, devas esti aprobita de ĉiuj landoj, kiuj subskribis la traktaton, dum protokolo, kiu aldonas rajtojn al tiuj specifitaj en la traktato, ekvalidas nur en la rilatoj inter la ŝtatoj kiuj aliĝis al tiu protokolo kaj la traktato. Konsilio de Eŭropo kaj la Kortumo, kaj malgranda nombro da landoj, kiuj alprenos la protokolon, sufiĉas.
Ekzistas kelkaj kromaj protokoloj al la ECHR, inkluzive de Aldona Protokolo 6 pri la forigo de la mortopuno en pactempo, kaj Aldona Protokolo 13 pri la kompleta forigo de la mortopuno. Tiuj ĉi protokoloj estis ratifitaj de la membroŝtatoj en diversaj mezuroj, kaj estas devigaj nur por la ŝtatoj kiuj ratifis ilin.
Protokolo unua[redakti | redakti fonton]
- Artikolo 1 de la Protokolo establas la rajton de la individuo pace ĝui sian posedaĵon.
- Artikolo 2 establas la rajton al edukado kaj la rajton de gepatroj, ke iliaj infanoj ricevas edukadon konforme al iliaj valoroj kaj religiaj kredoj. La artikolo ne garantias la nivelon aŭ kvaliton de edukado.
- Artikolo 3 establas la rajton al regulaj, liberaj kaj justaj elektoj.
Protokolo kvara[redakti | redakti fonton]
- Artikolo 1 malpermesas malliberigi personon pro malobservo de kontrakto.
- Artikolo 2 establas la rajton al moviĝ-libereco por tiuj kiuj loĝas tie laŭleĝe kaj la rajton forlasi ajnan landon.
- Artikolo 3 malpermesas la deportadon de civitanoj de lando kaj establas la rajton de la individuo eniri la landon de kiu ŝi/li estas civitano.
- Artikolo 4 malpermesas amasan deportadon de eksterlandanoj.
Hispanio, Turkio kaj Britio subskribis sed ne ratifis Protokolon 4. Andoro, Grekio kaj Svislando ne subskribis aŭ ratifis la protokolon.
Protokolo sesa[redakti | redakti fonton]
La protokolo postulas la membroŝtatojn limigi la uzon de la mortopuno nur al tempoj de milito, aŭ al tempoj kiam ekzistas tuja minaco de milito. Ĉiuj membroŝtatoj de la Konsilio de Eŭropo subskribis kaj ratifis la sesan protokolon, krom Rusio, kiu ne subskribis aŭ ratifis la protokolon.
Protokolo sepa[redakti | redakti fonton]
- Artikolo 1 establas la rajto al justa proceso por eksterlandaj laŭleĝaj loĝantoj en la lando, antaŭ ilia deportado.
- Artikolo 2 establas la rajton apelacii en krima proceso.
- Artikolo 3 establas la rajton al kompenso por tiuj vunditaj kiel rezulto de nedeca juraj procedoj.
- Artikolo 4 malpermesas duoblajn riskajn situaciojn.
- Artikolo 5 establas la rajton al egaleco inter geedzoj.
Kvankam ili subskribis la protokolon antaŭ pli ol dudek jaroj, Belgio, Germanio, Nederlando, Hispanio kaj Turkio ne ratifis ĝin ĝis hodiaŭ. Britio ne subskribis la protokolon kaj ne ratifis ĝin.
Protokolo dekunua[redakti | redakti fonton]
Aliaj protokoloj koncernas la internajn procedurojn de la tribunalo. Protokolo 11 ekvalidis la 1an de novembro 1998 kaj anstataŭigis Kromajn Protokolojn 2, 3, 5, 8, 9 kaj 10. Ĝi aboliciis la Komisionon kaj ebligis al la plendanto prezenti sian kazon rekte antaŭ la Kortumon. Krome, ĝi ŝanĝis la strukturon de la tribunalo, igante ĝin funkcii plentempe de tiam sur. Krome, la juraj devoj de la Komitato de Ministroj estis forigitaj.
Protokolo dekdua[redakti | redakti fonton]
La protokolo aplikas la larĝajn kaj senlimajn principojn malpermesantajn diskriminacion, kiel difinite en Artikolo 14 de la Konvencio, al la agado de publikaj aŭtoritatoj.
La protokolo ekvalidis la 1-an de aprilo 2005, kaj meze de 2009 17 membroŝtatoj ratifis ĝin. Kelkaj el la membroŝtatoj - inkluzive de Bulgario, Danio, Francio, Litovio, Malto, Monako, Pollando, Svedio, Svislando, kaj Unuiĝinta Reĝlando - ne subskribis la protokolon.
Protokolo dektria[redakti | redakti fonton]
Malpermesas la mortopunon senkondiĉe.
Protokolo dekkvara kaj aliĝo al EU[redakti | redakti fonton]
Protokolo 14 estas celita signife pliigi la efikecon de la tribunalo, interalie permesante kazojn kiuj estas trovitaj esti evidente senbazaj esti malakceptitaj fare de unu juĝisto anstataŭe de tri, kiel antaŭe. Ĝi limigas aliron al apelacio en tio ke kazo ne povas esti antaŭenigita krom se la plendanto suferspertis "signifan malavantaĝon". La mekanismoj por certigi la plenumon de la juĝoj ankaŭ estis plifortigitaj per la fakto, ke la Komitato de Ministroj povas peti de la ECHR interpretan opinion pri juĝo, kaj la Komitato de Ministroj ankaŭ povas alporti membroŝtaton antaŭ la Kortumo se ĝi ne faris. plenumis juĝon kontentige.
La protokolo ankaŭ ebligas al Eŭropa Unio (post ratifiko de la Traktato de Lisbono) aliĝi al la ECHR egale kun la 47 membroŝtatoj de la Konsilio de Eŭropo. La ECHR do fariĝos deviga por ĉiuj EU-institucioj, inkluzive de la Eŭropa Kortumo, kaj EU-civitanoj tiel povus plendi al la EU antaŭ la ECtHR se ili kredas ke la EU malobservis siajn homajn rajtojn dum praktikado de EU-juro. Ĉi tio ankaŭ signifos, ke EU nomumas apartan juĝiston al la ECHR.
Komparoj kun aliaj konvencioj[redakti | redakti fonton]
La Eŭropa Konvencio estis modelo por la Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj (OEA) kaj ĝia Amerika Konvencio pri Homaj Rajtoj kiu estis aldonita la 22-an de novembro 1969 en Kostariko, same kiel por la Organizaĵo por Afrika Unueco (OUA) kaj ĝia Afrika Ĉarto pri Homaj kaj Popolaj Rajtoj kiu estis aldonita en 1981. Tamen, ĉi-lasta diferencas de la unua pro tio ke ĝi enhavas ankaŭ kolektivajn rajtojn sed ne donas al la individuo la rajton prezenti individuan plendon. Tamen aldoniĝis kroma protokolo por la starigo de afrika kortumo pri homaj rajtoj. Tio estis adoptita en 1998 kaj ekvalidis en 2004. La protokolo permesas al individuoj alporti sian plendon al tribunalo se la membroŝtato ratifis la protokolon. Nuntempe, ĝi estis nur ratifita de duono de la membroŝtatoj de AU.
La Eŭropa Konvencio diferencas pri kelkaj punktoj de la Deklaracio de UN pri Homaj Rajtoj. Estas kelkaj diferencoj en la dispozicioj pri mortopuno, kaj la Eŭropa Konvencio listigas esceptojn por la protekto de persona libereco. La UN-deklaro ankaŭ enhavas pli da rajtoj ol la Eŭropa Konvencio sed male al la Deklaracio de Homaj Rajtoj de UN, la eŭropa konvencio enhavas neniujn dispoziciojn pri ekonomiaj, sociaj kaj kulturaj rajtoj. Tiuj estis traktitaj en la Eŭropa Socia Pakto de 1961.
Por plia legado[redakti | redakti fonton]
- Greer, Steven. (2006) The European Convention on Human Rights: Achievements, Problems and Prospects. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-60859-6.
- Mowbray, Alastair. (2012) Cases, Materials, and Commentary on the European Convention on Human Rights (angle). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-957736-1.
- Ovey, Clare. (2006) Jacobs & White: The European Convention on Human Rights, 4‑a eldono, Oxford University Press. ISBN 978-0-19-928810-6.
- Schabas, William A.. (2015) The European Convention on Human Rights: A Commentary (angle). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-106676-4.
- Xenos, Dimitris. (2012) The Positive Obligations of the State under the European Convention of Human Rights. Routledge. ISBN 978-0-415-66812-5.
- Kälin W., Künzli J. (2019). The Law of International Human Rights Protection. (ISBN 978-0-19-882568-5).
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ La Konsilio de Eŭropo ne estu konfuzita kun la Konsilio de la Eŭropa Unio aŭ la Eŭropa Konsilio.
- ↑ Resolution 1031 (1994) on the honouring of commitments entered into by member states when joining the Council of Europe Arkivigite je 2010-01-10 per la retarkivo Wayback Machine.
- ↑ (2013) “The European Convention on Human Rights, the EU and the UK: Confronting a Heresy: A Reply to Andrew Williams”, European Journal of International Law 24 (4), p. 1187–1193. doi:10.1093/ejil/cht063. “Five decades later, it is undisputed that the ECHR has been successful in carrying out its mission, judging from its influence on the laws and social realities of the contracting parties, the extensive jurisprudence in the field of the protection of human rights, as well as the remarkable compliance with the ECtHR’s judgments.”.
- ↑ (1993) “Consensus, Coherence and the European Convention on Human Rights”, Cornell International Law Journal 26, p. 133.
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Kontraktoj inter membroŝtatoj kaj eksteraj ŝtatoj (Eŭropa Unio)
- Internaciaj konvencioj pri homaj rajtoj
- Chahal v. Britio
- Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Webarchive template wayback links
- Internaciaj traktatoj de Britio
- Internaciaj traktatoj de Ukrainio
- Internaciaj traktatoj de Turkio
- Internaciaj traktatoj de Svedio
- Internaciaj traktatoj de Hispanio
- Internaciaj traktatoj de Rusio
- Internaciaj traktatoj de Portugalio
- Internaciaj traktatoj de Nederlando
- Internaciaj traktatoj de Italio
- Traktoj de Irlando
- Internaciaj traktatoj de Grekio
- Internaciaj traktatoj de Kartvelio
- Internaciaj traktatoj de Francio
- Internaciaj traktatoj de Aŭstrio
- 1950 en Italio
- Homrajtaj iloj
- Traktatoj de la 20-a jarcento