Eli Maor
| Eli Maor | ||
|---|---|---|
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 4-an de oktobro 1937 (86-jaraĝa) en Israelo | |
| Lingvoj | angla vd | |
| Ŝtataneco | Israelo vd | |
| Alma mater | Teĥnion vd | |
| Profesio | ||
| Okupo | matematikisto • historiisto pri matematiko • universitata instruisto vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Eli MAOR estas matematika historiisto. Li verkis libron pri historio de teoremo de Pitagoro
Edukado[redakti | redakti fonton]
Eli Maor ricevis sian doktorecon de filozofio (PhD-n) en la Technion - israela instituto de teknologio en Haifa, Israelo. Lia tezo estis pri ne ordinara subjekto: uzi matematikajn metodojn por esplori problemojn en muzika akustiko.
Sciencaj verkoj[redakti | redakti fonton]
Li longtempe havas intereson en rilatoj inter scienco kaj artoj, kaj aparte en muziko. Lia artikolo ("What is There so Mathematical About Music?") ricevis la unuan premion de la nacia konsilio de matematikaj instruistoj (National Council of Teachers of Mathematics) por la plej bona artikolo pri instruado de aplikado de matematiko.
Maor verkis pli ol 50 artikolojn pri aplika matematiko, matematika edukado kaj pri la historio de matematiko.
Li estas ankaŭ aktiva amatora astronomiisto kaj suneklipsa ĉasisto kaj li verkis artikolojn por "Sky & Telescope", "Natural History", "Science", kaj "Orlon".
Li estas ankaŭ kontribuisto kaj kontribuanto de "Encyclopedia Britannica", por kiu li verkis la artikolon pri la historio de trigonometrio.
Maor ofte prelegas pri sciencaj kaj edukaj temoj kaj li estas eksa membro de "Mathematical Association of America's Program of Visiting Lecturers and Consultants". Li instruas la historion de matematiko en la Loyola Universitato de Chicago.
Maor estas aŭtoro de kvar larĝe aklamitaj libroj, eldonitaj de Princeton universitata presejo:
- "To Infinity and Beyond (1991)",
- "e: The Story of a Number" (1994), e: la historio de nombro,
- Trigonometric Delights (1998), kaj
- "Venus in Transit" (2000 kaj denove en 2003 en ampleksigita eldono).
- La kvina libro: La pitagora teoremo, 4000-jara historio, "The pythagorean Theorem: A 4'000-Year History", aperis en 2007.
- Li ankaŭ verkis "The Facts on File Calculus Handbook" ("Facts on File, 2003"), unua enciklopedio de kalkulaj konceptoj por usonaj altaj lernejoj kaj kolegiaj studentoj.
Pri la libro de la historio de teoremo de Pitagaro[redakti | redakti fonton]
En la recenzo de la kvina libro de matematika historiisto Eli Maor, la NZZ-ĵurnalisto gsz. skribas pri la historio de teoremo de Pitagoro.
La teoremo de Pitagoro estas notita jena: en la orta triangulo estas
a² +b²= c²
La ilustraĵo de la teoremo de Pitagoro estas nuntempe simbolo de matematiko. Oni diras ke la matematikisto Carl Friedrich Gauss en la komenco de 19a jarcento proponis konstrui grandan version de bildigo en la siberia tundro kiel mesaĝo por intelektaj estaĵoj en la luno.
La greka filozofo Pitagoro vivis en la sesa jarcento antaŭ nia erao. Li ne estis la unua homo kiu konis la teoremon kiu ricevis lian nomon. Jam 1300 jaroj pli frue la babilonianoj konis la teoremon. Ankaŭ la hindoj kaj la ĉinoj konis ĝin.
La libro de matematikhistoriisto Eli Maor envicigas la 4000-jaran historion de teoremo en kultura historio de matematiko kaj fiziko.
La historio inkludas la personojn Eŭklido, Archimedes, Isaac Newton, Leibniz, Euler, Hermann Minkowski kaj Albert Einstein.
Li ankaŭ demandas:
Kial la teoremo de Pitagoro validas en la ebenaĵo kaj sur cilindro, sed ne sur surfaco de globo? Kun la demando li montras ankaŭ la problemojn de kartografio.
Kaj oni levas la teoremon de la dudimensia ebenaĵo en la kvaran dimension, Maor alvenas al spaca tempo, kosmo tempo kaj al relativa teorio. En la formo de pitagoraj "triopoj" oni trovas la teoremon de Pitagoro ankaŭ en unua algebra versio. Kaj la vojo estas mallonga al "lasta teoremo" de Fermat .
Eli Maor verkis ankaŭ pri la usona instruisto Elisha Loomis.
Loomis publikis en jaro 1927 libron kun 371 diversaj pruvoj. Loomis skribis pri la klasika pruvoj de Eŭklido kaj Ptolemeo kaj pri la pruvo atribuita al Leonardo da Vinci, kaj pri la pruvo de malfrua usona prezidento James Garfield. La verko de instruisto ne enhavas trigonometriajn pruvojn ĉar la trigonometrio baziĝas sur la teoremo de Pitagoro, tio estus cirkla fino.
Loomis ne povis scii ke la germana matematikisto Edmund Landau kelkajn jarojn poste uzos senfinajn seriojn por pruvi la trigonometrian version de la teoremo.
La verko de Alfred Hoehn kaj Martin Huber en germana lingvo: "Pitagoro: Ĉu vi memoras?" «Pythagoras: Erinnern Sie sich?» de jaro 2005 estas simila al la verko de Eli Maor. Sed la germana verko estis nur "pri matematiko".
Libroj[redakti | redakti fonton]
- Eli Maor: La Pitagora Teoremo The Pythagorean Theorem: A 4000- Year History. Princeton University Press 2007. 259 paĝoj., kun bildoj, ISBN 978-0-691-12526-8 0-691-12526-0 angle
- Alfred Hoehn kaj Martin Huber «Pythagoras: Erinnern Sie sich?» Faszinierendes aus Geometrie, Zahlentheorie und Kulturgeschichte, DMK Deutschschweizerische Mathematikkommission, Zurich : Eldonejo Orell Füssli, 2005, 175 paĝoj, kun bildoj ISBN 3-280-04040-X; fascinoj de geometrio, Nombroteorio kaj kultura historio Huber, Martin, asocio de svisaj matematika - kaj fizika instruisto Verein schweizerischer Mathematik- und Physiklehrer. Deutschschweizerische Mathematikkommission. Pri pitagora teoremo ; Triangulo triangula geometrio; Divizoro Faktoro kaj Frakcio (matematiko) kaj Rilato (matematiko) Nombroteorio; radikoj + neracionalaj nombroj Radiko (matematiko) Neracionala nombro (nombroteorio); Teorio de geometria konstruado Geometrio; historio de matematiko
Aliaj verkoj de Eli Maor en angla kaj germana lingvo[redakti | redakti fonton]
- Maor, Eli, e: la historio de unua nombro ( en angla lingvo: e: the story of a number eldono: [pbk ed.]; Princeton, New Jersey, Usono: Princeton University Press, (1994) (2009?) 227 paĝoj, alia titolo: The story of a number ISBN 978-0-691-14134-3 (pbk.); pri la matematikisto John Napier, el Skotlando n. 1550 - m.1617
- Eli Maor, e: the story of a number, 1st paperback printing, Princeton, New Jersey : Princeton University Press, 1998, 227 paĝoj, ISBN 978-0-691-05854-2 (pbk.) 0-691-05854-7 (pbk.); pri: e (nombro), historio; Napier, John, Matematikisto, el Skotlando (1550 - 1617), biografio, vivo kaj verkoj; matematiko, Logaritmoj kaj polilogaritmoj (Analitiko); historio de matematiko, Kompleksa nombro(Nombroteorio); algebra nombroteorio, (Algebro); Transcenda nombro,nombroteorio, geometrio de cirklo, Cirklo.
- Maor, Eli, e: the story of a number, Princeton, New Jersey : Princeton University Press, cop. 1994, XIV, 223 p. kun bildoj, alia titolo: The story of a number ISBN 0-691-03390-0 (unua eldono)
- Maor, Eli, (la nombro e - historio kaj rakontoj), en germana lingvo: Die Zahl e - Geschichte und Geschichten, Bazelo [etc.] : eldonejo Birkhäuser, 1996, XII, 213 paĝoj kun bildoj. Originala titolo: e - the story of a number. Princeton, NJ, 1994, Bibliografio,ISBN 3-7643-5093-8 Birkhäuser, Bazelo 0-8176-5093-8 Birkhäuser, Boston
- Eli Maor, Trigonometric delights, 6th print., and 1st paperback print. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 2002 236 paĝoj, ISBN 0-691-09541-8; pri trigonometrio kaj poligonometrio (geometrio); historio de matematiko; matematikaj ludoj kaj "konversacia" matematiko. (ankaŭ de jaro 1998 kun referencoj (paĝoj 225-227)kaj indekso; ISBN 0-691-05754-0
- Maor, Eli; June 8, 2004 : Venus in transit, Princeton, N.J. : Princeton University Press, 2000, 186 paĝoj, kun bildoj; alia titolo: Venus in transit ISBN 0-691-04874-6; pri konstelacio (astronomio); Venuso (planedo); eklipsoj kaj kovroj kaj pasadoj (astrometrio); historio de astronomio, Venuso (Astronomio); suno (astronomia ejo).
- Maor, Eli, Dem Unendlichen auf der Spur, (En postsigno de senfineco) en germana lingvo, traduko de angla lingvo de Doris Gerstner, Bazelo [etc.] : eldonejo Birkhäuser, cop. 1989, 315 paĝoj kun bildoj, alia titolo: To infinity and beyond: aŭ: Pli malproksime ol senfineco. Al senfineco kaj pli malproksime. La originala eldono de 1987 havas la titolon: "To infinity and beyond. A cultural history of the infinite". (ejo) Boston, ISBN 3-7643-1991-7 pri Senfineco, enkonduko matematiko, Geometrio. Arto,Kosmologio, senfineca dimensio, Dimensio, matematiko; fineco kaj senfineco (filozofio).
- Maor, Eli, To infinity and beyond : a cultural history of the infinite, Boston a.o. : eldonejo Birkhäuser, 1987. XVI, 275 p.; 162 fig. (6 col. phot.)ISBN 0-8176-3325-1 Boston; 3-7643-3325-1 Bazelo; pri senfineca dimensio (Senfineco, senfineca dimensia Dukto, matematiko, topologio, speciala kosmologia hipotezoj, Kosmologio, Astronomio
fonto[redakti | redakti fonton]
gsz. pri libroj de Eli Maor; kaj Hoehn kaj Huber en NZZ de 5a Septembro 2007
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Eli Maor Arkivigite je 2009-07-26 per la retarkivo Wayback Machine (angle)