Eŭreka

Eŭreka aŭ pli ĝuste Heŭreka (Greke: εὕρηκα/ηὕρηκα, la perfekto de εὑρίσκω, heuriskoo, signifante "Mi trovis"; prononcita heureka en antikva greka kaj ebrika en moderna greka) estas la fama diraĵo de Arkimedo, atribuita al li post lia eltrovo de la principo de Arkimedo. La frazo estas uzata prunteprenante por indiki gravan malkovron aŭ gravan kaj surprizan komprenon.

La termino famiĝis, ĉar onidire Arkimedo nude trakuris la stratojn de Sirakuzo entuziasme kaj laŭte ekkriis heŭreka post kiam li banis sin en banujo en publika banejo, li rimarkis, ke lia korpo mergita en bano forpuŝas kvanton da akvo egala al sia korpa volumo. Tiel li lernis kiel mezuri la volumon de iu korpo, kaj tiel malkovris la, laŭ li nomitan, Principon de Arkimedo, leĝo de flosemo. Ĉi tiun anekdoton transdonis Vitruvio en sia verko "Pri Arkitekturo" kaj poste ankaŭ Plutarko. Konsiderante tiun ĉi rakonton pli kritikema, ĝi probable estas malpreciza ĉar la volumenaj diferencoj inter ora krono kaj falsa krono kun la sama pezo, kiu ekzemple konstituas duono da oro kaj duono da arĝento, igos la akvan surfacon leviĝi per tro malgranda diferenco por esti rimarkita en la mezuriloj de tiuj tagoj.