Gdansko
| Gdansko | |||
| pole: Gdańsk | |||
| urbo | |||
 | |||
|
|||
| Oficiala nomo: Gdańsk | |||
| Moto: Nec temere, nec timide (pol. Bez strachu, ale z rozwagą) | |||
| Urbo |  Pollando
| ||
|---|---|---|---|
| Provinco | Pomeria Provinco | ||
| Situo | Gdańsk | ||
| - alteco | 33 m s. m. | ||
| - koordinatoj | 54° 22′ N 18° 38′ O / 54.367 °N, 18.633 °O (mapo) | ||
| Plej alta punkto | |||
| - alteco | 180 m s. m. | ||
| Plej malalta punkto | |||
| - alteco | −1 m s. m. | ||
| Areo | 262 km² (26 200 ha) | ||
| Loĝantaro | 458 053 (2006) | ||
| - de aglomeraĵo | 1 080 700 | ||
| Denseco | 1 748,29 loĝ./km² | ||
| Estiĝo | 10-a jarcento | ||
| Urbestro | Paweł Adamowicz | ||
| Horzono | MET (UTC+1) | ||
| - somera tempo | MET (UTC+2) | ||
| Poŝtkodo | 80-008 - 80-958 | ||
| aŭtokodo | GD | ||
| tel. antaŭkodo | + (48) 58 | ||
  Situo de Gdansko enkadre de Pollando
| |||
 Vikimedia Komunejo: Gdańsk
| |||
| Retpaĝo: www.gdansk.pl | |||
 Portalo pri Pollando
| |||
Gdańsk (kaŝube: Gduńsk; esperante: Gdansko kaj Dancigo; germane Danzig) estas urbo ĉe la Balta maro kaj ĉefurbo de Pomeria Provinco (Województwo pomorskie) en Pollando. En Gdansko loĝas proksimume 461 865 homoj (stato de 2005).
Historio
Dum pli ol mil jaroj de sia historio, Gdansko apartenis al:
- 997–1227:
Pola Reĝlando - 1227–1294:
Pomeria Duklando - 1294–1308: Pola Reĝlando
- 1308–1454:
Ordeno de germanaj kavaliroj - 1454–1466: disputata tereno dum la Dektrijara Milito
- 1466–1569: Pola Reĝlando
- 1569–1793:
Respubliko de Ambaŭ Nacioj - 1793–1807:
Reĝlando Prusio - 1807–1814:
Libera Urbo Dancigo (dependa de la Franca Imperio) - 1815–1871:
Reĝlando Prusio - 1871–1918:
Germana Imperiestra Regno - 1918–1920:
Vajmara Respubliko - 1920–1939: Libera Urbo Dancigo
- 1939–1945:
Nazia Germanio - de 1945 ĝis nun:
Pollando (en la jaroj 1952–1989 Pola Popola Respubliko)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Dum la mezepoko la urbo apartenis al la komerca ligo Hanso.
Ĝis la fino de la Unua mondmilito la urbo apartenis al Germanio kaj poste de 1920 ĝis 1939 estis (germanlingva) libera urbo sub protekto de la Ligo de Nacioj. La urbo dum la jaro 1933 havis 238 000 loĝantojn.
Dum la jaro 1939 Germanio aneksis ĝin post milita konkero. Ekde 1945 la plej multaj germanaj loĝantoj, se ili ne jam estis fuĝintaj, estis elpelitaj.
Lech Wałęsa, la unua ŝtatestro de postkomunisma Pollando, antaŭe laboris tie en ŝipfarejo.
Vidindaĵoj
Transporto
Gdańsk havas regulan trajnan konekton kun la ĉefurbo de Pollando, Varsovio. Ĝis la jaro 2011 vojaĝo daŭris preskaŭ 6 horoj. Pro la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2012 kaj tio, ke en Gdańsk kaj ankaŭ en Varsovio moderniĝis stadionoj, la linio estis modernigita kaj vojaĝo nun daŭras nur du horoj kaj 13 minutoj[1].
Partneraj urboj
Gdansko havas partnerajn rilatojn kun la sekvaj urboj:
Vidu EdE-D:
Esperanto en Gdańsk
Laŭ UEA (1928), pioniroj estis s-ino Anna Tuschinski kaj L. Rajkowski. La "Danciga Esperanto-Asocio" (DEA) estis fondita dum la jaro 1907 de s-ino Tuschinski. Dum ĝia 25-jara ekzistado, la Asocio plenumadis neinterrompitan varbadan kaj instruan laboron. Okazis kursoj en popolaltlernejo, krom tio por komercistoj, fervojistoj, tramistoj, soldatoj, policistoj, doganoficistoj ktp. En 1912 okazis en Dancigo la 7-a Germana Esperanto-Kongreso.
Dum 1927 (28-a de julio - 4-a de aŭgusto) en la urbo okazis la 19-a UK kun 905 kongresanoj el 35 landoj sub la prezido de Bernhard Aeltermann. Dum la malfermo, Carl A. Lindhagen, ĉefurbestro de Stokholmo, parolis Esperante. Oni plantis jubilean kverkon sur la Esperanto-Placo, kie staras ankaŭ Esperanto-monumento. Okazis enketo pri la lerneja instruado de Esperanto. Por Esperanto laboradis krom DEA ankaŭ katolika, laborista, bontemplana kaj pacista grupoj.
Post la UK de 2009 en Bialistoko okazis Esperanto-renkonto en Gdansko kun riĉega programo (1-a ĝis 5-a de aŭgusto 2009, vidu la paĝaron de la grupo Gdansk-Sopot).
Dum Ago-Semajno en Malborko / Malbork en fino de jaro 2007 okazis ekskurso al Gdańsk.
En Gdansko jarŝanĝe de 2011/2012 okazis tria Junulara E-Semajno[6].
Gravaj urbanoj
- Świętopełk (1191-1266)
- Jan Dantyszek (1485-1548)
- Abraham van den Blocke (1572-1628)
- Izaak van den Blocke (1572-1626)
- Valentinus Radecius; unitariisma episkopo
- Jeremiasz Falck (1610-1667)
- Jerzy Strakowski (1614-1675)
- Jan Heweliusz (1611-1687)
- Gabriel Daniel Fahrenheit (1686-1736)
- Daniel Gralath (1708-1767)
- Daniel Chodowiecki (1726-1801)
- Adam Kazimierz Czartoryski, (1734-1823)
- Jan Uphagen (1731-1802)
- Krzysztof Celestyn Mrongovius (1764-1855)
- Arthur Schopenhauer (1788-1860)
- Konstantyn Dominik (1870-1942)
- Lech Bądkowski (1920-1984)
- Günter Grass (1927)
- Jozefo Golec (1935)
- Lech Wałęsa (1943)
- Krzysztof Kolberger (1950)
- Jan de Weryha-Wysoczański (1950)
- Jerzy Owsiak (1953)
- Donald Tusk (1957)
- Paweł Huelle (1957)
- Dariusz Michalczewski (1968)
Galerio
Eksteraj ligiloj
- Esperanto en Gdansk kaj Sopot
- Hoteloj en Gdansk
- http://www.gdansk.pl/
- http://www.trojmiasto.pl/
- http://www.gdynia.pl/
- http://www.sopot.pl/
- http://www.gdanskie-organy.com
Referencoj
- ↑ http://inforail.pl/text.php?id=19709
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 Gdansk, history. Official website.
- ↑ Barcelona internacional – Ciutats agermanades (hispane). © 2006–2009 Ajuntament de Barcelona. Alirita 2009-07-13.
- ↑ Saint Petersburg in figures – International and Interregional Ties. Saint Petersburg City Government. Alirita 2008-03-23.
- ↑ Bytów official web site
- ↑ http://jes.pej.pl/2011/loko.php
| ||||||
