Idriss Déby
| Idriss Déby | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| إدريس ديبي إتنو | |||||
| Naskiĝo | 18-an de junio 1952 en Fada, Franca Ĉado,  Ekvatora Franca Afriko
| ||||
| Morto | 20-an de aprilo 2021 (68-jaraĝa) en Nĝameno | ||||
| Mortis pro | morto dum batalo vd | ||||
| Mortis per | pafvundo vd | ||||
| Tombo | Amdjarass vd | ||||
| Religio | islamo vd | ||||
| Etno | Zaghavaoj vd | ||||
| Lingvoj | franca • araba • Zaghawa vd | ||||
| Ŝtataneco | Ĉado vd | ||||
| Alma mater | Institut aéronautique et école de pilotage Amaury de la Grange vd | ||||
| Partio | Patriotic Salvation Movement vd | ||||
Subskribo 
| |||||
| Familio | |||||
| Edz(in)o | Hinda Deby Itno vd | ||||
| Infanoj | Brahim Déby • Mahamat Idriss Déby Itno vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | politikisto • militisto vd | ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Idriss DÉBY (naskiĝis la 18-an de junio 1952 en Berdoba apud Fada en la dezerta norda provinco Ennedi Ouest de Ĉado, mortis la 20-an de aprilo 2021) estis Prezidento de Ĉado ekde la 1-a de decembro 1990.
Biografieto[redakti | redakti fonton]
Idriss Déby, kiu mem nomis sin Idriss Déby Itno ekde januaro 2006, estis membro de la etno "Zaghawa", proksima al la etno "Toubou". Prezidento de Ĉado ekde la 1-a de decembro 1990, li estis reelektita la 3-an de majo 2006 por tria mandato per 64.67% de la validaj voĉdonoj.
Familio[redakti | redakti fonton]
Brahim Déby, filo de Idriss Déby, kiu estis postsekvonta sian patron al la povo, estis murdita la 2-an de julio 2007 en Courbevoie, Francio. Lia dua filo Mahamat Idriss Déby Itno vere postsekvis sian patron al la povo en 2021.
Politika kariero[redakti | redakti fonton]
Li estris Ĉadon ekde la 1-a de decembro 1990, kiam, helpate de Francio li forpelis el la povo sian antaŭan armean kunulon Hissène Habré post periodo de armita lukto el Sudano. Li estas la fondinto de "Mouvement Patriotique du Salut" (Patriota Movado de Savo), armita movado poste fariĝinta politika partio, kiu superas en la politika vivo de Ĉado. Li estis elektita por unua mandato en 1996, poste por dua mandato en 2001. La 21-an de decembro 1999, dektri politik-militaj movadoj kaj politikaj partioj unuiĝis celante renversi la reĝimon, kiu iom post iom centriĝis ĉirkaŭ la «prezidento». En 2000, oni estimis la bilancon de la reĝimo al 25 000 mortintoj.
La ĉadaj deputitoj adoptis la 26-an de majo 2004 ŝanĝon en la konstitucio, kiu forigas la limigon de prezidentaj mandatoj, antaŭe fiksitan al du. En februaro 2006 la ribeluloj estis renversontaj la reĝimon, sed la francaj fortoj ĉeestantaj surloke ebligis la rapidan revenon de Idriss Déby, kiu estis vizitanta Ekvatoran Gvineon por la kunveno de "CEMAC" (Ekonomia kaj Mona Komunumo de Centra Afriko). Li estis reelektita por tria mandato en majo 2006, unu monaton post la fuŝinta atako kontraŭ Nĝameno, la 13-an de aprilo, farita de "Front Uni pour le Changement" (FUC) (Unuiĝinta Fronto por la Ŝanĝo) de kapitano Mahamat Nour, unu el la ribelaj movadoj luktantaj kontraŭ la povo.
Komence de februaro 2008, li denove frontis ribelajn atakojn en Nĝameno. Francaj soldatoj helpis siajn surlokajn samlandanojn forflugi en Francion. Multaj homoj ankaŭ forfuĝis en Kamerunon.