Karl Vanselow
| Karl Vanselow | |
|---|---|
 Karl Vanselow ĉirkaŭ 1950 | |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 20-an de marto 1877 en Trzcianka |
| Morto | 28-an de decembro 1959 (82-jaraĝa) en Berlino |
| Lingvoj | Esperanto • germana |
| Ŝtataneco | Germanio |
| Familio | |
| Frat(in)o | Julius Vanselow |
| Okupo | |
| Okupo | esperantisto • verkisto |
Ludwig Karl VANSELOW (n. 20-an de marto 1877 en Schönlanke (Ostbahn), nun Trzcianka (en Pollando, en la vojevodio Grandpolio); mortis 28-an de decembro 1959 en Berlin) estis germana esperantisto kaj publicisto, eldonisto, poeto en la germana kaj en Esperanto kaj posedanto de kinejoj en Berlino.
Ekde la jaro 1910 li posedis imponan vilaon "Villa Schönheit" (vilao beleco) en la pitoreska urbo Werder (Havel) apud Pocdamo.
Li tre abunde verkis originale kaj traduke en Esperanto, precipe kantojn. Liaj poemoj aperis precipe en Heroldo de Esperanto antaŭ kaj post la Dua Mondmilito.
Karl Vanselow apartenas al la fondintoj de Esperanto-Ligo Berlin kaj furoris per lernolibro de Esperanto en versoj.
Komence de la 1930aj jaroj li lernis Esperanton por kontakto kun la verkisto kaj reĝisoro Jean Forge (Jan Fethke), pri kiu li raportas en nekrologo de 1960.
Eldonisto de ĵurnaloj[redakti | redakti fonton]
Laŭ gazetartikolo okaze de lia 80-a naskiĝtago Karl Vanselow estas la sama persono, kiu eldonis ekde 1904 la faman revuon Die Schönheit (la beleco) .[rompita ligilo]
Ĉi tiu revuo kaŭzis skandalojn, ĉar ĝi montris nudajn korpojn, precipe de virinoj, kaj iĝis organo de germana nudista organizo ĝis 1924. En Germanio, kiel en aliaj eŭropaj landoj, la publika montrado de nudaj figuroj kaŭzis persekutojn.
1907 ĉe la Berliner Landgericht okazis jura proceso kontraŭ Karl Vanselow, pro distribuado de "maldecaj verkoj". Famaj artistoj kaj verkistoj, kiel Hans Thoma, profesoro Gurlitt, la skulptisto Harro Magnussen, la literara historiisto prof. Adolf Bartels kaj la arta fotisto Nikola Perscheid funkciis kiel fakaj konsilantoj.
La eldonejo Harald Fischer Verlag Arkivigite je 2008-12-05 per la retarkivo Wayback Machine ofertas eldonon de ĵurnalo "Geschlecht und Gesellschaft" (sekso kaj socio) en formo de Mikrofiŝo, kiu kovras la jaron 1903 - 1926/27. Ĉi tiu ĵurnalo estis fondita de Karl Vanselow kun la tasko "partopreni en la grandaj reformoj de nia epoko en la demandoj de sekso kaj socio".
La elirpunkto estis la observo, ke "pli kaj pli venas la pedagogiaj, kuracaj kaj juraj instancoj al la ideo, ke en naturaj demandoj estu natura libereco. Kaj tial ni vidas en kreskanta grado, ke la problemoj de la seksa kaj socia vivo en la necesa interrilato atingas la publikan intereson kaj la publikan diskuton" Laŭ ĉi tiu evoluo en la ĵurnalo estis egale traktitaj la diveraj demandoj de la sekso, el medicina kaj biologia vidpunkto kaj la ligitaj sociaj, etikaj kaj juraj aspektoj.
La malkaŝeco, per kiu en la tekstoj estas traktataj ankaŭ demandoj de la seksa vivo, gvidis tuj post la apero de la unua kajero de "Geschlecht und Gesellschaft" al provoj por malpermesi la ĵurnalon per juraj rimedoj. La jura debato gvidis al la konkludo, ke la ĵurnalo en neniu maniero estu rigardata kiel "maldeca", sed ke ĉi estas legitimata en sia tendenco kaj mora, despli, ke ĝi estas direktate ne al la malmatura junularo, sed al plenkreskaj kaj edukitaj legantoj"
Biografiaj artikoloj pri konataj virinoj de la nuntempo, konstantaj rubrikoj pri la "profesia laboro" de virinoj kun praktikaj konsiloj pri virinaj profesioj, pri "Virina vivo kaj virina ambicio" kun informoj pri scienca virina laboro, pri la aktiveco de "virinaj asocioj" kaj "libro prezento" kompletigis la programon de la ĵurnalo.
En la jaro 1914 li komencis per la eldono de revuo "Ideale Nacktheit. Naturaufnahmen Menschlicher Körperschönheit" kiu prezentis "naturajn" fotojn de homoj. Verŝajne pro la milito la projekto ne estis daŭrigata kaj la revuo reaperis en la dudekaj jaroj. La nomo de Karl Vanselow aperis kiel unu el la fotistoj. La jaroj inter 1910 kaj 1914 estis la plej feliĉaj por Karl Vanselow. Kelkaj eble ankoraŭ konas la nomon nur kiel poeto, kiu verkis centon da poemoj en Esperanto inter la jaro 1934 kaj lia morto la 28-an de decembro 1959. Li jam estis fama poeto, sed sen rilato al Esperanto, kiam li povis aĉeti imponan vilaon apud la urbeto Werder (Havel). Baldaŭ la nomo de la vilao inter la loĝantoj iĝis "Villa Schönheit" (vilao beleco) kaj ĉirkaŭ la domo estis grandega ĝardeno ĝis la bordo de la lago Zernsee. Tio estis la fama "ĝardeno de la beleco" kun arboj kaj arbustoj, kie Vanselow kaj liaj amikoj kutimis foti la belecon de la nuda homa korpo. Kelkaj fotoj en lia plej konata produkto, la monata revuo "Die Schönheit" havas indikon, ke ili tie ekestis.
Poeto de la hejma regiono[redakti | redakti fonton]
Karl Vanselow estis ĝis lia morto rigardata kiel grava poeto de sia hejma regiono "Netzekreis". Ekzistas germanlingvaj poemoj, kiuj priskribas la belecon de la naturo. Li estis aktiva membro de la "Heimatverein Schönlanke" en Berlin, kiu oficiale partoprenis la honorigan kunvenon en Berlin-Neukölln post lia forpaso.
Li estis devigata forlasi la regionon supozeble post 1945 kaj ekloĝis en Berlin.
Supozeble li ekokupiĝis pri Esperanto jam en la jaroj antaŭ aŭ post la Unua Mondmilito, kiam li verŝajne reiris en sian naskiĝurbon Schönlanke. Lia patrino tie mortis 1914.
Biografio[redakti | redakti fonton]
- Literaturport Berlin|Brandenburg[rompita ligilo]
- Des Kaisers neue Kleider... Karl Vanselows Beitrag zur Schönheitsbewegung und Sittenreform im deutschen Kaiserreich. / Andreas Pretzel. Jahresberichte f. dt. Geschichte
- In: Das bewegte Buch : Buchwesen und soziale, nationale und kulturelle Bewegungen um 1900Lehmstedt, Mark, Wiesbaden, S. 267-311 : Ill., 1999. (= Veröffentlichungen des Leipziger Arbeitskreises zur Geschichte des Buchwesens ; 12 )
- Kerbs, Diethart; Reulecke, Jürgen (Hrsg.): Handbuch der deutschen Reformbewegungen 1880-1933. Wuppertal 1998.
- Janos Frecot, Johann Friedrich Geist, Diethart Kerbs (Hgg.): Fidus 1868-1948, Zur ästhetischen Praxis bürgerlicher Fluchtbewegungen, Hamburg 1997, Erstausgabe München 1972.
Verkoj[redakti | redakti fonton]
En la germana lingvo[redakti | redakti fonton]
- Vanselow, Karl k.a. Hf. 9 Geschlecht und Gesellschaft, volumo 4, kajero 1. Sexualreform. Beiblatt zu 'Geschlecht und Gesellschaft'. Beigelegt Jahresverzeichnis. Verlag der Schönheit Berlin Leipzig Wien 1909 Broschur 68 paĝoj
- Vanselow, Karl (eld.): Geschlecht und Gesellschaft. Jen: siebenter Band. Berlin: Verlag der Schönheit, 1912. XV, 560 paĝoj, Original Leinen mit farb. Deckelzeichnung, Groß-8°, kun multaj ilustraĵoj en la teksto kaj en apartaj tabuloj
- Vanselow, Karl (eld.): Geschlecht und Gesellschaft. Jen: achter Band. Berlin: Verlag der Schönheit, 1913. XV, 560 paĝoj, Original Leinen mit farb. Deckelzeichnung, Groß-8°, kun multaj ilustraĵoj en la teksto kaj en apartaj tabuloj
- Von Weib und Welt: Gedichte Von Karl Vanselow, Franz Müller
- Ideale Nacktheit. Naturaufnahmen Menschlicher Körperschönheit. Erster Band. Karl Vanselow Verlag, Berlin, 1914. 40 fotoj. Kajero.
- Ideale Nacktheit. Naturaufnahmen Menschlicher Körperschönheit Zweiter Band.
1.-10. Tausend. Verlag der Schönheit, Richard A. Giesecke. 1915. Mounted plate on frontcover. 36 plts. Stiff decorated wrappers. Inner spine repaired, cover sl. discol/ worn. Ex-libris.
- Ideale Nacktheit. Naturaufnahmen menschlicher Körperschönheit. Herausgegeben von der Schriftleitung der Schönheit. Band 1 - 10 (v. 12), Leipzig, Verlag der Schönheit, 1919 - 1927. (Bd. 1-3: Je 4 Bll., 40 Tafeln; ab Bd. 4: Je 4 Bll., 20 Tafeln. Illustr. Orig.-Karton (Bd. 6 - 8 lose als Mappenwerk in illustr. Orig.-Ktn.-Mappe). Aufnahmen von Lotte Herrlich, Kara (Germaine Krull), H. Schieberth, K. Vanselow u.a.)
En Esperanto[redakti | redakti fonton]
- Lernolibro en versoj, Berlin 1946
- Nia lingvo Esperanto (triparta kolekto de kantoj kaj poemoj)
En tiu serio Nia lingvo Esperanto aperis i.a. poemo pri lia amiko-esperantisto Jan Fethke / Jean Forge, kiun li esperantigis.
248 Jean Forge
Jean Forge estas lia pseŭdonimo,
Johannes Fethke lia vera nomo.
Ĉu vivas li aŭ pravas mia timo,
Ke eble mortis la amata homo?
De li la libroj ravas legemulojn.
Ĉu konas vi la lingvajn ĝojigilojn
,,Abismoj" kaj ,,Saltego trans jarmilojn"
Kaj „Mister Tot aĉetas mil okulojn"?
Li konatigis min kun Esperanto
Kaj ĝia ideala familio.
Ne povas mi forgesi, ke pro tio
Mi ĉiam restos lia dankŝuldanto.
Ĉu vere kaj pro kio trovis lia
Labor' valora por afero nia
La tiel ege bedaŭrindan ĉeson?
Se iu, kiu legas tion ĉi,
De li havigi povas la adreson,
Mi kore petas doni ĝin al mi.
- recenzo de "J. S-r" en Germana Esperanto-Revuo 7-a jarkolekto, februaro 1954, paĝoj 27-28:
"... Estas plezuro, legi liajn fluajn, glatajn, facile kompreneblajn versaĵojn el kiuj la pli multaj estas destinitaj por kantado aŭ deklamado. 'La Praktiko' prave diris, ke Vanselow estas konata kiel 'la verdstela trobadoro' ... Poezi-amantoj, havigante al si la kajeron, ne domaĝos la malgrandan elspezon".
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- "Die Schönheit"[rompita ligilo] en retejo de "Antiqbook"
- artikolo "Nackt und streng deutsch" ("nudaj kaj strikte germanaj") la 16-an de majo 2015 en la gazeto Der Tagesspiegel (germane)
- artikolo "Die Nackten vom Zernsee" ("la nuduloj de lago Zernsee") la 6-an de julio 2013 en la gazeto Potsdamer Neueste Nachrichten Arkivigite je 2016-08-11 per la retarkivo Wayback Machine (germane)
Nekrologoj[redakti | redakti fonton]
- Germana Esperanto-Revuo 12-a jaro, majo 1959, p. 56, rubriko Ligoj kaj Grupoj.
 |
|
- Nuntempa Bulgario 4-a jarkolekto 1960, kajero 5, p. 41
|
|