Konservativismo
Konservismo (aŭ konservativismo) estas politika ideologio ekzistanta en pluregaj kulturoj, kiu celas subtenon de la tradicia ordo de socio kaj de ties kulturaj, politikaj kaj religiaj kutimoj. Kompreninde, la precizaj postuloj de konservismuloj varias laŭ la karakterizaĵoj de la unuopa kulturo; kelkaj konservismaj grupoj kaj politikaj partioj pledas por restarigo de pasintecaj kutimoj kaj kredoj, dum aliaj defendas la nun ekzistantan sistemon.
En politiko, konservismaj partioj estis kaj plu estas plej ofte dekstremaj. Kelkaj el iliaj ĉefaj trajtoj estas naciismo, patrujismo, kaj ekonomia protektismo (la mala doktrino de liberalismo).
La aro de nuntempe ekzistantaj konservismaj partioj konsistas interalie el la Liberaldemokrata Partio en Japanio, la Respublikana Partio en Usono, la Konservisma Partio en Britio, la Unuiĝo por Popola Movado en Francio, la Liberala Partio de Aŭstralio en Aŭstralio, Kuomintango en Tajvano, la Konservisma Partio en Kanado, kaj la Bharatiya Janata en Barato.
Historio
La nocion konservismo enkondukis en la politikan vortaron François-René de Chateaubriand, en 1819, kiu elpensis tiun vorton por difini tiujn, kiuj kontraŭis la idealojn de la franca revolucio de 1789 kaj poris restarigon de la Malnova Reĝimo. Tia politika sinteno jam ekzistis antaŭ la revolucio, sed konsiderinde fortiĝis post ĝi kaj okaze de la sekvaj napoleonaj militoj.
Evoluo de okcidenta konservativismo
Britio
En Britio konservativaj ideoj (kvankam ankoraŭ ne nomitaj tiele) aperis en la konservativa movado, dum la periodo de Angla resurtronigo (1660-1688). Konservativismo subtenis hierarkian socion kun monarko kiu regis per dia rajto. Konservativuloj kontraŭbatalis la ideon ke suvereneco estis derivita de la homoj, kaj repudiis la aŭtoritaton de parlamento kaj religian liberecon. La verko de Robert Filmer nome Patriarcha: or the Natural Power of Kings, kiu estis verkita antaŭ la Angla enlanda milito, iĝis akceptita kiel la deklaro de sia doktrino. Tamen, la Glora Revolucio de 1688 detruis tiun principon certagrade establante konstitucian registaron en Anglio, kondukante al la hegemonio de la kontraŭa ŭiga ideologio. Alfrontita kun malvenko, la konservativuloj reformis sian movadon, tiam dirante ke suvereneco estis transdonita al la tri statoj nome krono, Senjoroj, kaj Komunuloj[1] prefere ol sole en la krono. Konservativismo iĝis marĝenigita dum la longa periodo de ŭigo-potencpreno en la 18-a jarcento.
Konservativuloj tipe vidas Richard Hooker (1554-1600) kiel la fonda patro de konservativismo, kune kun la Markizo de Halifakso (1633-1695), David Hume (1711-1776) kaj Edmund Burke (1729-1797). Halifakso antaŭenigis pragmatismon en registaro, dum Hume kverelis kontraŭ politika raciismo kaj utopiismo.[2] Burke estis la privata sekretario de la Markizo de Rockingham kaj oficiala pamfletisto al la Rockingham-filio de la ŭiga partio.[3] Kune kun la torioj, ili estis la konservativuloj en la komenco de la 18-a jarcento en la Unuiĝinta Reĝlando.[4] La opinioj de Burke estis miksaĵo de liberalulaj kaj konservativaj, rilate al la signifo de tiuj esprimoj en tiu periodo (kiu estis rimarkeble diferenca de iliaj implicoj hodiaŭ). Li apogis la Usonan Revolucion de 1765-1783, sed abomenis la perfortemon de la Franca Revolucio (1789- ). Li akceptis la liberalajn idealojn de privatproprieta rajto kaj la ekonomikon de Adam Smith, sed opiniis ke ekonomiko devus esti konservita malĉefe al la konservativa socia etiko, ke kapitalismo devus esti malĉefa al la mezepoka socia tradicio kaj ke la komercista klaso devus esti malĉefa al aristokrataro.[5] Li insistis pri normoj de honoro derivita de la mezepoka aristokrata tradicio, kaj vidis la aristokrataron kiel la naturaj gvidantoj de la nacio.[6] Tio signifis limojn por la potencoj de la krono, ĉar li eltrovis ke la institucioj de parlamento estis pli bone informitaj ol komisionoj nomumitaj fare de la oficulo. Li favoris establitan (ŝtatan) eklezion, sed enkalkulis gradon da religia toleremo.[7] Burke pravigis la socian ordon surbaze de tradicio: tradicio reprezentis la saĝecon de la specio kaj li aprezis komunumon kaj socian harmonion super socialaj reformoj.[8] Burke estis plej elstara teoriulo en tiu frua periodo, trovante ekstreman idealisman (aŭ konservativulo aŭ ŭigo) endanĝerigon al pli larĝaj liberecoj, kaj (kiel Hume) malaprobante abstraktan kialon kiel nepruvita gvidisto por politika teorio. Malgraŭ ilia influo sur estonta konservativa penso, neniu el tiuj fruaj kontribuantoj estis eksplicite implikitaj en konservativula politiko. Hooker vivis en la 16-a jarcento, longe antaŭ la apero de konservativismo, dum Hume estis senpolitika filozofo kaj Halifakso simile saĝe sendependa. Burke priskribis sin kiel ŭigon.
Baldaŭ post la morto de Burke en 1797, konservativismo estis revivigita kiel ĉeftendenca politika forto kiam la ŭig-liberaloj suferis serion de internaj separiĝoj. Tiu nova generacio de konservativuloj derivis sian politikon ne de Burke sed de sia antaŭulo, la Vicgrafo Bolingbroke, kiu estis jakobito kaj tradicia konservativulo, malhavante la simpatiojn de Burke por ŭigec-politikoj kiaj ekzemple la katolika emancipiĝo kaj la usona sendependeco (fame atakita fare de Samuel Johnson en "Taxation No Tyranny"). En la unua duono de la 19-a jarcento ekzistis multaj gazetoj, revuoj, kaj ĵurnaloj antaŭenigantaj obeemajn aŭ dekstrulajn sintenojn en religio, politiko, kaj internaciaj aferoj. Burke malofte estis menciita sed William Pitt (1759-1806) estis evidenta heroo. La plej elstaraj ĵurnaloj estis The Quarterly Review, La Jarkvarona Revuo, fondita en 1809 kiel kontraŭpezilo al Edinburgh Review, de la ŭig-liberaloj kaj la eĉ pli konservativa Blackwood's Edinburgh Magazine. Sack trovas ke La Jarkvarona Revuo antaŭenigis ekvilibran kanningitan konservativismon; estis neŭtrala pri katolika emancipiĝo kaj nur iom kritika kontraŭ Nekonformisman Opozicion; ĝi kontraŭbatalis sklavecon kaj apogis la nunajn pormalriĉajn leĝojn. Ĝi estis "ofensiva imperiisto." La alta hierarkiularo de la Eklezio de Anglio legis la Orthodox Churchman's Magazine kiu estis same malamika al judoj, katolikoj, jakobenoj, metodistoj, kaj unitaraj reprezentantoj. Ankrite ĉe la ultraj konservativuloj estis Blackwood's Edinburgh Magazine, kiu staris firme kontraŭ katolika emancipiĝo, kaj preferis sklavecon, malmultekostan monon, merkantilismon, la navigadajn leĝojn, kaj la Sanktan Aliancon.[9]
En la 19-a jarcento, konflikto inter riĉaj komercistoj kaj la aristokrataro disfendas la britan konservativan movadon, kie la aristokrataro postulas reveno al mezepokaj ideoj dum la komercistaj klasoj postulis kontraŭaŭtoritatan kapitalismon.[10]
Kvankam konservativuloj kontraŭbatalis provojn permesi pli grandan reprezentadon de la burĝa klaso en parlamento, en 1834 ili koncedis ke elekt-reformo ne povus esti inversigita kaj promesita por apogi plu reformojn tiel longe kiel ili ne eroziu la instituciojn de eklezio kaj ŝtato. Tiuj novaj principoj estis prezentitaj en la Tamworth Manifesto kiu laŭ historiistoj estas la baza deklaro de la kredoj de la nova Konservativa Partio.[11]
Kelkaj konservativuloj priploris la morton de pastoreca mondo kie la etoso de nobelaro devis antaŭenigi respekton por la malsuperaj klasoj. Ili vidis la Anglikanan Eklezion kaj la aristokrataron kiel ekvilibroj kontraŭ komercista riĉeco.[12] Ili laboris direkte al leĝaro por plibonigi laborkondiĉojn kaj urban loĝigon.[13] Tiu vidpunkto poste estus nomita Toria Demokratio. .[14] Tamen ekde Burke ĉiam ekzistos malamikeco inter tradicia aristokrata konservativismo kaj la riĉa komercista klaso.[15]
En 1835, konservativula ĉefministro Robert Peel publikigis la Tamworth Manifeston en kiu li promesis aprobi moder-politikan reformon. Tio markis la komencon de la transformo de brita konservativismo de High Tory reagismo direkte al pli moderna formo bazita sur "konservado." La partio iĝis konata kiel la Konservativa Partio kiel rezulto el tio, nomo kiun ĝi retenis ĝis nune. Peel, aliflanke, ankaŭ estus la radiko de disigo en la partio inter la tradiciaj konservativuloj (gviditaj fare de la Grafo de Derbio kaj Benjamin Disraeli) kaj la "Peelitoj" (kondukitaj unue fare de Peel mem, poste de la Grafo de Aberdeen). La disigo okazis en 1846 pro la temo de libera komerco, kiun Peel apogis, kontraŭ protektismo, apogita de Derbio. La plimulto de la partio helpis al Derbio, dum proksimume trionofordisiĝis, poste kunfalante kun la ŭig-liberaloj kaj la radikaluloj por formi la Liberalan Partion. Malgraŭ la disigo, la ĉefa Konservativa Partio akceptis la doktrinon de libera komerco en 1852.
En la dua duono de la jarcento estis la liberaluloj kiuj estis alfrontitaj kun politikaj skismoj, la plej grava pro la irlanda aŭtonomeco. Gvidanto William Gladstone (mem iama Peelite) serĉis doni al Irlando gradon da aŭtonomio, movo kiu estis kontraŭbatalita de elementoj en kaj la maldekstraj kaj dekstraj flankoj de lia partio. Tiuj forfendetiĝas por iĝi la Liberalaj Uniistoj (gvidite de Joseph Chamberlain), formante koalicion kun la Konservativuloj antaŭ kunfalado kun ili en 1912. La liberaluniista influo trenis la partion direkte al la maldekstro; kaj tiele konservativulaj registaroj pasis kelkajn progresemajn komence de la 20-a jarcento. Ekde la fino de la 19-a jarcento, la tradiciaj komercistaj subtenantoj de la britia Liberala Partio eniris en la Konservativulojn, igante ilin la partio de negoco kaj komerco.[16]
Post periodo de liberala dominado antaŭ la Unua Mondmilito, la Konservativuloj iom post iom iĝis pli influaj en registaroj, reakirante plenan kontrolon de la kabineto en 1922. En la intermilita periodo konservativismo estis la plej grava ideologio en Britio, kiam la Liberala Partio konkuris kun la Laborista Partio pri kontrolo de la maldekstro. Post la Dua Mondmilito, la unua laborista registaro sub Clement Attlee komencis programon de ŝtatigo de industrio kaj socialsubtena ŝtato. La politikoj estis ĝenerale akceptitaj fare de la Konservativuloj ĝis la 1980-aj jaroj. Multaj el la programoj de laboro estis inversigitaj en la 1980-aj jaroj fare de la konservativula registaro de Margaret Thatcher, kiu estis gvidita per novliberala ekonomiko.
Malgrandaj konservativaj partioj (kiaj ekzemple la United Kingdom Independence Party (Sendependeca Partio de Unuiĝinta Reĝlando) kaj la Democratic Unionist Party (Demokrata Uniisma Partio, fondita en 1971) komencis ekaperi, kvankam ili ankoraŭ havas ajnan signifan impreson ĉe Westminster (la DUP estas nuntempe parto de reganta koalicio en la Nord-Irlanda Asembleo).
Germanio
Konservativa pensaro formiĝis kune kun naciismo en Germanio, kulminante per la venko de Germanio super Francio en la Francia-Prusia Milito, la kreado de la unuigita Germana Imperiestra Regno en 1871, kaj la samtempa ascendo de Otto von Bismarck sur la eŭropa politika scenejo. La potenc-ekvilibra modelo de Bismarck konservis pacon en Eŭropo dum jardekoj ĉe la fino de la 19-a jarcento, kaj lia "revolucia konservativismo" kaŭzis signifajn popularajn reformojn en asekurjuro, laboro, kaj salajroj. Tiuj kaj aliaj politikoj igis socialismon ŝajni malpli dezirinda al la meza germana familio, kaj propulsis Bismarck al alta renomo dum lia vivdaŭro.
Kun la pliiĝo de Naziismo je 1933, agrara konservativismo fadis kaj estis anstataŭita per pli komand-bazita ekonomio kaj devigis socian integriĝon. Kvankam Adolf Hitler sukcesis pri rikoltado de la subteno de multaj germanaj industriuloj, eminentaj tradiciistoj malkaŝe kaj sekrete kontraŭbatalis liajn politikojn de eŭtanazio, genocido, kaj atakoj al fakorganizita religio, inkluzive de Claus von Stauffenberg, Dietrich Bonhoeffer, Henning von Tresckow, episkopo Clemens August von Galen, kaj la monarkisto Carl Friedrich Goerdeler.
Pli lastatempe, la laboro de konservativa CDU gvidanto Helmut Kohl helpis atingi Germanan Reuniigon, kune kun la pli proksima integriĝo de Eŭropo en la formo de la Traktato de Maastricht. Hodiaŭ, germana konservativismo ofte estas asociita kun kanceliero Angela Merkel, kies permanenta ofico estis markita per provoj eviti la forpason de la komuna eŭropa valuto (eŭro).
Usono
En Usono, konservativismo estas fiksiĝinta en la Usona Revolucio kaj ĝia engaĝiĝo al respublikanismo, suvereneco de la homoj, kaj la rajtoj kaj liberecoj disde angloj forpelante la reĝon kaj liajn subtenantojn. La plej multaj eŭropaj konservativaj verkistoj ne akceptas usonan konservativismon kiel originalan; ili konsideras ĝin kiel diverseco de liberalismo. Modernaj usonaj liberaluloj en la koalicio New Deal ne malkonsentas kun tiu interkonsenta vido, sed konservativuloj foruzas multe pli da emfazon sur la revoluciaj originoj, kaj la Tea Partio rekomendas utiligi epizodon de la 1770-aj jaroj por sia nomo kaj kelkaj eĉ survestas tiuepokajn kostumojn ĉe siaj amaskunvenoj.
Historiisto Gregory Schneider identigas plurajn konstantojn en usona konservativismo: respekto por tradicio, subteno de respublikanismo, "la jurŝateco kaj la kristana religio", kaj defendo de "okcidenta civilizo de la defioj de modernisma kulturo kaj totalismaj registaroj."[17]
Latinida Eŭropo
Alia formo de konservativismo evoluiĝis en Francio paralele al konservativismo en Britio. Ĝi estis influita per kontraŭ-klerismaj verkoj de viroj kiaj ekzemple Joseph de Maistre kaj Louis de Bonald. Latinida konservativismo estis malpli pragmata kaj pli da reakciula ol la konservativismo de Burke. Multaj kontinentaj aŭ tradiciistaj konservativuloj ne apogas apartigon de eklezio kaj ŝtato, kun plej multe de la apoga ŝtata rekono de kaj kunlaboro kun la Romkatolika Eklezio, kio ekzemple ekzistis en Francio antaŭ la Revolucio.
Poste konservativuloj aldonis patriotismon kaj naciismon al la listo de tradiciaj valoroj kiujn ili apogas. Germanaj konservativuloj estis la unuaj se temas pri ampleksi naciismon, kiu antaŭe estis asociita kun liberalismo kaj la Revolucio en Francio.[18]
Klasado
Pro la malfacilo are priskribi ĉiajn konservismojn per la samaj trajtoj, oni plurfoje klopodis enkonduki subkategoriojn. Ekzemple, oni ofte apartigas la anglan konservismon disde la (kontinent)eŭropa. Plej detale, eblas distingi inter franca konservismo, itala konservismo, nordamerika konservismo, kaj tiel plu. Fine, oni kelkfoje kontraŭstarigas moderan kaj malmoderan (ekstreman) konservismon.
Liberala konservativismo
Liberala konservativismo estas variaĵo de konservativismo kiu kombinas konservativajn valorojn kaj politikojn kun klasikaj liberalaj sintenoj.[19] Ĉar tiuj lastaj du esprimoj havis malsamajn signifojn dum tempo kaj trans landoj, liberala konservativismo ankaŭ havas vastan gamon de signifoj. Historie, la esprimo ofte rilatis al la kombinaĵo da ekonomia liberalismo, kiu pledas por malkontrolemaj merkatoj, kun la klasika konservativisma sinteno por establita tradicio, respekto por aŭtoritato kaj religiaj valoroj. Ĝi komparis sin al klasika liberalismo, kiu apogis liberecon por la individuo en kaj la ekonomiaj kaj sociaj sferoj.
Dum tempo, la ĝenerala konservativa ideologio en multaj landoj adoptis ekonomiajn liberalajn argumentojn, kaj la esprimon liberala konservismo estis anstataŭigita per simple konservismo. Tio ankaŭ estas la kazo en landoj kie liberalaj ekonomiaj ideoj estis la tradicio, kiel ekzemple en Usono, kaj estas tiel konsideritaj konservativaj. En aliaj landoj kie liberal-konservativaj movadoj iĝis la politika ĉeftendenco, kiel ekzemple en Italio kaj Hispanio, la esprimoj liberalaj kaj konservativaj povas esti sinonimaj. La liberal-konservativa tradicio en Usono kombinas la ekonomian individuismon de la klasikaj liberaluloj kun Burkeana formularo de konservativismo (kiu ankaŭ fariĝis parto de la usona konservativa tradicio, kiel ekzemple ene de la verkaro de Russell Kirk).
Kromsenco por la esprimo liberala konservativismo kiu formiĝis en Eŭropo estas kombinaĵo de pli modernaj konservativaj (malpli tradiciistaj) vidoj kun tiuj de sociala liberalismo. Tio formiĝis kiel opozicio al la pli da kolektivistaj vidoj de socialismo. Ofte tio implikas emfazi kio nun estas konservativaj vidoj da libermerkata ekonomiko kaj kredo je individua respondeco, kun sociaj liberalaj videbloj en defendo de civitanrajtoj, ekologiismo kaj subteno por limigita sociala ŝtato. En kontinenta Eŭropo, tio foje estas ankaŭ tradukita en la anglan kiel sociala konservativismo.
Konservativa liberalismo
Konservativa liberalismo estas variaĵo de liberalismo kiu kombinas liberalajn valorojn kaj politikojn kun konservativaj sintenoj, aŭ, pli simple, temas pri la dekstra flanko de la liberala movado.[20][21][22] La radikoj de konservativa liberalismo estas trovitaj komence de la historio de liberalismo. Ĝis la du Mondmilitoj, en la plej multaj eŭropaj landoj la politika klaso estis formita fare de konservativaj liberaluloj, de Germanio ĝis Italio. La okazaĵoj post la Unua Mondmilito ŝanĝis la pli radikalan version de klasika liberalismo al pli konservativan (t.e. pli moderan) specon de liberalismo.[23]
Liberecema konservativismo
Libervolisma aŭ Liberecema konservativismo priskribas iajn politikajn ideologiojn ene de Usono kaj Kanado kiuj kombinas liberecemajn ekonomiajn temojn kun aspektoj de konservativismo. Ĝiaj kvin ĉefbranĉoj estas konstituciismo, paleoliberecanismo, novliberecanismo, konservativismo por malgranda registaro kaj kristana liberecanismo. Ili ĝenerale devias de paleokonservativuloj, en tio ke ili estas en favoro de pli persona kaj ekonomia libereco.
Agoristoj kiaj ekzemple Samuel Edward Konkin la 3-a etikedis libervolisman konservativismon kiel dekstra libertarianismo.[24][25]
Kontraste al paleokonservativuloj, libervolismaj konservativuloj apogas striktajn malkontrolemajn politikojn kiel ekzemple libera komerco, opozicio al iu nacia banko kaj opozicio al komercaj regularoj. Ili estas impete malfavoraj al pormediaj regularoj, entreprena sociala bonfarto, subvencioj, kaj aliaj areoj de ekonomia interveno.
Imposta konservativismo
Imposta konservativismo estas la ekonomia filozofio de prudento en registarelspezoj kaj ŝuldo.[26] Edmund Burke, en siaj Pensoj pri la Revolucio en Francio (Reflections on the Revolution in France), argumentis ke registaro ne havas la rajton prizorgi supren grandajn ŝuldojn kaj tiam ĵeti la ŝarĝon sur la impostopaganto.
Plej konservativuloj kredas, ke la registara agado ne povas solvi la sociajn problemojn, kiaj malriĉeco kaj senegaleco. Multaj kredas, ke la registaraj programoj kiuj celas havigi servojn kaj oportunojn por malriĉuloj fakte kuraĝigas dependecon kaj malpliigas memfidon. Plej konservativuloj kontraŭas afirmativan agadon ĉe politikoj, tio estas, politikoj pri dungado, edukado, kaj aliaj areoj kiuj celas koutraŭagadi pasintan diskriminadon per speciala helpo al membroj de malavantaĝitaj grupoj. Konservativuloj kredas, ke la registaro ne devas doni specialan traktadon al unuopuloj baze sur grupa identeco.
Multaj konservativuloj, speciale en Usono, kredas, ke la registaro ne devas ludi ĉefan rolon en la regulado de negocoj kaj administrado de la ekonomio. Ili tipe kontraŭas klopodojn por trudi altajn impostojn kaj por redistribui la enspezojn por helpi la malriĉulojn. Tiaj klopodoj, ili argumentas, ne ĝuste premias la homojn kiuj enspezis sian monon danke al pena laboro.
Verda konservativismo
Verda konservativismo estas esprimo uzita por rilati al konservativuloj kiuj integrigis verdajn konzernojn en sia ideologio.[27] Unu el la unuaj uzoj de la termino verda konservativismo estis fare de iama respublikana proparolanto de la Usona Domo de Reprezentantoj nome Newt Gingrich, en debato en mediaj temoj kun John Kerry.[28][29] Ĉirkaŭ tiu tempo, la verda konservativa movado foje estis prisignita kiel la crunchy con (krusteca trompo movado), esprimo popularigita de la gazeto National Review kaj de la verkaro de Rod Dreher.[30] La grupo Republicans for Environmental Protection (Respublikanoj por Mediprotektado) serĉas fortigi la sintenon de la Respublikana Partio en mediaj temoj, kaj apogas laborojn por konservi naturresursojn kaj protekti homan kaj median sanon.
Nacia kaj tradicia konservativismo
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Nacikonservatismo.
Nacikonservatismo estas politika esprimo uzita ĉefe en Eŭropo por priskribi variaĵon de konservativismo kiu koncentriĝas pli en naciaj interesoj ol norma konservativismo same kiel klopodas konfirmi kulturan kaj etnan identecon,[31] dum ne aperas sincere naciisma aŭ apogas ekstremdekstran aliron. En Eŭropo, naciaj konservativuloj estas kutime eŭroskeptikuloj..[32][33]
Nacikonservatismo estas tre orientita direkte al la tradicia koncepto de familio kaj socia stabileco same kiel en favoro de limigado de enmigrado. Tiele naciaj konservativuloj povas esti distingitaj de ekonomiaj konservativuloj, por kiuj ekonomiaj politikoj por libera merkato, dereguligo kaj imposta konservativismo estas la ĉefaj prioritatoj. Kelkaj komentistoj identigis kreskantan interspacon inter nacia kaj ekonomia konservativismo: "la plej multaj partioj de La Dekstro [hodiaŭ] estas regataj de ekonomiaj konservativuloj kiuj, en ŝanĝiĝantaj gradoj, marĝenigis socialajn, kulturajn, kaj naciajn konservativulojn."[34] Nacikonservatismo ankaŭ estas rilatita al tradiciisma konservativismo.
Tradiciisma konservativismo estas politika filozofio emfazanta la bezonon de la principoj de natura juro kaj transcendenta morala ordo, tradicion, hierarkion kaj organikan unuecon, agrikulturismon, klasikismon kaj altan kulturon, kaj la intersekcajn sferojn de lojaleco.[35] Kelkaj tradiciistoj akceptis la etikedon de "reakciulo" kaj "kontraŭrevolucia", spitante la stigmaton kiu alkroĉis al tiuj esprimoj ekde la klerismo. Havante hierarkian vidon de socio, multaj tradiciistaj konservativuloj, inkluzive de kelkaj usonanoj, defendas la monarĥan politikan strukturon kiel la plej natura kaj utila socia aranĝo.
Kultura kaj socia konservativismo
Kulturaj konservativuloj apogas la konservadon de la heredaĵo de unu nacio, aŭ de komuna kulturo kiu ne estas difinita per naciaj limoj.[36] La komuna kulturo povas esti same diverĝa kiel okcidenta kulturo aŭ ĉina kulturo. En Usono, la esprimo kultura konservismo povas implici konservativan pozicion en la kulturmilito. Kulturaj konservativuloj kliniĝas rapide al tradiciaj pensadoj eĉ spite al monumentaj ŝanĝoj. Ili kredas forte je tradiciaj valoroj kaj tradicia politiko, kaj ofte havas admonan senton de naciismo.
Socia konservativismo estas aparta de kultura konservativismo, kvankam ekzistas kelkaj interkovroj. Sociaj konservativuloj kredas ke la registaro havas rolon en apogado aŭ devigado de tio kion ili konsideras tradiciaj valoroj aŭ kondutoj. Socia konservativulo volas konservi tradician moralon kaj sociajn morojn, ofte tra civila kodo aŭ reguligo. Sociaj ŝanĝoj estas ĝenerale rigarditaj kiel suspektataj.
Dua signifo de la esprimo socia konservativismo evoluiĝis en la nordiaj landoj kaj kontinenta Eŭropo. Tie ĝi rilatas al liberalaj konservativuloj apogantaj modernajn eŭropajn socialajn Ŝtatojn.
Sociaj konservativuloj (en la unua signifo de la vorto) en multaj landoj ĝenerale preferas la kontraŭabortisman pozicion en la priaborta konflikto kaj kontraŭbatalas homan priĉelan esploradon (precipe se publike financite); kontraŭbatalas kaj eŭgenikon kaj homan pliigon transhumanismo) apogante biokonservativismon;[37] apogas tradician difinon de geedziĝo kiel nur por unu viro kaj unu virino; rigardas la kernan familian modelon kiel la bazan unuon de socio; kontraŭbatalas vastiĝon de civila geedziĝo kaj infan-adoptajn rajtojn al paroj de samseksemuloj; antaŭenigas publikan moralecon kaj tradiciajn familiajn valorojn; kontraŭbatalas ateismon,[38] aparte bataleman ateismon, sekularismon kaj la apartigon de eklezio kaj ŝtato;[39][40][41] apogas la malpermeson de drogoj, prostituadon, kaj eŭtanazion; kaj apogas la cenzuron de pornografio kaj de tio kion ili pripensas esti obsceneco aŭ maldececo. La plej multaj konservativuloj en Usono apogas la mortopunon.
Religia konservativismo
Religiemaj konservativuloj ĉefe serĉas apliki la instruon de specialaj religioj al politiko, foje simple proklamante la valoron de tiuj instruoj, en aliaj tempoj havante tiujn instruan influoleĝojn.[42]
En plej modernaj demokratioj, politika konservatismo serĉas elteeni la strukturojn de tradicia familio kaj de sociaj valoroj. Konservativuloj tipe kontraŭas abortadon, samseksemajn kutimarojn, droguzadon, kaj seksajn rilatojn ekster geedzeco. Foje, konservismaj valoroj estas enradikitaj sur religiaj kredoj, kaj kelkaj konservativuloj klopodas pliigi la rolon de religio en la publika vivo.
Progresema konservativismo
Progresema konservativismo asimilas progresemajn politikojn kune kun konservativaj politikoj. Substrekas la gravecon de sociala protekta reto por trakti malriĉecon, subtenon de limigita riĉecoredistribuo kune kun registara regulado por reguligi merkatojn je la avantaĝoj de kaj konsumantoj kaj produktantoj.[43] Progresema konservativismo unue ekestis kiel klara ideologio en Britio dum la regado de la ĉefministro Benjamin Disraeli konita kiel "Ununacia Konservativismo".[43][44]
Okazis gamo da progresemaj konservativaj registaroj. En Granda Britio, la ĉefministroj Disraeli, Stanley Baldwin, Neville Chamberlain, Winston Churchill, Harold Macmillan,[45] kaj nuna ĉefministro David Cameron estas progresemaj konservativuloj.[46][47] La encikliko Rerum Novarum de la Romkatolika Eklezio (1891) rekomendas progreseman konservativan doktrinon konatan kiel sociala katolikismo.[48] En Usono, la administrado de prezidanto William H. Taft estis progreseme konservativa kaj li priskribis sin kiel "kredanton en progresema konservativismo"[49] kaj prezidanto Dwight D. Eisenhower deklaris sin rekomendanto de "progresema konservativismo".[50] En Germanio, kanceliero Leo von Caprivi reklamis progreseman konservativan tagordon nomitan la "Nova Fluo"..[51] En Kanado, gamo da konservativaj registaroj estis progreseme konservativaj, kie la konservativa movado de Kanado plej grava estas oficiale nomita la Progressive Conservative Party of Canada (Progresema Konservativa Partio de Kanado) de 1942 ĝis 2003.[52] En Kanado, la ĉefministroj Arthur Meighen, R.B. Bennett, John Diefenbaker, Joe Clark, Brian Mulroney, kaj Kim Campbell gvidis progresemajn konservativajn federaciajn registarojn.[52]
Historia konservismo ĉe diversaj landoj
Belgio
Kanado
La Konservisma Partio de Kanado (angle Conservative Party of Canada, france Parti conservateur du Canada) estas politika partio en Kanado kiu naskiĝis la 7-an de decembro 2003 kiel kuniĝo de du ĝistiamaj partioj, la Kanada Alianco kaj la Progresema Konservisma Partio de Kanado. Ĝi estas dekstrema partio.
Kolombio
Danio
Finlando
Francio
Grekio
Islando
Italio
Luksemburgio
Norvegio
Svedio
Svisio
Britio
Moderna konservismo ĉe diversaj landoj
Aŭstralio
Bosnio kaj Hercegovino
Suda Koreio
Usono
Komparo de konservismo ĉe kvar landoj
Psikologio
Vidu ankaŭ
Notoj
- ↑ Eccleshall, pp. ix, 21
- ↑ Jerry Z. Muller, eld. Conservatism: an anthology of social and political thought from David Hume to the present (Princeton University Press, 1997); Sheldon Wolin, 'Hume and Conservatism', American Political Science Review 48 (1954), 999-1016.
- ↑ Stanlis, Peter J. Edmund Burke: selected writings and speeches. New York: Transaction Publishers (2009), p. 18
- ↑ M. Morton Auerbach. The Conservative Illusion. Columbia University Press (1959).
- ↑ Auerbach, The Conservative Illusion. (1959), p. 40
- ↑ Auerbach, The Conservative Illusion. (1959), p. 37
- ↑ Auerbach, The Conservative Illusion (1959), pp. 52–54
- ↑ Auerbach, The Conservative Illusion, (1959), p. 41
- ↑ J.J. Sack, "The Memory of Burke and the Memory of Pitt: English Conservatism Confronts Its Past, 1806-1829," Historical Journal (1987) 30#3 pp. 623-640; in JSTOR; quote on p 627
- ↑ Auerbach, M. Morton The Conservative Illusion. Columbia University Press (1959), pp. 39–40
- ↑ Eccleshall, pp. 79–80
- ↑ Eccleshall, p. 83
- ↑ Eccleshall, p. 90
- ↑ Eccleshall, p. 121
- ↑ Eccleshall, pp. 6–7
- ↑ Feuchtwanger, p. 273
- ↑ Gregory Schneider, The Conservative Century: From Reaction to Revolution (Rowman & Littlefield. 2009) p. xii
- ↑ ams, Ian Political Ideology Today (2nd edition), Manchester University Press, 2002, p. 46
- ↑ Analyzing Politics: An Introduction to Political Science Ellen Grigsby, Cengage Learning, 2008 ISBN 978-0-495-50112-1, ISBN 978-0-495-50112-1 pp. 108, 109, 112, 347
- ↑ france Ipolitique.fr
- ↑ Parties-and-elections.de
- ↑ Michael Gallagher, M. Laver kaj Peter Mair, Representative Government in Europe, p. 221.
- ↑ Allen R.T., Beyond Liberalism, p. 13.
- ↑ New Libertarian Manifesto.
- ↑ Interview With Samuel Edward Konkin III.
- ↑ Freeman, Robert M.. (1999) Correctional Organization and Management: Public Policy Challenges, Behavior, and Structure. Elsevier. ISBN 978-0-7506-9897-9.
- ↑ Gray, John. (1995) Beyond the New Right. Routledge. ISBN 978-0-415-10706-8.
- ↑ We Can Have Green Conservatism – And We Should – HUMAN EVENTS. Alirita la 20an de Februaro, 2010.
- ↑ The Case for Green Conservatism – Redstate. Alirita la 20an de Februaro, 2010.
- ↑ Dreher, Rod. (2006) Crunchy Cons: The New Conservative Counterculture and Its Return to Roots. Random House. ISBN 1-4000-5065-0.
- ↑ Mandal, V.C.. (2007) Dictionary Of Public Administration. Sarup & Sons. ISBN 978-81-7625-784-8.
- ↑ http://www.parties-and-elections.de/content.html
- ↑ Traynor, Ian, The EU's weary travellers The Guardian, 4a de Aprilo, 2006
- ↑ National questions - conservatives fragmenting as liberals unite, National Review, 30an de Junio, 1997
- ↑ Frohnen, Bruce, Jeremy Beer, kaj Jeffrey O. Nelson, ed. (2006) American Conservatism: An Encyclopedia Wilmington, DE: ISI Books, pp. 870–75.
- ↑ Seaton, James. (1996) Cultural Conservatism, Political Liberalism: From Criticism to Cultural Studies. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-10645-5.
- ↑ The Next Digital Divide (utne article)
- ↑ "No, I don't know that atheists should be considered as citizens, nor should they be considered patriots. This is one nation under God." Prezidento George H. W. Bush, http://www.positiveatheism.org/writ/ghwbush.htm
- ↑ The World & I.: Volume 1, Issue 5. (1986) The World & I.: Volume 1, Issue 5. Washington Times Corp.. “militant atheism was incompatible with conservatism”.
- ↑ Peter Davies; Derek Lynch. (2002) The Routledge Companion to Fascism and the Far Right. Psychology Press. ISBN 978-0-415-21494-0. “In addition, conservative Chrsitians often endorsed far-right remines as the lesser of two evils, especially when confronted with militant atheism in the USSR.”.
- ↑ Peter L. Berger; Grace Davie; Effie Fokas. (2008) Religious America, Secular Europe?: A Theme and Variations. Ashgate Publishing. ISBN 978-0-7546-6011-8. “If anything the reverse is true: moral conservatives continue to oppose secular liberals on a wide range of issues.”.
- ↑ Andersen, Margaret L., Taylor, Howard Francis. Sociology: Understanding a Diverse Society Cengage Learning, 4th Ed. (2005), pp. 469–70. ISBN 978-0-534-61716-5
- ↑ 43,0 43,1 Patrick Dunleavy, Paul Joseph Kelly, Michael Moran. British Political Science: Fifty Years of Political Studies. Oxford, England, UK; Malden, Massachusetts, USA: Wiley-Blackwell, 2000. pp. 107–08.
- ↑ Robert Blake. Disraeli. Second Edition. London, England, UK: Eyre & Spottiswoode (Publishers) Ltd, 1967. p. 524.
- ↑ Trevor Russel. The Tory Party: its policies, divisions and future. Penguin, 1978. p. 167.
- ↑ David Marr. "Power Trip: The Political Journey of Kevin Rudd", Issue 38 of Quarterly Essay Series. Black Inc., 2010. p. 126. (British Conservative Party leader David Cameron launched the Progressive Conservatism Project at Demos.)
- ↑ Ruth Lister. Understanding Theories and Concepts in Social Policy. Bristol, England, UK; Portland, Oregon, USA: The Policy Press, 2010. p. 53.
- ↑ Emile F. Sahliyeh. Religious resurgence and politics in the contemporary world. Albany, New York, USA: State University of New York Press, 1990. p. 185.
- ↑ Jonathan Lurie. William Howard Taft: The Travails of a Progressive Conservative. New York, New York, USA: Cambridge University Press, 2012. p. ix.
- ↑ Günter Bischof. "Eisenhower, the Judiciary, and Desegregation" de Stanley I. Kutler, Eisenhower: a centenary assessment. p. 98.
- ↑ John Alden Nichols. Germany after Bismarck, the Caprivi era, 1890–1894: Issue 5. Harvard University Press, 1958. p. 260.
- ↑ 52,0 52,1 Hugh Segal. The Right Balance. Victoria, British Columbia, Canada: Douglas & McIntyre, 2011. pp. 113–48.
Bibliografio
- Blee, Kathleen M., kaj Sandra McGee Deutsch, eld. Women of the Right: Comparisons and Interplay Across Borders (Penn State University Press; 2012) 312 paĝoj.
- Theodore Dalrymple. Our Culture, What's Left of It: the Mandarins and the masses /, 2005
- Blinkhorn, Martin. Fascists and conservatives : the radical right and the establishment in twentieth-century Europe / 1990
- The Superfluous Men: Critics of American Culture, 1900–1945 / Robert Crunden., 1999
- Recent conservative political thought : American perspectives / Russell G. Fryer., 1979
- The Conservative Movement / Paul E. Gottfried., 1993
- The British Right : Conservative and right wing politics in Britain / Neill Nugent., 1977
- America alone: the neo-conservatives and the global order / Stefan A. Halper., 2004
- Conservatism / Ted Honderich.
- The Conservative Mind / Russell Kirk., 2001
- The Politics of Prudence / Russell Kirk., 1993
- The conservative press in twentieth-century America / Ronald Lora., 1999
- From the New Deal to the New Right: race and the southern origins of modern conservatism / Joseph E. Lowndes., 2008
- Conservatism / Jerry Z. Muller.
- Right-wing women: from conservatives to extremists around the world / P. Bacchetta., 2002
- Unmaking law: the Conservative campaign to roll back the common law / Jay M. Feinman., 2004
- Radicals or conservatives?: the contemporary American right / James McEvoy., 1971
- Conservatism: Dream and Reality / Robert Nisbet., 2001
- Ought the Neo-Cons be Considered Conservatives?: a philosophical response / AQ: Journal of Contemporary Analysis. 75(6):32–33/40. 2003
- Conservatism in America since 1930: a reader / Gregory L. Schneider., 2003
- Conservatism / Noel O'Sullivan.
- The new racism : conservatives and the ideology of the tribe / Martin Barker., 1982
- A time for choosing: the rise of modern American conservatism / Jonathan M. Schoenwald., 2001
- The Meaning of Conservatism / Roger Scruton.
- Facing fascism: the conservative party and the European dictators, 1935–1940 / N. J. Crowson., 1997
- The End of Politics: triangulation, realignment and the battle for the center ground / Alexander Lee kaj Timothy Stanley., 2006
- Liberty, Equality, Fraternity / James Fitzjames Stephen.
- The Graphic Guide to Conservatism: a visual primer on the conservative worldview / Olivier Ballou. [1]. 2011
- Conservatism / Kieron O'Hara / Reaktion Books, 2011 (Reviewed in The Montreal Review ĉe The Montreal Review)
- Carey, George (2008). "Conservatism". In Hamowy, Ronald. The Encyclopedia of Libertarianism. Thousand Oaks, CA: SAGE; Cato Institute. pp. 93–5. ISBN 978-1-4129-6580-4. LCCN 2008009151. OCLC 750831024. [2]
| ||||||||||||||||||||
