Kuntekstlimiga gramatiko
Kuntekstlimiga gramatiko (KG angle Constraint Grammar, Cg) estas metodika paradigmo por Komputa lingvoscienco[1]. Verkitaj de lingvistoj, kuntekstodependaj reguloj estas kompilitaj en gramatiko kiu asignas gramatikajn etikedojn ("legadoj") al vortoj aŭ aliaj ĵetonoj en aktuala teksto. Tipaj etikedoj alparolas lematigadon[2] (leksemo aŭ bazoformo), fleksion, derivaĵon, sintaksan funkcion[3], dependecon, valenton, kazorolojn[4], semantikan tipon ktp. Ĉiu regulo aŭ aldonas, forigas, selektas aŭ anstataŭigas etikedon aŭ aron de gramatikaj etikedoj en antaŭfiksita frazokunteksto. Kuntekstokondiĉoj povas esti ligataj al iu etikedo aŭ etikedaro de iu vorto ie ajn en la frazo, aŭ loke (difinitaj distancoj) aŭ tutmonde (nedifinitaj distancoj). Kuntekstokondiĉoj en la sama regulo povas esti interligitaj, t.e. kondiĉigitaj unu sur la alian, neitaj, aŭ blokitaj per interrompantaj vortoj aŭ etikedoj. Tipa KG konsistas el miloj el reguloj, kiuj estas uzitaj aro-rilataj en progresema ŝtupo, kovri daŭre pli avancis al niveloj de analizo. Ene de ĉiu ebenaj, sekuraj reguloj estas uzitaj antaŭ heŭristikoreguloj, kaj neniu regulo estas permesita forigi la lastan legadon de antaŭfiksita speco, tiel disponigante altan gradon da fortikeco.
La Kuntekstlimiga gramatiko-koncepto estis lanĉita fare de Fred Karlsson[5] en 1990, kaj KG-markiloj kaj analiziloj poste estis skribitaj por granda gamo da lingvoj, rutine atingante F-rezulto-precizecon[6] por vortklasoj de pli ol 99%. Kelkaj sintaksaj KG-sistemoj raportis F-rezulton de proksimume 95% por sintaksaj funkcietikedoj. KG-sistemoj povas krei plenajn sintaksajn arbojn en aliaj formalismoj per aldonado de malgrandaj, ne-fino-bazitaj frazostrukturogramatikoj[7] aŭ dependogramatikoj, kaj kelkaj korpuso-/arbobankoprojektoj uzis Kuntekstlimigan gramatikon por aŭtomata notado. KG-metodaro ankaŭ uziĝis en kelkaj lingvaj teknologiaj aplikaĵoj, kiel ekzemple sistemoj de ortografikontroliloj[8] kaj maŝintradukado.
Listo de Kuntekstlimiga Gramatiko-sistemoj ordigitaj laŭ lingvo[redakti | redakti fonton]
- Libera programaro
- VISL CG-3 Kuntekstlimigogramatiko-kompililo/parser
- Norda kaj Lule-sameaj lingvoj, feroa, komia kaj gronlanda de la Universitato de Tromsø (multe da informoj Arkivigite je 2011-08-22 per la retarkivo Wayback Machine, Nord-samea lingvo-dokumentaro)
- La origina finna FinCG de Fred Karlsson ankaŭ estas havebla de la Universitato de Tromsø kiel GPL.
- Estona [1]
- Norvega Nynorsk kaj Bokmål rete Arkivigite je 2006-09-25 per la retarkivo Wayback Machine,Oslo-Bergen-tager(fontkodo Arkivigite je 2010-04-14 per la retarkivo Wayback Machine)
- Bretona, kimra, irlanda kaj norvega (transformita de ĉi-supra) en Apertium (vidi KG en Apertium)
- Ne-libera programaro
- Eŭska [2] Arkivigite je 2009-12-15 per la retarkivo Wayback Machine
- Kataluna CATCG Arkivigite je 2006-05-25 per la retarkivo Wayback Machine
- Dana DanGram
- Angla ENGCG Arkivigite je 2006-09-02 per la retarkivo Wayback Machine, ENGCG-2 Arkivigite je 2006-05-20 per la retarkivo Wayback Machine, VISL-ENGCG
- Esperanto EspGram
- Franca FrAG
- Germana GerGram
- Irlanda rete Arkivigite je 2016-03-03 per la retarkivo Wayback Machine
- Itala ItaGram
- Hispana HISPAL
- Sveda SwECG Arkivigite je 2007-02-05 per la retarkivo Wayback Machine
- Svahila
- Portugala PALAVRAS
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Vidu ankaŭ en:Natural_language_processing (NLP) Ŝablono:WT traduko
- ↑ lematigado:Ŝablono:WT traduko
- ↑ sintaksa funkcio:Ŝablono:WT traduko
- ↑ kazorolo:Ŝablono:WT traduko
- ↑ Fred Karlsson:Ŝablono:WT traduko Karlsson 1990; Karlsson et al. , Red, 1995
- ↑ F-rezulto:Ŝablono:WT traduko
- ↑ frazostrukturogramatiko:Ŝablono:WT traduko
- ↑ ortografikontrolilo:Ŝablono:WT traduko
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Bick, Eckhard. 2000. The Parsing System "Palavras": Automatic Grammatical Analysis of Portuguese in a Constraint Grammar Framework. (La Analizsistemo" Palavras" : Aŭtomata Gramatika Analizo de Portugalo en kadro de kuntekstlimiga gramatiko) Aarhus: Aarhus University Press. ISBN 87-7288-910-1.
- Karlsson, Fred. 1990. Constraint Grammar as a Framework for Parsing Unrestricted Text. (Kuntekstlimiga gramatiko kiel Kadro por analizi senlimajn tekstojn) H. Karlgren, ed., Proceedings of the 13th International Conference of Computational Linguistics, Vol. 3. Helsinki 1990, 168-173.
- Karlsson, Fred, Atro Voutilainen, Juha Heikkilä, kaj Arto Anttila, redaktistoj. 1995. Constraint Grammar: A Language-Independent System for Parsing Unrestricted Text. (Kuntekstlimiga gramatiko: lingvosendependa sistemo por analizi senlimajn tekstojn) Natural Language Processing, No 4. Mouton de Gruyter, Berlin and New York. ISBN 3-11-014179-5.
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- CG Tutorial (manlibro de KG), de Kevin Donnelly
- VISL CG-3, la gramatikokompililo/analizilo
Fonto[redakti | redakti fonton]
En tiu ĉi artikolo estas uzita maŝina traduko de WikiTrans de teksto el la artikolo Constraint_Grammar en la angla Vikipedio.
