Lenjano

Lenjano
komunumo de Italio
Ĝemelurboj Aprica vd
Ŝtato	Italio
Regiono	Lombardio
Provinco	MI Milano
Geografia situo	45° 36′ N, 8° 55′ O (mapo)45.68.9166666666667
Alto super marnivelo	199 m
Areo	17 km²
Loĝantaro	59 941 (2023)
Loĝdenso	3390 loĝantoj/km²
Najbaraj komunumoj	Busto Arsizio (VA), Rescaldina, Castellanza (VA), Cerro Maggiore, San Vittore Olona, Villa Cortese, Canegrate, San Giorgio su Legnano, Dairago
Patrono	San Magno
Festa tago	5-a de novembro
Nomo de loĝantoj	legnanesi
Poŝtkodo	20025
Imposta kodo	E514
Kodo laŭ ISTAT	015118
Telefona prefikso	0331
Retpaĝo	http://www.legnano.org

Lenjano (itale Legnano, legnane Legnàn, lombarde Lignàn) estas komunumo de 56.942 loĝantoj en la provinco de Milano, distancanta ĉirkaŭ 20 kilometrojn el Milano. Situigita en Alto Milanese kaj trairata de rivero Olona, ĝi estas la dektria urbo plej homoplena de Lombardio.

Oni povas konstati urbaĵojn inter la 21-a jarcento a.K. kaj la 19-a jarcento a.K.. Jam dum praa epokoj, fakte, la montetoj, kiuj bordumas Olona, elmontriĝis loĝeblaj lokoj.

Dank' al historia milito, Legnano estas la unua urbo, krom Romo, kiu ĉeestas en nacia himno. Ĉiujare, lenjananoj memoras ĉi tiun batalon per la ĉevalkonkurso de la kvartaloj.

Geografio

Teritorio

Lenjano situas apud la valo de Olono, sude de la Varezaj Antaŭalpoj. La grundo ĉefe komponiĝas de rulŝtonetoj, gruzo, sablo kaj argilo. Iame malgranda tavolo de humo, netaŭga por kresko de arbaroj kaj sekve por la agrikultura kultivado kovris Lenjanon, tiel, ke ĝi estis plejparte erikejo. Pro argilaj tavoloj, la tero malfacile sorbas pluvan akvon.

La teritorio etendiĝas ĝis 17,72 km² kaj ĝi distribuiĝas inter 192 m kaj 227 m sm.a. Laŭ la tertrema klasifiko, la urbo estas en la zono 4 (negrava tertremeco), laŭ la ordono PCM n. 3274 de la 20-a de marto 2003.

Klimato

Laŭ la klimata klasifikado, la urbo situas en la "zono E", 2451 GR/G . Situanta en alta Pada Ebenaĵo, La tipo de Lenjana klimato estas kontinenta, kun malvarmaj vintroj. La nebulo ĉeestas ĉefe apud la fina fluo de Olono, kie la grundo estas altometrie malpli alta ol la loĝanta zono. La someroj estas varmaj, humidaj kaj modere pluvaj. La temperaturoj, dum tiu periodo, povas superi la 30 °C kaj la humideco la 90 %, kaŭzante sufokan varmegon. Ĉefe, la atlantik-mediteraneaj aŭ arkti-rusaj perturboj kaŭzas atmosferajn precipitaĵojn. Lenjano, samkiel la plej granda parto de la Pada Ebenaĵo, suferas pro malforta vento. Male, la humideco estas ĉiam ĉiujare tro alta. Lastatempe la pluvoj iĝadas iom malpli oftaj, same kiel la fenomeno de la nebulo.

La datumoj de la meteologia stacio de Milano Malpensa indikas, laŭ la tridekjara mezvaloro (1961–1990) uzata de la Monda Organizaĵo pri Meteologio, ke la mezvalora temperaturo de la plej malvarma monato, januaro, estas preskaŭ −4 °C kaj de la plej varma monato, julio, estas iomete pli ol +28 °C. La jaraj mezvaloraj precipitaĵoj estas pli ol 1000 mm, la valoro pligrandiĝas dum printempo kaj aŭtuno kaj malpligrandiĝas dum vintro.

Socio

Demografia evoluo

Etnioj

Je la 1-a de januaro 2007 fremduloj laŭleĝe loĝantaj en Lenjano estis 4001, preskaŭ la 7 % de la tuta loĝantaro.

Deveno de la fremduloj (Datumoj de ISTAT la 31-an de decembro 2006)
Ŝablono:Flagikono	951
Ŝablono:Flagikono	390
Ŝablono:Flagikono	335
Ŝablono:Flagikono	280
Ŝablono:Flagikono	228
Ŝablono:Flagikono	167
Ŝablono:Flagikono	150
Ŝablono:Flagikono	149
Ŝablono:Flagikono	99
Ŝablono:Flagikono	87
Ŝablono:Flagikono	84
Ŝablono:Flagikono	73
Ŝablono:Flagikono	71
Ŝablono:Flagikono	65
Ŝablono:Flagikono	60
Ŝablono:Flagikono	58
Ŝablono:Flagikono	55
Ŝablono:Flagikono	54

Religio

La plej granda parto de la loĝantoj estas katolika. La enmigrado de personoj formis komunumojn de islamanoj kaj ortodoksoj.

Kulturo

Himno de la urbo

Me car Legnan (Mia kara Legnano) estas la himno de la urbo, skribita en legnana dialekto. La teksto kaj la muziko estas verkita de Ernesto Parini (1909–1993):

Me car Legnan

${\mathfrak {P}}$ar tignì sü 'n pais ca sa rispèta

adèss sa üsa faghi 'na canzum:

a biunda ca la và 'n sü a gundulèta,

i munumenti, ul mar e 'l panatum.

Nüm da Legnan gh'èm poca roba in vista,

un munumentu sul ca l'é un canum,

i tesitür, mecanighi e ciclista,

a gesa da San Magn e peu a stazium...

Me car Legnan,

te sé ‘n amur,

pais nustran,

lauradur.

Ul nostar ciel

l'é pien da füm,

però par nüm

l'é sempar bèl!

Sòna i campan,

fis'cia i siren;

òm, donn, tusann

ta vöran ben.

Me car Legnan,

te sé 'n amur,

pais nustran,

lauradur!

Ul frégiu che d'invernu al pica forti,

ul caldu che d'éstàa 'l ta fà crapà,

e tütti i caminuni drizzi e storti

ca füman fin da fàti sufagà.

I vigil ca ta fregan quatar ghèj,

i paisan ca i vignévan al mercà,

l'é un bèl ricordu a storia di cancèj

da a feruvia ch'évan sempar seràa...

 

Homoj rilataj al Lenjano

Vizitoj de famuloj

• Carlo Borromeo (1570)
• Jozefo la 2-a (18-a jarcento)
• Napoleono (1805)
• Giuseppe Garibaldi (16-a de junio 1862)
• Benito Mussolini (5-a de oktobro 1924 kaj 4-a de oktobro 1934)

Tekstaro

• Giorgio D'Ilario, Egidio Gianazza, Augusto Marinoni, Marco Turri, Profilo storico della città di Legnano, 1984 , Edizioni Landoni.
• P. Di Maio, Lungo il fiume. Terre e genti nell'antica valle dell'Olona, 1998, Ed. Museo civico Sutermeinster.
• Variaj aŭtoroj, Il Castello di Legnano. Fascino e suggestione di una testimonianza storica, 1991, Ed. Museo civico Sutermeinster.
• Giorgio Vecchio, Nicoletta Bigatti, Alberto Centinaio, Giorni di guerra. Legnano 1939-1945, 2001, Eo Ipso.
• Giorgio Vecchio, Gianni Borsa, Legnano 1945 -2000. Il tempo delle trasformazioni, 2001, Nomos Edizioni.
• Luigi Marinoni kaj Vittoriano Ferioli, Legnano e la Resistenza, 2006, Komunumo de Legnano.

Eksteraj ligiloj

• itale Oficiala retejo de Legnano