Martin Heinrich Klaproth
| Martin Heinrich Klaproth (1743-1817) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Martin Heinrich Klaproth | |||||
| Naskiĝo | 1-a de decembro 1743 en Wernigerode,  Germanio
| ||||
| Morto | 1-a de januaro 1817 en Berlino, Germanio
| ||||
| Tombo | Doroteurba tombejo vd | ||||
| Lingvoj | germana • latina vd | ||||
| Ŝtataneco | Reĝlando Prusio vd | ||||
| Alma mater | Universitato de Berlino | ||||
| Familio | |||||
| Infanoj | Julius Klaproth vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | kemiisto • apotekisto • universitata instruisto • mineralogo • sciencisto • inventisto vd | ||||
| Laborkampo | kemio • analiza kemio • kemia elemento • kemia kombinaĵo • titano • titana dioksido • kromo • uranio • farmacio vd | ||||
| Aktiva en | Berlino • Gdańsk • Hanovro • Quedlinburg • Wernigerode vd | ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Marteno Henriko Klaproth (1743-1817) (n. en Wernigerode, Germanio, en la 1-a de decembro 1743 - m. en Berlino, Germanio, en la 1-a de januaro 1817) estis germana kemiisto kiu malkovris la uranion (1789), zirkonion[1], kaj cerion[2], studis kaj rekonis la Titanion[3], la Stroncion[4] kaj la Teluron[5]. En 1810, li okupis la unuan katedron de Kemio en la Universitato de Berlino. Lia filo, Julius Heinrich Klaproth (1783–1835) estis fama orientalisto kaj lingvisto.
Biografio[redakti | redakti fonton]
Dum granda parto de sia vivo, li aktivis kiel apotekisto. Post sinsekve ofici kiel asista farmaciisto en Kedlinburgo, Hanovro, Berlino kaj Dancigo li venis al Berlino, en 1771, okaze de la morto de Valentin Rose la Maljuna (1736-1771)[6], kiel administranto de liaj negocoj, kaj en 1780, li starigis vendejon proprakoste en la sama urbo, kie ekde 1782 li oficis kiel asista farmaciisto en la Ober-Collegium Medicum[7]. En 1787, li nomumiĝis profesoro pri kemio de la Prusa Reĝa Artilerio, kaj okaze de la universitatofondo, en 1810, li elektiĝis profesoro pri kemio. Li mortis en Berlino, dum la novjara tago, en 1817. Klaproth estis elstara siaepoka kemiisto en Germanio.
Zorgema kaj konscia laboranto, li multon faris por plibonigi kaj sistemigi la procezojn pri analiza kemio kaj mineralogio, kaj lia estimo por la kvantizaj metodoj faris lin unu el la plej konvinkaj adeptoj de la Lavxuaziera doktrino ekster Francio. Klaproth trovis la elementon titanion en la erco rutilo[8], en 1791, kredinte ke temis pri nova eltrovo, tamen, William Justin Gregor (1761-1817) jam estis malkovrinta ĝin, trovinte la metalon en alia malsimila erco, la ilmenito[9], antaŭe al la studo de Klaproth, kvankam en la sama jaro. Li unue malkovris la uranion dum li analizis la mineralon peĉblendon[10], ankaŭ konata kiel uraninito. Krom tio, studante la zirkonoliton[11], li malkovris la zirkonion (1789), kaj difinis la uranion kaj la zirkonion kiel malsamaj elementoj, kvankam li ne sukcesis akiri ilin en la pura metalstato. Li ankaŭ klarigis la komponiĝon de sennombraj substancoj kiu ĝis tiam estis tute nekonitaj, inkludante kombinaĵojn de la ĵus agnoskitaj elementoj, kiel Teluro, Stroncio, Cerio kaj Kromio.
Liaj dokumentoj, pli ol ducent entute, estis kunigitaj en liaj du verkoj Beiträge zur chemischen Kenntnis der Mineralkörper[12] (5 volumoj, 1795–1810) kaj Chemische Abhandlungen gemischten Inhalts[13] (1815). Li ankaŭ publikigis Chemisches Wörterbuch (1807–1810), kaj alia reviziita eldono de Handbuch der Chemie (1806) far Friedrich Albrecht Carl Gren (1760-1798)[14]. Gren estis la plej granda defendanto de la ekzisto pri la flogistona teorio[15].
En 1795, li elektiĝis Membro kaj protekanto de la Reĝa Societo kaj eksterlanda membro de la Reĝa Akademio de Sciencoj en Svedio. La lunkratero Klaproth estis nomita liaomaĝe.
Selektita verkaro[redakti | redakti fonton]
- Observations relative to the mineralogical and chemical history of the ... - 1747
- Beiträge zur chemischen Kenntniss der Mineral-Körper (6 volumoj, 1793-1810)
- Chemische Untersuchung des Hippoliths - 1801
- Systematisches Handbuch der gesammten Chemie - 1806
- Chemisches Wörterbuch (Kemia vortaro, 4 volumoj, 1807-10, 1815-19)
- Beiträge zur chemischen Kenntniss der Mineralkörper. - 1810
- Chemische Abhandlungen gemischten Inhalts - 1815
- Chemische Untersuchung des Marekanits - 1816
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Encyclopaedia Britannica
- NNDB
- Encyclopedia of Earth Arkivigite je 2013-11-21 per la retarkivo Wayback Machine
- Biography Arkivigite je 2014-12-21 per la retarkivo Wayback Machine
- It's elemental
- Chemistry about Arkivigite je 2014-07-10 per la retarkivo Wayback Machine
- TodayInScience
- Find a grave
- Enciclopedia Italiana
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Kemio
- Listo de kemiaj elementoj laŭ atomnumero
- Listo de kemiaj elementoj laŭ nomo
- Listo de kemiaj elementoj laŭ simbolo
- Perioda tabelo
- Valentin Rose, la Maljuna (1736-1771)[6]
- Franz-Joseph Müller von Reichenstein (1740-1825)
- William Justin Gregor (1761-1817)
- Wilhelm Hisinger (1766-1852)
- Berzelius (1779-1848)
- Julius Heinrich Klaproth (1783–1835) [16]
- Eugène-Melchior Péligot (1811-1890)
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ It's elemental
- ↑ Cerio:It's elemental
- ↑ Titanio:It's elemental
- ↑ Stroncio:It's elemental
- ↑ Teluro:It's elemental
- ↑ 6,0 6,1 Personensuche
- ↑ La Porkuracista-kirurga kolegio de Berlino ekzistas ekde la jaro 1685.
- ↑ Rutilo estas mineralo komponita ĉefe de Duoksido de Titanio aŭ TiO2.
- ↑ La Ilmenito esta magneta oksido de fero kaj titanio aŭ FeTiO3.
- ↑ Uraninito aŭ peĉblendo kies kemia formulo estas la trioksido de uranio aŭ UO3.
- ↑ Zirkonolito: CaZrTi2O7.
- ↑ Kontribuaĵoj por la konado de la minerala korpo.
- ↑ Kemia trataĵo kun miksita enhavo.
- ↑ Allgemeine Deutsche Biographie
- ↑ La flogistona teorio starigita de la alĥemiisto Johann Joachim Becher (1635-1682), en 1667.
- ↑ Personensuche
