Mihály Földi
| Mihály Földi | ||
|---|---|---|
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 14-an de oktobro 1894 en Budapeŝto | |
| Morto | 16-an de oktobro 1943 (49-jaraĝa) en Budapeŝto | |
| Tombo | Malnova tombejo de Budapeŝto vd | |
| Lingvoj | hungara vd | |
| Ŝtataneco | Hungario vd | |
| Profesio | ||
| Okupo | kuracisto • verkisto • ĵurnalisto • theatre critic • gazetoredaktisto • literaturkritikisto vd | |
| Laborkampo | medicino • literatura kritiko • kreiva kaj profesia verkado • ĵurnalismo vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Mihály FÖLDI [mihAj foldi], hungare Földi Mihály, Esperante Mikaelo Földi estis hungara verkisto kaj ĵurnalisto.
Mihály Földi naskiĝis la 14-an de oktobro 1894 en Budapeŝto. Li mortis la 16-an de oktobro 1943 en Budapeŝto.
Biografio[redakti | redakti fonton]
Li komencis sian karieron, kiel mezlernejano, tiam aperis lia unua novelo. Dum la 1-a mondmilito li batalis, sed dume li akiris diplomon pri kuracado. Post la milito li aperigis novelojn kaj romanojn, sekve li ne praktikis, kiel kuracisto, sed li ĵurnaladis. Ekde 1924 li estis redaktoro de grava preiodaĵo.
Verkado kaj stilo[redakti | redakti fonton]
La verkisto kaj kritikisto Dezső Kosztolányi verkis ampleksan kritikon de sia romano "Sahara", aperinta en 1920 en Nyugat, en kiu li emfazis la talenton de la verkisto, la pensadon kaj originalecon de la verko.
"Literature mi povas diri, ke la libro estas senkompata kaj kruela. Ĝi senkompate kaj kruele ekzamenas la hodiaŭan socion, kiu ne havas moralajn leĝojn". Kosztolányi laŭdis la stilon instrumentan kaj espresionisman de la romano, ĝian artan strukturon, sed li ankaŭ priskribis siajn rezervojn: "La aŭtoro vidas la mondon per tro nigran okulilojn; Li ne povas marki vojon al la estonteco, se li simple neas, sed ne pretendas ion. (...) Se la priskribo de la familio estas naturalisma, tiam li estas mirinda, nekredebla. Sed se ĝi estas simbolisma, tiam ĝi ne estas justa kaj fakte estas maljusta." Kvankam li vidis ĝin tiel, li ankaŭ diris ke: "Estas mirindaj aldonoj al la mensa tragedio de la animo de la dudeka jarcento."
Kiel kritikisto, Kosztolányi ankoraŭ ŝatus vidi la aŭtoron reveni al la "naturalisma" stilo de siaj unuaj noveloj. Ĉi tio ne okazis en liaj postaj romanoj. Tiuj verkoj estas dominitaj de malhelaj koloroj, herooj kun difektitaj nervoj, internaj demonaj fortoj aŭ supernaturaj fortoj, foje mistika enhavo,
La influo de Fjodor Dostojevskij (pri kiu Feldi ankaŭ verkis studon) kaj Sigmund Freud estas bone sentata.
Laŭ Endre Illés "La trilogio de Mihai Foldi estas la unua hungara provo krei mistikan romanon." Liaj postaj romanoj ("La geedza paro" kaj "Virino de la jarcento") estas pli rafinitaj kaj pli simplaj verkoj. Ĉi tiuj estas liaj plej maturaj verkoj. Eble estas tiel ĉar ili ne plu havas "koltukojn" kaj neniujn "kovraĵojn"
La poeto, verkisto kaj kritikisto Aurél Kárpáti vidis, ke ĉi tiuj du romanoj kune kun la sekva romano de Foldi (La Geedza Rilato, 1937) formas alian trilogion. "Post trilogio de la menso, Mihai Foldi ankaŭ verkis la korpan trilogion. Ĉi tie ne estas supernaturaj fortoj, nur la tera realaĵo mem. La unua romano diskutas la fizikajn kaj mensajn rilatojn de geedzoj, kaj la dua en la familio kaj ĝia daŭra krizo, kaj en la Geedza Rilato diskutas la temon de kontraŭleĝa amo, la amtriangulo, kun preskaŭ sciencaj detaloj, kohereco kaj objektiveco de enketo. "
Verkoj (selekto)[redakti | redakti fonton]
- Peterzilka bácsi (Onklo Peterzilka), debuta novelo
- Sötétség (Mallumo), debuta novelaro, 1918
- Szahara (Saharo), debuta romano, 1920
- Az élet tolvaja (Ŝtelisto de la vivo), romano, 1925
- Valakit szeretni kell (Iun devas ami), novelaro, 1925
- Orvosok (Kuracistoj), noveloj, 1926
- Kádár Anna lelke (Animo de Anna Kádár), romano, 1931
- Urak és szolgák (Sinjoroj kaj servistoj), noveloj, 1936
- Engem szeress (Amu min!), teatraĵo, 1925, prezentita en 1943
Verkoj (kompleta listo en la hungara originalo)[redakti | redakti fonton]
- Péterke, Szeppi meg a többiek. Novellák. Budapest, 1913.
- Sötétség. Regény. Budapest, 1918.
- Szahara. Regény. Budapest, 1920.
- Rabok. Novellák. Budapest, 1920.
- Hamlet királykisasszony. Tanulmányok. Budapest, 1922.
- Mámorosak. Regény. Budapest, 1924.
- Sándor és Sándor. Regény. Budapest, 1924.
- Az élet tolvaja. Regény. Budapest, 1925.
- Valakit szeretni kell. Novellák. Budapest, 1925.
- Engem szeress. Vígjáték. Magyar Színház: 1925.
- Bubi. Vígjáték. Magyar Színház: 1926.
- Utolsó felvonás. Kamara Színház: 1926.
- Orvosok. Elbeszélések. Budapest, 1926.
- A Halasi-Hirsch fiú. Regény. Budapest, 1926.
- A másik élet. Novellák. Budapest, 1927.
- A csábító. Regény. Budapest, 1928.
- Az utolsó álarc. Regény. Budapest, 1928.
- Övék az élet. Regény. Budapest, 1929.
- Kezdődik újra minden. Regény. Budapest, 1930.
- Kádár Anna lelke. Regény. Budapest, 1931.
- Isten országa felé. Regény. Budapest, 1932. (A trilógia első része.)
- A meztelen ember. Regény. Budapest, 1933. (A trilógia folytatása.)
- A lázadó szűz. Regény. Budapest, 1934. (A trilógia befejezése.)
- A házaspár. Regény. Budapest, 1935.
- Urak és szolgák. Novellák. Budapest, 1936.
- Kiáltás a válságból. Tanulmányok. Budapest, 1936.
- A század asszonya. Regény. Budapest, 1936.
- A viszony. Regény. Budapest, 1937. Online
- A miniszter. Regény. Budapest, 1938.
- Párizsi menyasszony. Novellák. Budapest, 1938.
- Menekülők. Regény. Budapest, 1939.
En Esperanto aperis[redakti | redakti fonton]
- Hungara Antologio 1933: teatraĵo: Place de l' Opéra
