Mirosławiec
| Mirosławiec | |||
|
| |||
| Blazono | |||
.JPG) | |||
| urbo | |||
|---|---|---|---|
| |||
|
| |||
| Genitivo de la nomo | Mirosławca | ||
| Provinco | Okcidenta Pomerio | ||
| Distrikto | Distrikto Wałecki | ||
| Komunumo | Komunumo Mirosławiec | ||
| Speco de komunumo | Urbo-kampa | ||
| Urborajtoj | 1303 | ||
| Koordinatoj | 53° 21′ N, 16° 5′ O (mapo)53.34388888888916.087222222222Koordinatoj: 53° 21′ N, 16° 5′ O (mapo) | ||
| Areo | 2,13 km² | ||
| Loĝantaro | 2665 (en 2004) | ||
| Loĝdenso | 1 251,2 loĝ./km² | ||
| Poŝtkodo | 78-650 | ||
| Telefona antaŭkodo | 67 | ||
| Aŭtokodo | ZWA | ||
| TERYT | 4324417034 | ||
| Estro | Elżbieta Rębecka-sabak | ||
| Titolo de estro | Urbestro | ||
| Adreso de estraro | ul. Wolności 37 | ||
| Poŝtkodo de estraro | 78-650 | ||
| Telefono de estraro | 67 258-50-19 | ||
| Fakso de estraro | 67 259-50-42 | ||
Mirosławiec (kaŝube: Frédlądk aŭ Frëdlącëk; la aliaj nomoj dum historio: Prÿdland 1575 (1579), Frydlancik, Fridlanczik, Fridlanzick, Frydlandek, Fredlądczyk, Frydląd, Fredland, Fridland, Nova Fredeland, Nuve Fredeland, Vredeland, Vredelande, Vredelant, Niegen Friedland, Polnisch Friedland, Frydland Marchijski, Friedlandt, Neu Friedland, Nig-Friedlandt, Fridelant, Frydląd Marchijski, Märkisch Friedland; Frédląncék, germane: Märkisch Friedland) estas urbo en Okcidenta Pomerio en Pollando.
Ĝi apartenas al komunumo Mirosławiec en distrikto Wałecki.
Historio[redakti | redakti fonton]
Historio de Mirosławiec en la Mezepoko[redakti | redakti fonton]
Sur la loko de hodiaŭa urbo estis la setlejo de slavoj. Niestety o założeniu miasta Mirosławiec i jego późniejszych losach niewiele wiadomo. Średniowieczne osadnictwo na okolicznych ziemiach pojawiło się w XII wieku. Ośrodek powstał w rozłożystej, podmokłej kotlinie, na skrzyżowaniu dwóch ważnych szlaków handlowych, czyli drogi marchijskiej, łączącej Brandenburgię z zakonem krzyżackim, oraz szlaku solnego z Kołobrzegu do Wielkopolski. W 1303 bądź 1314 roku margrabia brandenburski Waldemar lokował tu miasto wzmiankowane jako Nova Vredeland , w którym osiedlili się głównie niemieckojęzyczni koloniści z Meklemburgii. W 1314 roku była to własność szlachecka, której posiadaczami byli Henryk i Jan Wedlowie. Miasto rozwijało się jako ośrodek handlowy na szlaku Berlin - Królewiec. W 1368 roku weszło w skład Królestwa Polskiego, aby w 1409 roku przejść we władanie Krzyżaków. Rezulte de la Dektrijara milito kaj post la Paca Kontrakto en Toruno en la jaro 1466 denove eniris en la polajn limojn, kaj restis en Pollando ĝis la unua dispartigo de Pollando ĝis la jaro 1772. W tym czasie Kalisz Pomorski, Tuczno, Złocieniec i Barwice, razem z Mirosławcem, należały do lenna Jana i Henryka von Wedlów. W XV wieku teren graniczny Pomorza został spustoszony przez Krzyżaków. Zniszczenia dotknęły również ziemie otaczające dzisiejszy Mirosławiec. Mirosławiec pierwotnie nazywał się Nowym Frydlandem (Neue Fredeland). Kontraŭe al la aliaj urboj proksime de Wałcz, en Mirosławiec de la tempo de la lokigo de la urbo ĉiam la plimulto estis germanoj.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Mirosławiec de la 16a jc ĝis la 19a jc[redakti | redakti fonton]
La situo ĉe la vojo de Szczecin, Kołobrzeg kaj Grandpolio decidis ke tie kreskis la komerco. Dynamika tego procesu była większa dzięki temu, że w XVI wieku w mieście zaczęli osiedlać się Żydzi. Na przełomie XVIII i XIX wieku Żydzi stanowili już ponad 50% ludności miasta kaj estis tie la la plej granda juda komunumo en Okcidenta Pomerio. Mirosławiec stał się prawdziwym centrum gospodarczym ziemi wałeckiej. Każdego roku odbywało się w mieście siedem jarmarków. W 1508 roku miejscowa gałąź rodu Wedlów (von Wedell) przeszła na protestantyzm i przyjęła nazwisko Frydlandzki. W 1593 roku właścicielem miasta stała się jednak katolicka rodzina von Blankenburg, w której rękach pozostało ono aż do 1836 roku. W latach trzydziestych XVIII wieku Blankenburgowie na miejscu zamku wznieśli barokowy pałac. Pomimo pożarów, które nie ominęły Mirosławca, miasto rozwijało się dynamicznie, szczególnie w XIX wieku. Pozycję tego ośrodka zwiększyła budowa dróg lądowych i kolejowych. Wówczas Mirosławiec uzyskał połączenie z Drawskiem Pomorskim i Kaliszem Pomorskim. Niestety, pomimo wzrostu gospodarczego malała liczba ludności. La plej riĉaj komercistoj translokiĝis al pli grandaj urboj, ofte al la ĉefurbo - Berlino.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Mirosławiec dum la 20a jc[redakti | redakti fonton]
La denova vigligo de la urbo okazis pro la ekonomia disvolvo de Germanio fine de la 19a jc. W 1900 roku miasto otrzymało połączenie kolejowe z Kaliszem Pomorskim na zachodzie oraz Złocieńcem na północy. W 1902 roku wzniesiono budynek sądu grodzkiego, w 1914 roku nową szkołę, a w 1918 roku nastąpiła elektryfikacja miasta. W 1912 roku w powiecie wałeckim Polacy stanowili zaledwie 0,6% mieszkańców. W latach dwudziestych XX wieku nastąpił przyrost ludności, związany z imigracją Niemców z terenów przekazanych przez traktat wersalski Polsce. Powstała wówczas nowa dzielnica między centrum miasta a dworcem kolejowym. Dojście nazistów do władzy w Niemczech w 1933 roku przyniosło ostateczną zagładę żydowskich tradycji miasta. W czasie II wojny światowej miasto było miejscem zaciętych walk, co spowodowało poważne zniszczenia zabytkowej zabudowy śródmieścia.
Miasto zostało zdobyte przez wojska polskie 10 lutego 1945 roku. Post la fino de Dua Mondmilito la urbo eniris Pollandon laŭ la decido de la Potsdama konferenco kaj ankaŭ laŭ la decidoj de la konferenco komenciĝis la procedo de translokiĝo de la germana popolo kaj anstataŭigo de ili per poloj de la centra Pollando kaj de orienta Pollando de post la Curzon-linio (vidu la apudan mapon). Wkrótce władzę przejęła polska administracja cywilna. Oni decidis pri la nomo de la urbo Mirosławiec. La 23an de januaro 2008 apud la urbo okazis la Aviada katastrofo en Mirosławiec (vidu la apudan foton de la porokaza monumento).
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Zygmunt Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, Poznano: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1996.
- Mieczysław Jaroszewicz, Włodzimierz Stępiński, Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, Varsovio: Wydawnictwo DIG, 2007.
- Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz, Jacek Wałkowski, Wał Pomorski, Poznano: Wydawnictwo Poznańskie, 1987.
- Jan Maria Piskorski, Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Szczecin: Zamek Książąt Pomorskich, 1999.
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom 2 , Warszawa: Nakładem Władysława Walewskiego, 1881.
- Zygmunt Świechowski, Sztuka Pomorza Zachodniego, Varsovio: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
Internacia kunlaboro[redakti | redakti fonton]
- Baiano, Italio
- Călărași (Distrikto Călărași), Rumanio