Nord-Osetio

	Subjekto de Rusia federacio
	Respubliko Nord-Osetio(–Alanio); ruse Республика Северная Осетия–Алания; osete Республикӕ Цӕгат Ирыстон–Алани
Flago	Blazono
respubliko de Rusio
Administrado
Federacia regiono	Nord-Kaŭkazia federacia regiono
Ĉefurbo	Vladikavkaz
Estro	Sergei Menyailo; (ekde 9-a de aprilo 2021)
Fondita	7-a de julio 1924
Demografio
Loĝantaro	712 980 loĝantoj; (Stato: 14-a de oktobro 2010)
Loĝdenso	89 loĝ./km²
Oficialaj lingvoj	Oseta, rusa
Etnoj	osetoj (64,5 %); rusoj (20,6 %); inguŝoj (4,0 %); armenoj (2,3 %); kumukoj (2,3 %); kartveloj (1,3 %); (Stato: 2010)
Geografio
Areo	7987 km²
Pliaj informoj
Horzono	UTC+3
Aŭtokodoj	15
OKATO	90
ISO 3166-2	RU-SE
	Situo en Ruslando
	v • d • r

43.244.2

Koordinatoj: 43° 12′ N, 44° 12′ O (mapo)

Nord-Osetio—Alanio aŭ Nord-Osetujo (ruse: Республика Северная Осетия — Алания, "Respublika Severnaja Osetija — Alanija, [rʲɪˈspublʲɪkə ˈsʲevʲɪrnəjə ɐˈsʲetʲɪjə ɐˈlanʲɪjə]; osete: Республикӕ Цӕгат Ирыстон — Алани, Respublika Cagat Ireŝton — Alani, [resˈpublikə t͡səˈgät iɾɨˈʃton äˈläni]) estas respubliko en Norda Kaŭkazio, subjekto de Rusia Federacio, parto de la Nord-Kaŭkazia federacia distrikto. En 1774 ĝi propravole aliĝis al Rusio. En 1921 formiĝis Vladikavkaza (Oseta) distrikto en konsisto de Montara ASSR. De 1924 la teritorio estis aŭtonoma provinco, kaj de 1936 nomiĝis Nord-Oseta ASSR.

Plena oficiala nomo: Respubliko Norda Osetio—Alanio. La plena nomo rememorigas la mezepokan feŭdan ŝtaton Alanio, el kiu fontis la nuna Nord-Osetio.
Areo: 8,0 mil kvadrataj kilometroj (4 mil kvadrataj kilometroj montare);
Loĝantaro: 704,4 mil (2005); inter ili urbanoj — 65,4 % (2005). Osetoj — ĉirkaŭ 63 % de la loĝantaro, rusoj — 23 %.
Ĉefurbo: Vladikavkaz (pli ol 310 mil loĝantoj).
Kodoj de aŭtomobiloj: 15 rus
Urboj: Vladikavkaz (ĉefurbo, 310 mil loĝantoj), Mozdok (39 mil), Beslan (34 mil), Alagir (23 mil), Ardon (16 mil), Digora (12 mil).
Hidrografio: la ĉefa rivero — Terek (baseno de la Kaspia maro), al kiu enfluas ĉiuj aliaj montaraj riveretoj.
Ĉefo: la ĉefo de la respubliko ekde la 7-a de junio 2005 estas Tajmuraz Mamsurov, 54-jara beslanano.

Estas du gravaj vojoj el Rusio al Trans-Kaŭkazio: Transkam kaj t.n. Kartvelia milita vojo.

Laŭ la Konstitucio de Respubliko Norda Osetio—Alanio la du ŝtataj lingvoj en la regiono estas la rusa kaj la oseta (en la formo de ambaŭ dialektoj: la irona kaj la digora).

Distriktoj[redakti | redakti fonton]

Historio[redakti | redakti fonton]

Konflikto kun Inguŝio[redakti | redakti fonton]

En la jaro 1992 en orienta parto de la respubliko okazis interetna konflikto, kies kaŭzo estis Ĉeurba distrikto, kies grandan parton oni volis aligi al la najbara rusia regiono Inguŝio. Rezulte de la konflikto kelkmil inguŝoj devis forlasi Osetion kaj loĝas nun en Inguŝio kiel rifuĝintoj. Pli ol duono el ili jam revenis al Norda Osetio, sed ne ĉiuj povis ekloĝi en siaj hejmoj, ĉar en pluraj forlasitaj domoj nun loĝas migrintoj el alia problema regiono — Sud-Osetio.

Terorisma atako en Beslano[redakti | redakti fonton]

Septembre de la jaro 2004 Nord-Osetio subite iĝis tutmonde fama pro la terorista atako al mezlernejo numero 1 en urbeto Beslan (329 mortintoj, inter kiuj 159 infanoj). La okazintaĵo serioze influis la ĉiutagan vivon en Nord-Osetio: interalie la loĝantaro iĝis pli politike aktiva, respublikestro devis eksiĝi, akriĝis la konservita konflikto kun la najbara Inguŝio.

Kulturo[redakti | redakti fonton]

Ĝoni Ramonov

Turismo[redakti | redakti fonton]

Norda Osetio dum longa tempo estis tre alloga turisma loko, speciale por ŝatantoj de montara skiado. En sovetiaj tempoj ankaŭ eksterlandanoj (speciale el Orienta Germanio) ŝatis ripozi tie ĉi. Nun la famaj ripozejoj Cej kaj Dzinaga uzas nur parton de siaj eblecoj por loĝigi turistojn — la militaj konfliktoj en la najbaraj regionoj forpuŝas eventualajn turistojn. Tamen dum la jaroj 2003-2005 okazis ioma kresko de ripozantoj en Cej kaj Dzinaga.

Referencoj[redakti | redakti fonton]

↑ Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (rezultoj de la tutrusia censo 2010. Volumo 1. Nombro kaj disigo de la loĝantaro). Tabeloj 5, p. 12–209; 11, p. 312–979 (elŝuto de la retpaĝaro de la Federacia servo por ŝtata statistiko de la Rusa federacio)
↑ Administrativno-territorialjnoe delenie po subjektam Rossijskoj Federacii na 1 janvarja 2010 goda (Administrativ-teritoria grupigo laŭ subjektoj de la Rusia federacio la 1-an de Januaro 2010). (Elŝuto de la retpaĝaro de la Federacia servo por ŝtata statistiko de la Rusia federacio)