Amerika oksikoko
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Vaccinium macrocarpon
| ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Vaccinium macrocarpon Aiton 1789 | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
La oksikoko amerika (Vaccinium macrocarpon) grandfrukta vakcinio aŭ grubero −laŭ la platdiĉa: Kraanbeere (kraan= gruo) aŭ la angla: Cranberry (cran= gruo). La planto estas tapiŝema arbusto, kun fajnaj branĉoj, kreskanta oriente de Norda Ameriko.
Ĝi estas specio de genro vakcinio (Vaccinium) el la familio Erikacoj (Ericaceae). La popolara nomo grubero venas de la filamentoj de la floro, kiuj formas grusimilan bekon. [1]
Vakcinioj hejmiĝas en Eŭropo, Azio kaj Nordameriko. La amerika specio Vaccinium macrocarpon estas pli robusta ol la orinara vakcinio Vaccinium oxycoccus.[2]
La grubero estas kultivata en Usono, precipe en Nov-Anglio grandskale . Tie la beroj estas estas manĝataj dum la Tago de rikolto. La grubero esta pli amara kaj acida ol la eŭrxopa vakcinio.
Priskibo
La planto esta ĉiamverda arbusto aŭ Ĥamefito, kiu disvastigas sin per fadenformaj kuŝantaj branĉoj. La kreskoformo esta kuŝanta - altenkreskanta, tio signifas ke la malnovaj partoj de la branĉoj kuŝas sur la grundo kaj ricevas radikojn la branĉpintoj staras vertikale. La branĉoj senfine kreskas (ĝis 1 m jare), kaj la malnovaj parto formortas post kelkaj jaroj kiam ili estas superkreskata de najbaraj plantoj aŭ de musko. Kampo kun gruberoj tial aspektas kiel razeno. Unuopaj plantoj ne estas videblaj.
La foliaj estas ledraj, ĉiamverdaj kaj 1 ĝis 2 cm longaj; oblongaj – ovformaj kun pintaj apeksoj. La floroj estas rozkoloraj-blankaj kun fote refalditaj petaloj. La frukto similas laŭ la grandeco al malgrandaj ĉerizoj. La maturaj fruktoj estas brilane ruĝaj. La beroj havas kvar aerkamerojn, per tio la bero estas pli malpeza ol akvo.
Disvastigo
La natura hejmejo de Vaccinium macrocarpon estas en pluvmarĉoj en orienta Nordameriko. La disvastigoregiono etendiĝas de Nov-Brunsviko kaj Novlando en Kanadoa kaj dude ĝis Norda Karolino, Tenesio kaj Virginio.
Vaccinium macrocarpon haejmiĝis kiel novplanto en pluraj marĉoj de Germanio kaj la nederlanda insuloj Terschelling kaj Vlieland [3]
Rikolto
La beroj esta multe pli malpezaj ol akvo. Por rikolti la berojn oni inundas la kampojn. La beroj drivas sur la akvosurfaco, kie oni povas kolekti ilin facile. En Eŭropo Latvio estas la lando kun la plj granda proktkapacito de gruberoj.[4] La sendifektajkaj maturaj fruktoj estas vandataj freŝe. El tromaturaj fruktoj estas farataj zu kompoton aŭ sukon. La sap estas esenca inredienco de Cosmopolitan-koktelo.
Medicina Signifo
lapozitiva efiko sur la inflamo de al uretro estas ankorŭ pridisputata
Kultivaroj
EStas konataj ĉ. 130 kultivaroj de la grubeeero, pate kun malhelruĝaj gsis nigrajberoj. Sed komerce plej kultvataj kultivaroj nur estas12.. La plej gravaj estas Ben Lear, Early Black, Howes, McFarlin kaj Searles.[5]
Malsanoj
La folioj de lla grubero povasesti atakataj de la fungo Exobasidium perenne.[6]
Referencoj
- ↑ Bitte, was sind eigentlich Cranberrys? In: Welt Online.
- ↑ Britannica, 2004
- ↑ online atlas of the British and Irish flora.
- ↑ Mintauts Abolins, Rudite Sausserde, Marta Liepniece, Dace Sterne: Cranberry and blueberry production in Lavia. In: Agronomijas Vestis, 12, 2009, S. 7–13.
- ↑ Artbeschreibung, In: uga.edu. (engl.)
- ↑ Nancy L. Nickerson: A previously unreported disease of cranberries caused by Exobasidium perenne sp. nov. In: Canadian Journal of Plant Pathology, 6, Nr. 3, 1984, S. 218–220.
Literaturo
- Karl Stoll, Ulrich Gremminger: Besondere Obstarten. Vom Reichtum seltener, südländischer und wildwachsender Früchte. Eugen-Ulmer-Verlag, Stuttgart 1986, ISBN 3-8001-6186-9.
Retligoj
- Kranbeeren können Gefäße bei Arteriosklerose wieder elastisch machen. In: wissenschaft.de
- Kranbeeren machen Darmviren den Garaus. In: wissenschaft.de
- Kariesschutz mit Cranberries In: stern.de
- Vaccinium macrocarpon bei Pfaf.org, (englisch)
