Ostrava

	Ostrava
	germane Ostrau, pole Ostrawa
	urbo
	Ostrava en fotoj
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Ostrava
	Moto: Pli sekura Ostrava - projekto de ni ĉiuj.
Lando	Ĉeĥio
Regiono	Moraviasilezia regiono
Distrikto	Distrikto Ostrava-urbo
Municipo	Ostrava
Historiaj regionoj	Moravio, Ĉeĥa Silezio
Baseno	Ostrava baseno
Transporto	Aŭtostrado D1
- Internacia vojo	I/11 (E 75)
- Fervojo	Ostrava hl.n., Ostrava-Svinov
Urbaj partoj	23
Tipo de urbo	Statuta urbo
Vizitindaj lokoj	5
Konstruaĵoj	4
Riveroj	4
Situo	Placo de Masaryk
- alteco	260 m s. m.
- koordinatoj	49° 50′ 30″ N 18° 17′ 30″ O / 49.84167 °N, 18.29167 °O (mapo)
Areo	214,23 km² (21 423 ha)
- de metropolo	3 896 km² (389 600 ha)
Loĝantaro	283 504 (2023)
Denseco	1 323,4 loĝ./km²
Unua skribmencio	1229
Primatoro	Ing. Petr Kajnar (ČSSD)
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	702 00
Aŭtokodoj	T
NUTS 3	CZ080
NUTS 4	CZ0806
NUTS 5	CZ0806 554821
Katastraj teritorioj	39
Lokaj partoj	37
Bazaj setlejunuoj	265
Partoj de urbo	23
	Situo de Ostrava enkadre de Ĉeĥio Situo de Ostrava enkadre de Ĉeĥio
	Ostrava enkadre de Moraviasilezia regiono Ostrava enkadre de Moraviasilezia regiono
	Partoj de urbo Ostrava Partoj de urbo Ostrava
	Vikimedia Komunejo: Ostrava
	Retpaĝo: www.ostrava.cz
	Portalo pri Ostrava

Koordinatoj: 49° 50′ 30″ N 18° 17′ 30″ O / 49.84167 °N, 18.29167 °O (mapo)

Ostrava ( aŭskultu) (pole Ostrawa, germane Ostrau) estas statuta urbo situanta sur limoj de Silezio kaj Moravio nordoriente de Ĉeĥio, proksime de ŝtatlimo kun Pollando. Ostrava situas sur kunfluejo de riveroj Lučina, Odra, Opava kaj Ostravice. Dank' al la situo en Moravia pordego falas Ostrava en milde varman klimatan regionon, kiu estas favora por vico da specioj de faŭno kaj flaŭro tipaj por Mez-Eŭropo. La urbo kun areo 214 km² kreas sume 23 urbaj kvartaloj, en kiuj vivas 283 504 loĝantoj (2023). Ostrava, la sidejo de la regiona oficejo Moravia-Silezia Regiono kaj de distrikto Ostrava-urbo, tiel estas la tria plej granda urbo de Ĉeĥio. Sed se ni konsideros fakton, ke la granda ostrava aglomeraĵo aŭ kunurbaj disvastigitaj administrado de Ostrava-Regiono, kreata de distriktoj Ostrava, Karviná kaj Frýdek-Místek havas 796 000 loĝantojn, poste montriĝas, ke post granda praga aglomeraĵo estas tiu ĉi la dua plej granda en la respubliko. La denseco de enloĝiĝo estas 1443 loĝantoj en km². De la nordo suden (Antošovice- Nová Bělá) Ostrava mezuras 20,5 km, de la oriento okcidenten (Bartovice-Krásné Pole) 20,1 km. La longeco de lokaj komunikaĵoj faras 828 km. La sidejo de magistrato estas Nova urbodomo. En la urbo havas sidejon ankaŭ episkopo de diocezo ostrava-opava. Sur teritorio de Ostrava situas kvar urbaj memorigaj zonoj.^[1]

Ostrava elkreskis kiel industria centro de nigrakarba baseno. Pro sia minista kaj metalurgia industrioj en la pasinteco nomata "ŝtala koro de la respubliko", ĝi trairis tra karakterizaj ŝanĝoj post la jaro 1989. Sekve de restrukturaligo de la industrio estis dampita mineja agado kaj lasta karbo estis minita sur teritorio de la urbo en la jaro 1994. Atestanto de la minista pasinteco estas Malsupra regiono Vítkovice, la eksa industria areo kun unika industria arkitekturo aspiranta en enskribon de listo pri Monda heredaĵo de Unesko. En Ostrava troviĝas vico da teatroj, galerioj kaj kulturdomoj. Inter la plej konataj kulturaj agadoj okazigataj en la urbo apartenas muzikaj festivaloj Colours of Ostrava kaj Beats for Love, festivaloj de klasika muziko Internacia muzika festivalo Majo de Janáček kaj Sanktvenceslaa muzika festivalo, Someraj ŝekspiraj solenoj. Ĉiujare okazas ankaŭ atletika konkurso Ora sprintŝuo. Altlernejojn en Ostrava reprezentas Altlernejo mineja - Teknika universitato Ostrava kaj pli ĝenerale celita Ostrava universitato.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Bohumín, Petřvald, Šenov, Vřesina, Čavisov, Stará Ves nad Ondřejnicí, Klimkovice, Vratimov, Velká Polom, Dolní Lhota, Jistebník, Hlučín, Šilheřovice, Ludgeřovice, Dobroslavice, Děhylov, Krmelín, Paskov kaj Rychvald.

Blazono kaj simbolo[redakti | redakti fonton]

La urba blazono estas blazonita: En blua ŝildo sur verda herbejo arĝenta saltetanta ĉevalo kun ora selo kaj ruĝa kovrilo, akompanata maldekstre supre de ora rozo kun verdaj kalikaj folietoj kaj ruĝa semujo. La ĉevalo estas klarigata kiel simbolo de transita situo de la urbo aŭ kiel figuro el blazono de la unua vilaĝestro en Moravia Ostrava, la ora rozo verŝajne devenas el familia blazono de olomouca episkopo Stanislav Thurzo.

Dum kunsido de reprezentantaro la 24-an de septembro 2008 estis aprobita kaj unuafoje prezentita la nova simbolo de la urbo Ostrava, kies aŭtoro estas Studio Najbrt. La simbolo konsistas el helbluaj literoj OSTRAVA akompanataj de tri krisignoj en malhelblua koloro.^[2]

Historio[redakti | redakti fonton]

Pli detalaj informoj troveblas en artikoloj Historio de Ostrava kaj Granda Ostrava.

Devene malgranda vilaĝo estiĝis super rivero Ostrá (hodiaŭ Ostravice), kiu donis al ĝi la nomon kaj ĝis hodiaŭ ĝi dividas ĝin en du bazajn partojn, Moravian Ostravon kaj Silezian Ostravon.

La tiama vilaĝo estiĝis verŝajne en la 13-a jarcento, baldaŭ ĝi fariĝis urbo. La unua skriba mencio estas el la jaro 1279. Ĝis la jaro 1830 la urbo estis ĉirkaŭbarita per remparoj. En la 14-a jarcento la urbon okupis husanoj, en la jaro 1643 konkeris ĝin svedoj. Supraĵa karbominado datiĝas ekde la jaro 1767, kiam forĝisto Keltička ricevis permeson por karbominado. Forĝisto Keltička poste vendis la permeson al posedanto de la pola-ostrava graflando al grafo Wilczek, kies idoj apartenis pli ol unu jarcento inter ĉefaj ministoj de la karbotrovejo apud Rothschildidoj, Gutmannidoj, Norda fervojo de Ferdinando, Larisch-Mönnichidoj kaj habsburkaj arkidukoj el Český Těšín. En la jaro 1828 la posedanto de senjorujo, olomouca ĉefepiskopo Rudolfo Johano, fondis ĉi tie gisejojn nomitaj laŭ li - Gisejo de Rudolfo. Pli poste tiuj ĉi gisejoj transiris en la posedaĵon de familio Rothschildidoj kaj akiris nomon Vítkovice. Kiam en la jaro 1847 ĉi tie fervojo estis finkonstruita, okazis grandega disvolviĝo de karbominado kaj industrio. En la jaro 1844 okazis la unuaj maltrankviloj, en la jaro 1890 jam okazis ĉefstriko, kiu postulis la unuajn viktimojn. En la jaro 1894 okazis ampleksa striko pro okhora labortempo, dum kiu 13 partoprenantoj estis pafmortigitaj. La saman jaron mortis dum minejkatastrofo 235 ministoj. En la jaro 1918 okazis ampleksaj strikoj kaj la 14-an de oktobro 1918 ĉi tie estis proklamita Ĉeĥoslovaka respubliko. En la jaro 1923 estiĝis pere de kuniĝo de Moravia Ostrava, Hrabová kaj Silezia Ostrava kun vico da ministvilaĝoj ampleksa industria centro, kies nomo estis Moravia Ostrava. En la jaroj 1935–1938 en la fabriko Ferfabriko Vítkovice estis fabrikataj multaj konsistaĵoj por ĉeĥoslovakaj antaŭmilitaj fortikaĵoj, precipe muldaĵoj kaj blendaj elementoj. Jam la 14-a de marto de 1939 okupis la urbon naziaj soldataroj.

Post ampleksa kolapso de la giseja kaj kemia industrioj en kombino kun fermado de elminitaj minejoj (sur la teritorio de la urbo oni jam ne plu minas ekde la 30-a de junio 1994) kaj ampleksa investo en rebonigojn de damaĝoj en vivmedio Ostrava karakterize trapuriĝis. Pli emfazas maŝinindustria aktiveco kaj pluaj fakoj. Samtempe ĝi fariĝas elirpunkto por turismaj regionoj Jeseníky kaj Beskydy. Apud centoj de hektaroj da rekultivitaj areoj la urbo havas la tutan vicon de devenaj naturaj lokoj, el kiuj la tuta vico estas konservataj kiel ŝirmataj teritorioj. Temas ezemple pri regionoj Polanka arbaro kaj Polanka ebenaĵo, kiuj estas parto de Protektata pejzaĝa regiono Poodří. Al naturaj raraĵoj sur la teritorio de urbo apartenas ankaŭ migraj ŝtonegoj el sveda granito (devene el Skandinavio). Plua unikaĵo estas ŝutmonto Ema.

Signifaj historiaj eventoj en datoj[redakti | redakti fonton]

1229: menciita vilaĝo (Silezia) Ostrawa en dokumento de papo Gregorio la 9-a.
1267 (la 29-an de novembro): menciita vilaĝo (Moravia) Ostrava en testamento de olomouca episkopo Bruno (1205?–1281)
antaŭ 1279: avanco de Moravia Ostrava je urbo, la unuaj skribdokumentoj pri preĝejo de sankta Venceslao
1297: oni unuafoje rememorigas sileziaostravan princan burgon
1763: malkovro de karbo (valo Burňa)
1828: fondo de ferfabriko (Gisejo de Rudolfo, pli posta Ferfabriko Vítkovice)
1889: finita konstruado de Katedralo de Dia Savinto
1919: fondita Nacia teatro moraviasilezia
1924 (la 29-an de januaro): estiĝas Granda Ostrava
1930: konstruita Nova urbodomo
1941 (la 1-an de julio): daŭrigo de integra proceso de la urbo – alligo de 8 sileziaj kaj 4 moraviaj vilaĝoj al Moravia Ostrava
1946 (la 28-an de junio): Moravia Ostrava alinomiĝas je Ostrava
1953: fondita Pli supera muzike pedagogia lernejo en Ostrava, ekde la jaro 1959 konservatorio, en 1996 pruntedonita nomo Konservatorio de Janáček Ostrava
1954: estiĝo de Filharmonio de Janáček Ostrava el radiodisaŭdiga orkestro
1955: ostrava studio de Ĉeĥoslovaka televido eniras en elsendadon kiel la dua televida studio sur teritorio de Ĉeĥoslovakio (kaj ankaŭ de la hodiaŭa Ĉeĥio)
1959: estiĝis Pedagogia fakultato, ekde la jaro 1991 Ostrava universitato en Ostrava; malfermita flughaveno Ostrava-Mošnov
1996: estiĝo de Episkopujo de Ostrava-Opava per bulo Ad Christifidelium spirituali
1997: centkvindekjara inundo sur Odra, Opava kaj Ostravice, inundita plimulto de pli malalte situantaj partoj de Ostrava
2000: estiĝo de Ostrava regiono (ekde la jaro 2001 Moraviasilezia regiono) kun sidejo en Ostrava
2007: distrikto Ostrava-urbo estas disvastigita je kelkaj ĉirkaŭaj vilaĝo

Loĝantaro[redakti | redakti fonton]

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	38 598
1880	56 128
1890	316 744
1900	144 550
1910	186 084
1921	198 438

Jaro	Loĝantoj
1930	219 528
1950	183 662
1961	234 222
1970	297 171
1980	322 073
1991	327 371

Jaro	Loĝantoj
2012	299 609
2013	297 400
2016	292 681
2017	291 634
2018	290 450
2019	289 128

Jaro	Loĝantoj
2020	287 968
2021	282 450
2022	279 791
2023	283 504

Divido de urbo[redakti | redakti fonton]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Administra kaj teritoria evoluo de Ostrava.

Nuntempe kreas urbon Ostravon laŭ ties statuto 23 urbaj partoj. La 14-an de septembro 1990 Nacia komitato de urbo Ostrava decidis, ke Ostrava estos dividita je 22 partoj (kun valideco ekde la 24-a de novembro 1990). La 1-an de januaro 1994 apartiĝis de Poruba la plej maljuna urba disktrikto - Plesná. Kelkaj partoj ensumigas pli da katastraj teritorioj.

Urba parto	Lokaj partoj	Katastra teritorio
Hošťálkovice		Hošťálkovice
Hrabová		Hrabová
Krásné Pole		Krásné Pole
Lhotka		Lhotka u Ostravy
Mariánské Hory kaj Hulváky	Hulváky, Mariánské Hory	Mariánské Hory, Zábřeh-Hulváky
Martinov		Martinov ve Slezsku
Michálkovice		Michálkovice
Moravia Ostrava kaj Přívoz	Moravia Ostrava, Přívoz	Moravia Ostrava, Přívoz
Nová Bělá		Nová Bělá
Nová Ves		Nová Ves u Ostravy
Ostrava-Sudo	Bělský Les, Dubina, Hrabůvka, Výškovice, Zábřeh	Dubina u Ostravy, Hrabůvka, Výškovice u Ostravy, Zábřeh nad Odrou
Petřkovice		Petřkovice u Ostravy
Plesná		Nová Plesná, Stará Plesná
Polanka nad Odrou		Polanka nad Odrou
Poruba		Poruba, Poruba-sever
Proskovice		Proskovice
Pustkovec		Pustkovec
Radvanice kaj Bartovice	Bartovice, Radvanice	Bartovice, Radvanice
Silezia Ostrava	Antošovice, Heřmanice, Hrušov, Koblov, Kunčice, Kunčičky, Muglinov, Silezia Ostrava	Antošovice, Heřmanice, Hrušov, Koblov, Kunčice nad Ostravicí, Kunčičky, Muglinov, Silezia Ostrava
Stará Bělá		Stará Bělá
Svinov		Svinov
Třebovice		Třebovice ve Slezsku
Vítkovice		Vítkovice, Zábřeh-VŽ

Transporto[redakti | redakti fonton]

Publika transporto[redakti | redakti fonton]

Pli detalaj informoj troveblas en artikoloj Tramtransporto en Ostrava, Trolebusa transporto en Ostrava kaj Urba aŭtobusa transporto en Ostrava.

En Ostrava tramoj komencis veturi en la jaro 1894, kiam estis komencita trafiko de vapora tramo. La iom post iom disvatiĝanta reto estis en la jaro 1901 elektrizita. Novaj tramvojoj estis konstruitaj precipe suden kaj orienten de la urbocentro, por ke ili ne transkovriĝu kun reto de mallarĝtrakaj tramvojoj inter Ostrava, Karviná kaj Bohumín. En la jaro 1934 estis elektrizita tramvojo en Vítkovice, kiun trafikis Vítkovica mineja kaj metalurgia minado. Je interŝanĝo de la 40-aj jaroj kaj la 50-aj jaroj ĉiuj kompanioj trafikantaj la elektrajn tramvojojn kunigitaj en Transportan entreprenon Ostrava. Dum socialismo estis konstruitaj tramvojoj al urbopartoj (Poruba) kaj al fabrikoj (Nova gisejo). Post renverso en la jaro 1989 la konstruado de tramvojoj estis haltigita. Fine de la 90-aj jaroj estis ankoraŭ malfermita sektoro laŭlonge strato Místecká. Nuntempe la tramtransporto en Ostrava apartenas al la plej modernaj en Ĉeĥio.

Trafiko de trolebusoj komenciĝis, simile kiel en multaj aliaj ĉeĥaj urboj post la dua mondmilito, konkrete en la jaro 1952, kiam estis trafikigita ronda trolebusa vojo ĉirkaŭ la urbocentro. En la 50-aj jaroj kaj la 60-aj jaroj la trolebusa transporto iom post iom forpuŝas la mallarĝtrakajn tramvojojn el la urbo. Fine de la 70-aj jaroj estis konstruita trolebusa linio al urboparto Fifejdy. La plilongigado de la reto finiĝis nur en duono de 90-aj jaroj, kiam trolebusoj unuafoje aperis en Koblov.

Hodiaŭ en Ostrava estas 17 tramlinioj, 9 trolebuslinioj kaj 59 buslinioj. Ĉefa transporta entrepreno estas Transporta entrepreno Ostrava

Oni planas ankaŭ kunigon de Ostrava kun odra akva transporto kiel parto de konstruado de Kanalo Danubo-Odro-Elbo.^[3]

Proksime de Ostrava en distanco proksimume 20 km de la urbocentro troviĝas Flughaveno de Leoš Janáček Ostrava (IATA kodo: OSR).

Trajnkonekto[redakti | redakti fonton]

Tra Ostrava veturas internaciaj EuroCity trajnoj de Vieno al Varsovio kaj ankaŭ de Prago al Žilina. Ostrava havas ankaŭ regulan trajnkonekton kun Brno. Plej rapida konekto kun Prago estas vojaĝo per elektra trajnkompleto 680, la vojaĝo daŭras 2 horoj kaj 56 minutoj.

Kulturo kaj arto[redakti | redakti fonton]

En Ostrava estas kvar daŭraj teatroj. Apartenas inter ili Nacia teatro moraviasilezia, kiu havas du scenejojn (Teatro de Antonín Dvořák kaj Teatro de Jiří Myron), plu Teatro de Petr Bezruč, Kamera scenejo Areno kaj Teatro de marionetoj Ostrava, kie okazas ĉiujare marioneta festivalo Spectaculo Interesse Ostrava kaj ĉiun malparan jaron festivalo Teatra pilgrimo sen barieroj.

Agadas ĉi tie internacie agnoskata Filharmonio de Janáček Ostrava. Ĉiujare okazas internacia festivalo de klasika muziko - Internacia muzika festivalo Majo de Janáček. En la jaro 1999 harpistino Jana Boušková fondis internacian festivalon Harpaj tagoj Ostrava. En Ostrava okazas muzikaj festivaloj ekde la jaro 2002 Colours of Ostrava kaj ekde 2013 Beats for Love.

En Ostrava ekzistas vico da galerioj. Historie la plej malnova estas Galerio de belartoj kun sidejo en Domo de artoj, kiu administras signifajn kolektojn de la ĉeĥa kaj la monda artoj de la 19-a kaj la 20-a jarcento kaj verkoj de regionaj artistoj.

En 2009 Ostrava anoncis sian kandidatecon por Eŭropa ĉefurbo de kulturo en 2015.

Muzeoj[redakti | redakti fonton]

Citrario – muzeo kun kolekto de citroj
Fajroestingista muzeo de urbo Ostrava
Minista muzeo Landek Park - minista muzeo
Forĝejo de Keltička – daŭra ekspozicio de forĝistaj kaj ministaj eksponaĵoj
NKM Minejo Michal
Muzeo de Ostrava

Turismaj celoj[redakti | redakti fonton]

Junularo[redakti | redakti fonton]

Enkadre de Ostrava funkcias Parlamento de infanoj kaj junularo de urbo Ostrava, kiu kunigas reprezentantojn de la ostravaj lernejoj el vico de junularo, ĝi ebligas al ili interŝanĝon de opinioj kaj instigas la ostravan junularon al aktiva eluzo de libera tempo (per formo de propraj agadoj kaj agadoj de siaj partneroj). La partnero de la parlamento estas ekzemple Magistrato de urbo ostrava, Regiona oficejo de Moraviasilezia regiono aŭ Amnesty International. Nombro de membroj moviĝas ĉirkaŭ cent, la parlamenton gvidas naŭmembra konsilantaro. Siajn reprezentantojn la parlamento elsendas al regionaj renkontiĝoj kaj ĝi havas tri delegitojn de Nacia parlamento de infanoj kaj junularo de Ĉeĥio. ondita ĝi estis la 27-a de aprilo 2007 en Nova urbodomo sub ŝirmo de Petr Kajnar, la tiutempa primatoro de Ostrava

Memorindaĵoj[redakti | redakti fonton]

Ĉefaj rimarkindaĵoj en la centro de la urbo estas nova urbodomo kun turo 85 m alta, en parko de Komenský staras monumento kun maŭzoleo de 656 ruĝarmeanoj kaj 5 anoj de la 1-a ĉeĥoslovaka tanka brigado. La monumento estas nacia kultura memorigaĵo. Malnova urbodomo el la 16-a jarcento, en la 17-a ĝis la 18-a jarcentoj rekonstruata, nun kreas ostravan muzeon. En la urbo troviĝas ankaŭ novrenesanca templego, kiu ampleksas 4 000 personojn. En Silezia Ostrava estas burgoruino el la 14-a jarcento.

Verkistoj Vojtěch Martínek, A. C. Nor, poeto Petr Bezruč kaj aliaj dediĉis siajn verkojn al Ostrava-regiono. En Ostrava troviĝas ankaŭ Galerio de belartoj – la ĉeĥa skulptarto kaj pentrarto de la 19-a kaj la 20-a jarcentoj, kio estas unu el la plej pretendema instalaĵoj de eminentaj verkoj de la ĉeĥaj belartistoj (Domo de arto). Hodiaŭ ĉi havas sidejon Mineja altlernejo, pedagogia fakultato, faklernejoj ka. Ostrava estas ankaŭ regiona sidejo de regiono Moravia-Silezia Regiono.

En spacon Černá louka (Nigra herbejo) estis translokigitaj "Ŝtonegoj el Rovniny" – tio estas grupo de granitaj migraj ŝtonegoj, kreata naturmemorigaĵon. Migra ŝtonego, ankaŭ naturmemorigaĵo, en urboparto Kunčice estas la plej granda en Ĉeĥio.

Sporta historio de Ostrava[redakti | redakti fonton]

Ostrava en sia historio gastis la tutan vicon de sportaj eventoj. Inter la plej signifaj el ili apartenas:

1986: MP en virina flugpilkado
1987: MP en halterlevo
1990: MP en vira manpilkado
1992: EP en korpokulturado
1993: MP de junuloj en glacihokeo
2001: EP en vira flugpilkado
2003:
- EP en futsalo
- MP de junuloj en arta sketado
2004:
- EP en futsalo
- MP de junuloj en latin-amerikaj dancoj
- MP en glacihokeo
2005:
- EP en futsalo
- MP en latin-amerikaj dancoj
2006:
- EP en konkurso de Teamgim
- MP en vira korpokulturado
2007:
- la unua raŭndo de monda grupo de Davis Cup
- MP de junularo ĝis 17 jaroj en atletiko
2008: MP en vira florbalo - bazaj grupoj
2011: EP en atletiko ĝis 22 jaroj