Salmoneo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Salmoneo
rolulo de helena mitologio
Informoj
Sekso vira
Patro Eolo (praulo)
Patrino Enareto
Edzo/Edzino Alcidice • Sidero
Infanoj Tiro
vdr

Laŭ la helena mitologio, Salmoneo (el la greka Σαλμωνεύς, «amata de la diino Salmo») estis perversa[1] reĝo de Tesalio kaj Eliso, kaj fondinto de la urbo Salmonio, en okcidenta Mesenio[2]. Li estis filo de la reĝo Eolo, eponimo de la eolianoj, kaj de Enareto (ankaŭ nomataj LaodicoIfiso, laŭ alternativaj versioj); do fratoj liaj estis Atamaso, Sizifo[3], Kreteo, Periero, Dejoneo, Kanako, Alkiono kaj Perimedo. Diversaj rakontoj asertas tamen, ke li estis filo de Atamo[4], aŭ de Zeŭso kaj Protogenio.

Iriso, Salmoneo kaj lia edzino, sur atika ruĝfigura kratero (5-a jarcento a.K.).

Salmoneo regis Tesalion kelkajn jarojn, sed poste li gvidis koloniigan ekspedicion de eolianoj al okcidenta Peloponezo. En Mesenio, li fondis la urbon Salmonio, proksime de la fonto de Enipeo, loka rivero alfluanta en Alfeon[4]. Li prezidis la unuajn funebrajn ludojn en Grekio: tiujn honore al Azano, filo de Arkaso. Pro tio, ke la spektantaro sciis nenion pri ĉar-konkursoj, oni ne liberigis la vojon de la konkursantoj, kaj partoprenanto nomiĝinta Etolo surveturigis kelkajn el ili. Princino Apiso mortis pro tio, do Salmoneo elpatrujigis Etolon, kiu donis sian nomon al la lando de li koloniita pro la ekzilo[5].

Salmoneo havis filinon, la belegan princinon Tiro, sed lia edzino Alkidiko mortis dumnaske. Post kelkaj jaroj, Salmoneo edziniĝis denove, al Sidero[6], kiu kruele mistraktadis sian duofilinon, ĉar ŝi kulpis Tiron pri ilia ekzilo el Tesalio. Salmoneo kaj sia frato Sizifo malamis unu la alian, ĉar tiu lasta estis la plej maljuna, do la logika heredinto de Eolo anstataŭ lia frato. Sizifo konsideris sian fraton uzurpinto, kaj pro scii la manieron lin mortigi li konsultis apolonan orakolon. La divenisto aŭguris ke se li edziĝus al sia nevino Tiro, ili ekhavus infanojn kiuj mortigos Salmoneo. Sciante nenion, Tiro konsentis, edziniĝis al sia onklo kaj naskis du bebojn al li. Sed kiam ŝi malkovris la veran celon de ilia geedziĝo, ŝi mortigis sian idaron, plendolore sed fidele al ŝia patro. Ruze, Sizifo publike kulpis Salmoneon pri la krimo, do la loĝantaro forpelis la reĝan familion el la lando.

Laŭ alternativa aŭ kompletiga versio, Tiro enamiĝis en Eliso al la rivero Enipeo, kiu rifuzis ŝiajn proponojn. Tamen, Pozidono profitis la sentojn de la princino kaj, aliformite en Enipeo, allogis kaj seksperfortis ŝin. El tiu fia ago naskiĝis la ĝemeloj Peliaso kaj Neleo[7]. Tiro rakontis la okazintaĵojn al sia patro, sed Salmoneo kredis nenion, pensis ke Sizifo kulpis pri la gravedon de sia filino kaj ordonis forlasi la bebojn en monto kaj eĉ mortigi la princinon, sed la venĝo de Zeŭso evitis tion[8]. Plia versio rakontas ke estis Tiro, tiu kiu lasis siajn filojn en kamparo, pro timo al la reago de Sidero[9].

Salmoneo iĝis tiel orgojla kaj malpia reĝo, ke li neis oferadon al la gedioj kaj eĉ ordonis liajn regatojn honori lin laŭ la epiteto Zeŭso. Li konstruis latunan ponton, sur kiu li rapidege veturis per sia militĉaro por tiel imiti tondron. Por pliigi la efikon, li ligis sekigitan ladon kaj kaldronojn al la ĉaro, dum li ĵetis torĉojn en la aeron por reprezenti fulmojn. Kelkaj el tiuj torĉoj bruligis senkulpajn homojn, do Salmoneo iĝis ege malamata de sia popolo. Pro tiu hibrisa peko, la vera Zeŭso frapis lin per sia tondrokojno kaj detruis la salmonean ĉefurbon kaj ĝian loĝantaron[9][10][11][12]. Laŭ Vergilio, Salmoneo ricevis plian punon en Tartaro, kie oni suferigis lin por ĉiam[13].

Kontraŭ ĉia probablo, la filoj de Tiro kaj Pozidono fine supervivis kaj, plenkreskite, murdis Sideron kaj liberigis ilian patrinon. Neleo deklaris sin reĝo de la lando, kaj fondis novan ĉefurbon, Pizon. El ili fondiĝis reĝa familio kies membroj elstaris en multaj mitaj rakontoj, kiaj tiu pri la troja milito aŭ la ekspedicio de la argonaŭtoj.

Sofoklo teatrigis la travivaĵon de Salmoneo per perdita verko, samnoma.

Genealogia arbo de la Mitaj reĝoj de Tesalio
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Deimaĥo
 
Ĥirono
 
Kariklo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Heleno
 
Orseiso
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Enareto
 
 
Melanipo
 
 
Eolo
 
Egialo
 
 
 
Pemandro
 
 
Metaponto
 
 
 
 
Kreŭso
 
Ksuto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pereo
 
Afidaso
 
 
filo
 
 
 
 
Alkidiko
 
Ceikso
 
 
Tanagro
 
 
Arno
 
 
 
 
 
 
Hermeso
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aŭtoliko
 
Neareo
 
Aleo
 
 
 
 
Mimaso
 
Kerkafo
 
 
Antiopo
 
Pozidono
 
Miniaso
 
 
Kefalo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Antiklio
 
 
Alkidiko
 
 
Polimedo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Makaro
 
 
 
Etlio
 
 
 
Eŭrianaso
 
 
Klimeno
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Meropo
 
 
Sizifo
 
 
 
Salmoneo
 
Sidero
 
 
 
 
 
Kanako
 
 
 
 
Kaliko
 
 
Dejono
 
Diomedo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pisidiko
 
 
 
 
 
 
Tiro
 
 
 
 
 
Kreteo
 
 
 
 
 
Periereso
 
Gorgofono
 
Filako
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mirmidono
 
 
 
du filoj
 
 
 
Pozidono
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fereso
 
 
 
Amitaono
 
 
 
 
Esono
 
 
 
 
 
 
Alkimedo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Magneso
 
 
 
 
 
Peliaso
 
 
Neleo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Idomeno
 
 
 
Aglajo
 
 
 
Amfinomo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Doro
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
najado
 
 
 
 
 
Filomaĥo
 
 
Kloriso
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Melampo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Perimedo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pero
 
Biaso
 
 
 
 
 
 
 
 
Talao
 
Lisianaso
 
 
filino
 
Tektamo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Abaso
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aĥeloo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anaksibio
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Eŭrinomo
 
 
 
 
 
 
 
 
Asteriono
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Lisimaĥo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ino
 
 
Astidiamio
 
Akasto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hipolito
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Atamaso
 
Nefelo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Temisto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


Antaŭe:Mitaj reĝoj de TesalioPoste:
EoloSalmoneoSizifo
Antaŭe:Mitaj reĝoj de SalmonioPoste:
-SalmoneoNeleo

Interpretado[redakti | redakti fonton]

Laŭ Frazer, oni supozis ke la unuaj grekaj reĝoj kapablis produkti pluvon por kreskigi la kultuvaĵojn, per imitado de tondro kaj fulmo en la karaktero de Zeŭso[14]. Laŭ Kranono, troviĝis en Tesalio bronza milita ĉaro, kiun onis frapadis dum arida periodo por, kune kun preĝoj kaj oferoj, alvoki pluvon[15].

Joseph Warton konsideris ke per la priskribo de Salmoneo en Tartaro, Vergilio celis kontraŭi la tiaman kutimon diigi homojn. Tamen, la plimulto de la mitologiistoj taksas tiun interpreton erara, ĉar ĝi ne koheras kun la ĝenerala sinteno de la vergilia verkaro.

Reinach asertis ke la rakonto pri Salmoneo frapita de fulmo estas simpla misinterpreto de bildo, sur kiu tesalia magiisto aperis portante pluvon kaj fulmadon el ĉielo. El tio devenis la ideo, ke li estis viktimo de la venĝemo aŭ ĵaluzo de Zeŭso kaj ke la bildo prezentis lian punon[16].

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

Notoj kaj referencoj[redakti | redakti fonton]

  1. Heziodo. Katalogo de virinoj, frag. 4.
  2. Strabo. Geografio, 8.3.32.
  3. Pseŭdo-Apolodoro. Mitologia biblioteko, 1.7.3.
  4. 4,0 4,1 Higeno. Poezia astronomio, 2.20.
  5. Paŭzanio. Priskribo de Grekio, 8.3-4.
  6. Pseŭdo-Apolodoro. Mitologia biblioteko, 1.9.8. Greka teksto ĉe Wikisource.
  7. Homero. Odiseado, 11.235.
  8. Diodoro Sicila. Historia biblioteko, 6.7.1-3.
  9. 9,0 9,1 Pseŭdo-Apolodoro. Mitologia biblioteko, 1.9.7-8.
  10. Higeno. Fabulae, 60 kaj 61. Latina teksto ĉe Bibliotheca Augustana.
  11. Strabo. Geografio, 8.356.
  12. Manilio. Astronomio, 5.91.
  13. Vergilio. Eneado, 6.585.
  14. Frazer. Early History of the Kingship (1905). Vidu ankaŭ Golden Bough, 1. paĝ. 82 (1900).
  15. Antigono el Karisto. Historiae mirabiles, 15
  16. Joseph Reinach. Revue archéologique, 1.154 (1903).