Teatro Eŭropa
| Teatro Eŭropa | |
|---|---|
| |
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Matthäus Merian |
| Lingvoj | |
| Lingvo | germana lingvo |
| Eldonado | |
Teatro Eŭropa (latine: Theatrum Europaeum) estas titolo de granda historia verko de eldonisto Matthäus Merian.
Enhavo de verko[redakti | redakti fonton]
- Li fondis la verkon kaj oni eldonis ekde 1633al 1738 en 21 kvartovolumoj la germanan historian verkon en germana lingvo.
- Grava estas la serio de kronikoj kun la "freŝtempaj" priskriboj de la Tridekjara milito kaj la registara tempo de Ludoviko la 14-a de Francujo.
- La verko enhavas ankaŭ 720 kupratabulojn, ekde Merian faris same 140 tabulojn.
- La volumoj enhavas ĉirkaŭ 400 ĝis 1500 paĝojn.
Historio de publikaĵo[redakti | redakti fonton]
- En 1633 la kuprogravuristo kaj eldonisto Matthäus Merian publikigis verkon kun titolo Historischer Chroniken Continuation oder Warhaffte Beschreibung aller … denckwürdigen Geschichten, so sich hin und wieder von 1629 biß 1633 zugetragen. ("Historia kroniko daŭra aŭ vera priskribo de ĉiuj pensindaj historioj ..kiuj okazis .. en la jaroj de 1629 ĝis 1633").
- Per la vorto Continuation (vastigaĵo; daŭro) la verko ligas klare al la monda kroniko de Johann Ludwig Gottfried (de 1584–1633).
- La mondokroniko aperis ekde 1629 en la sama eldonejo.
- Merian mendis kiel aŭtoro la alzacan instruiston Johann Philipp Abele (ofte: Abelin).
- Abelin skribis jam ankaŭ la lastan volumon de monda kroniko post la morto de Gottfried.
- La breĉo estis de fino de kroniko de Gottfried kaj de la Continuation; oni fermis la breĉon en 1635 kun unua plia volumo. La volumo havis unue la postan titolon de la serio Theatrum Europaeum (aŭ teatro Eŭropa).
- Post du jaroj Merian lasis aliigi de nove la unuan volumon per Johann Flitner kaj Merian fondis la aliigon kun la manka diligento kaj kun la partia skribo „Partheyligkeit“ de Abele.
- La Merian-Eksperto Lucas Heinrich Wütherich rimarkis, ke oni poste malbonigis la klaran espriman politikan opinion de Abele "kontraŭ" la imperiestraj homoj kaj "pro" la svedaj homoj post la morto de Gustav Adolf kaj precipe post la malvenko de batalo de Nördlingen, (Nördlingen) en 1634. La malvenko de protestantoj estis grava kaj malfacile por la protestantoj. [1]
(..)
- Por la volumoj 11 ĝis 15 oni ne povas indiki la aŭtoron.
- Por volumoj 16 ĝis 21 oni atestis Daniel Schneider-n kiel aŭtoron.
- La eldonejo de Merian estis bankrota en jaro 1734. La lastan volumon eldonis nekona frankfurta eldonisto en jaro 1738; poste la eldono finis.
Eldonoj[redakti | redakti fonton]
| Volumo[2] | Tempo | Aŭtoro | Eldono | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I. | II. | III. | IV. | V. | VI. | |||
| 1. | 1618−1629 | Joh. Phil. Abelin | 1635 | 1643 | 1662 Arkivigite je 2008-09-21 per la retarkivo Wayback Machine | post 1662 | ||
| 2. | 1629−1633 | Joh. Phil. Abelin kaj Joh. Flittner | 1633 | 1637 | 1646 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | 1679 | post 1679 | (post 1679) |
| 3. | 1633−1638 | Hch. Oraeus[3] | 1639 | 1644 | 1670[rompita ligilo] | post 1670 | post 1670 | |
| 4. | 1638−1643 | I.P.A.[4] V.M. | 1643 | post 1643 | 1648 | 1692 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | ||
| 5. | 1643−1647 | Joh. Peter Lotichius | 1647 | 1651 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | 1707 | |||
| 6. | 1647−1651 | Joh. Georg Schleder | 1652 | 1663 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | post 1663 | |||
| 7. | 1651−1658 | Joh. Georg Schleder | 1663 | 1685 Arkivigite je 2007-06-06 per la retarkivo Wayback Machine | post 1685 | |||
| 8. | 1658−1660 | Martin Meyer | 1667 | 1693 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | ||||
| 9. | 1661−1665 | Martin Meyer | 1672 Arkivigite je 2009-01-12 per la retarkivo Wayback Machine | 1699 | ||||
| 10. | 1666−1671 | Martin Meyer kaj Wolfg. Jacob Geiger | 1677 Arkivigite je 2008-12-02 per la retarkivo Wayback Machine | 1703 | ||||
| 11. | 1672−1679 | (anonime aperis) | 1682 | eble (wohl) 1707 Arkivigite je 2007-06-06 per la retarkivo Wayback Machine | ||||
| 12. | 1679−1687 | (anonime aperis) | 1691 Arkivigite je 2007-06-06 per la retarkivo Wayback Machine | post 1691 | ||||
| 13. | 1687−1691 | (anonime aperis) | 1698 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | |||||
| 14. | 1691−1695 | (anonime aperis) | 1702 Arkivigite je 2008-12-02 per la retarkivo Wayback Machine | |||||
| 15. | 1696−1700 | (anonime aperis) | 1707 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | |||||
| 16. | 1701−1703 | Daniel Schneider (anonime aperis) | 1708 Arkivigite je 2007-06-06 per la retarkivo Wayback Machine | 1717 | post 1717 | |||
| 17. | 1704−1706 | Daniel Schneider | 1718 | 1720 | ||||
| 18. | 1707−1709 | Daniel Schneider | 1720 Arkivigite je 2008-12-02 per la retarkivo Wayback Machine | |||||
| 19. | 1710−1712 | Daniel Schneider | 1723 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | post 1723 | ||||
| 20. | 1713−1715 | Daniel Schneider | 1734 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | |||||
| 21. | 1716−1718 | Daniel Schneider kaj Gabriel Schweder | 1738 Arkivigite je 2008-12-01 per la retarkivo Wayback Machine | |||||
- ↑ Wüthrich, Theatrum Europaeum, Einleitung, enkonduko, paĝoj. 113–118, ĉi tie paĝo. 115.
- ↑ Ĉiuj laŭ Wüthrich, Theatrum Europaeum, S. 120.
- ↑ Ne Abelin, laŭ titolo, Abelin mortis 12-a septembro 1634.
- ↑ Malgraŭ la uzo de inicialoj „I.P.A.“ (por Johann Philipp Abelius) oni devas ankaŭ akcepti ke Heinrich Oraeus von Assenheim estis la aŭtoro.
Libroj[redakti | redakti fonton]
- Lucas Heinrich Wüthrich: Abschnitt Theatrum Europaeum', en: (Wüthrich)., Das druckgraphische Werk von Matthaeus Merian d. Ae., Volumo 3: Die großen Buchpublikationen, parto 1: Die Merianbibel, Gottfrieds Chronik, Theatrum Europaeum, De Brys Reisen, Archontologia Cosmica, Basler Totentanz, Verlagskataloge (ohne die Topographien), Hamburgo 1993, ISBN 3-455-08523-7, paĝoj 113−272 (grava priskribo de verko kun indekso de eldonoj, kun indekso de kuprotabeloj, de portretoj kaj diversaj indeksoj) (einschlägige Werkbeschreibung mit einem Verzeichnis der Auflagen, der Kupfertafeln, der Portraitstiche und verschiedenen Registern).
- Hermann Bingel: 'Das Theatrum Europaeum. Ein Beitrag zur Publizistik des 17. und 18. Jahrhunderts', Berlino 1909 (Dissertacio, ankaŭ en reto Arkivigite je 2003-05-30 per la retarkivo Wayback Machine, pdf (cifereca libro) de presita libro de Schaan/Liechtenstein 1982 de universitata biblioteko Augsburgo en pdf).
- Ulrike Valeria Fuss: Matthaeus Merian der Ältere: Von der lieblichen Landschaft zum Kriegsschauplatz - Landschaft als Kulisse des 30jährigen Krieges, Frankfurto 2000, ISBN 978-3-631-35558-9 (vidu ĉapitro: "Theatrum Europaeum: die Stadt als Kriegsschauplatz (Lützen, Koblenz, Augsburg)". - (la urbo en batalo Lützen, Koblenco, Augsburg)
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Theatrum Europaeum Arkivigite je 2013-08-15 per la retarkivo Wayback Machine. La cifereca verko estas en reto de universitata biblioteko Augsburgo. Ĉiuj volumoj havas indekson pri enhavo. Oni povas vidi kaj elŝuti la paĝon en pdf- formato kun grisaj gradoj.
- separata paĝo pri grafikoj La 95 presaj grafikoj de unua volumo estas en separata paĝo:
- Hermann Bingel: 'Das Theatrum Europaeum. Ein Beitrag zur Publizistik des 17. und 18. Jahrhunderts', Berlino 1909 (Dissertacio, ankaŭ en reto Arkivigite je 2003-05-30 per la retarkivo Wayback Machine, pdf (cifereca libro) de presita libro de Schaan/Liechtenstein 1982 de universitata biblioteko Augsburgo en pdf).
Vidau ankaŭ[redakti | redakti fonton]
(La paĝo estas traduko de germana vikipedio.)