Tibeta skribo

Ĉi tiu artikolo uzas specialajn signojn; se via komputilo ne kapablas montri ilin, vi povas rigardi bildan version de la tabelo.

La tibeta skribo estas abugido, kiu apartenas al la nordhindaj skriboj. Ĝi estas utiligata en Tibeto, Butano kaj partoj de Nepalo kaj Barato (Ladhako). Temas pri la skribo, en kiu estas verkitaj la sanktaj skriboj de la tibetaj budhanoj. La tibeta skribo estas uzata por la tibeta, la dzonka kaj la ladhaka lingvo.

Kiel ĉe ĉiuj hindaj skriboj, ĉiu silabo enhavas entenatan vokalon a (ka, kha, ga, …), kiu per kromsignoj estas modifita en aliajn vokalojn (ki, khi, ghi, …).

Literoj[redakti | redakti fonton]

Bazaj silaboj kun entenata vokalo a[redakti | redakti fonton]

Jen la skribo (Unikodaj signoj 0F40 ĝis 0F6A):

Litero	Transliterumado Wylie	Prononco
ཀ	ka	ka
ཁ	kha	kha kun aspiro
ག	ga	ga
ང	nga	inter nga kaj na
ཅ	ca	ĉa sen forta aspiro
ཆ	cha	ĉha kun aspiro
ཇ	ja	ĝa sen forta aspiro
ཉ	nya	nja
ཏ	ta	ta
ཐ	tha	tha kun aspiro
ད	da	da
ན	na	na
པ	pa	pa
ཕ	pha	pha kun aspiro
བ	ba	ba
མ	ma	ma
ཙ	tsa	ca
ཚ	tsha	cha kun aspiro
ཛ	dza	dza
ཝ	wa	ŭa
ཞ	zha	zha kun aspiro
ཟ	za	za
འ	’a	a
ཡ	ya	ja
ར	ra	ra
ལ	la	la
ཤ	sha	ŝa sen forta aspiro
ས	sa	sa
ཧ	ha	ha kun aspiro
ཨ	a	a

Aliaj vokaloj[redakti | redakti fonton]

La tibetaj vokaloj estas same kiel tiuj de Esperanto. Ili aperas kiel signoj aldonitaj al la literoj a (nenio), i ( ི), u (ུ), e ( ེ) kaj o ( ོ). Krom por a, la aliaj estas skribitaj sur aŭ sub la litero kies prononco ŝanĝiĝas. Ekzemple:

ཀི estas ki,
ཇུ estas ĝu,
ཏེ estas te, kaj
མོ estas mo.

Sanskrito[redakti | redakti fonton]

Kelkaj literoj estas uzataj por vortoj el sanskrito :

Litero	Transliterumo	Prononco
གྷ	gha	gha kun aspiro
ཊ	tta	ta
ཋ	ttha	tha kun aspiro
ཌ	dda	da
ཌྷ	ddha	dha kun aspiro
ཎ	nna	na
དྷ	dha	dha kun aspiro
བྷ	bha	bha kun aspiro
ཛྷ	dzha	dzha kun aspiro
ཥ	ssa	sa
ཀྵ	kssa	ksa

Unikodo por tibeta skribo[redakti | redakti fonton]

Unikodo uzas la signojn kun kodoj 0F00 ĝis 0FFF por la tibeta skribo. (ISO/CEI 10646 Unicode 3.2). Tiuj signoj reprezentas literojn, ciferojn, astrologiajn signojn, interpunkciojn, ktp. Jen skema priskribo: