Zambrów

	Zambrów
Flago	Blazono
urba municipo de Pollando
Zambrów (Pollando)
Mapo Mapo
Genitivo de la nomo	Zambrowa
Provinco	Podlasio
Distrikto	Distrikto Zambrowski
Komunumo	Komunumo Zambrów
Speco de komunumo	Urba, urborajtoj ekde 1430
Urba komunumo	Jes
Koordinatoj	52° 59′ N, 22° 15′ O (mapo)52.98333333333322.25Koordinatoj: 52° 59′ N, 22° 15′ O (mapo)
Alto super la marnivelo	115 ... 133 m
Areo	19,02 km²
Loĝantaro	22700 (en 2006)
Loĝdenso	1 203,5 loĝ./km²
Poŝtkodo	18-300 do 18-301
Telefona antaŭkodo	86
Aŭtokodo	BZA
TERYT	3202714011
Estro	Kazimierz Jan Dąbrowski
Titolo de estro	Urbestro
Adreso de estraro	ul. Fabryczna 3
Poŝtkodo de estraro	18-300
Telefono de estraro	86 271-22-10
Fakso de estraro	86 271-21-17
Poŝto de estraro	um@zambrow.pl
Ĝemelaj urboj	(Litovio) Visaginas
Komunuma retejo	http://www.zambrow.pl
	v • d • r

Zambrów (esperante Zambrov) estas urbo en Podlasio en Pollando ĉe la rivero Jabłonka. Ĝi apartenas al komunumo Zambrów en distrikto Zambrowski. Zambrów situas ĉe la pola landvojo nr-o 8 Varsovio - Bjalistoko. La nomo de la urbo devenas de la malnovpola substantivo "ząbr" kaj signifas "la loko de la bizono", tial la blazono de la urbo prezentas la bildon de la kapo de eŭropa bizono.

Historio[redakti | redakti fonton]

Zambrów situas en la historia Masovia kaj estis la reĝa urbo de la Krono de la Pola Regno. La plej gravaj datoj en la historio de la urbo:

4-an de majo 1283 - starigo de la paroĥo de la Sankta Triunuo de la fondo de Konrad II mazovia princo,
ĉirkaŭ 1420 la urbo fondiĝis,
1520 - incendio en Zambrów dum la milito kun la Ordeno de germanaj kavaliroj,
1529 - reĝo Sigismondo la 1-a fariĝis posedanto de Zambrów,
29-an de januaro 1538 - konfirmo pri donado de la Chełmna leĝo ĉe Sejmo en Piotrków,
1585 - reĝo Stefano Batory donis la rajton al organizita ŝuista gildo,
1575 - pesta aera epidemio,
februaro 1579 - reĝo Stefano Batory, ĉe la Sejmo en Grodno, helpis la loĝantojn de Zambrów post epidemio en la formo de la rajto je senpaga arbodehakado en la arbaro Czerwony Bór,
16-a jarcento - Anna Jagajlido fondis hospitalon, kiun ŝi liberigis de ĉiuj kotizoj en 1581, ĝi ekzistis ĝis la svedaj militoj,
februaro 1656 - proksimume 9,000 polaj kvaronigitaj soldatoj sub la ordonrajto pri Aleksander Koniecpolski, Dymitr Wiśniowiecki kaj Johano la 3-a Sobieski, postenigitaj en la najbareco de Zambrów devigis la komandon marŝi en Suda Pollando, dum en Zambrów estis anoncita manifesto proklamanta obeemon al la svedoj kaj Karolo la 10-a Gustavo,
14-an de majo 1702 - la sveda armeo kaptis Zambrów dum la Norda Milito,
1767 - pastro Marcin Krajewski (1737-1809) fariĝis paroĥestro de Zambrów, li estas la fondinto de la tombejo kun ligna cementa kapelo en ĝia centro kun unikaj pentraĵoj prezentantaj la "mortodancon", kiu ankoraŭ staras hodiaŭde,
26-an de junio 1807 - la komandanto de la franca korpuso Massen atingis Zambrów, kie li eksciis pri la batalhalto,
29-an de junio 1812 - parto de la Granda Armeo sub la komando de generalo Reynier marŝanta orienten, staris por ripozo kaj la 1an de julio ekiris al Bjalistoko,
8 februaro 1831 - la 1-a korpuso de la cara armeo eniris en Zambrów, kie la estro de la gvardio estis dum kelka tempo,
17-an de majo 1831 - dum la Novembra Ribelo, Zambrów estis kaptita de pola armeo,
1870 - per la cara dekreto de 1869, Zambrów fariĝis setlejo, ĝiaj urbaj rajtoj estis forprenitaj kiel subpremoj post la Januara Ribelo
1879 - nova brika preĝejo estis konstruita laŭ la projekto de la varsovia arkitekto Bronisław Muklanowicz,
1895 - la Volontula Fajrobrigado organiziĝis,
1885 - 1894 - konstruado de cara kazerno (pli ol 20 duetaĝaj ruĝbrikaj konstruaĵoj),
1905 - revoluciaj manifestacioj,
9-an de aŭgusto 1915 - la germanoj kaptis Zambrów sen iuj gravaj bataloj,
6-an de januaro 1917 - la unua kampo de legianoj sub la komando de E. Rydz-Śmigły alvenis en la kazernon de Zambrów, kiu fariĝis trejnejo por la 1a legianbrigado,
11-an de julio 1917 - la legianoj en Zambrów rifuzis ĵuri la ĵurojn al la germanoj,
1919 - Zambrów reakiris siajn municipajn rajtojn,
3-an de aŭgusto 1920, la bataloj de la pola-bolŝevika milito sur la linio Zambrów-Jabłonka, Zambrów-Czyżew,
21-an de aŭgusto 1920 - la retiriĝo de la sovetiaj trupoj, la ĉefurbo de Cerkielewicz, kaptis la urbon,
1926 - 71-a Infanteriregimento alvenis en la zambrova kazerno. La unua komandanto de la Kadeta Lernejo en Zambrów estis Stanisław Dąbek ĝis 1930, kaj en septembro 1939 li estis la komandanto de la tera defendo de la marbordo en la regiono Gdynia Oksywie,
10-an de septembro 1939 la germanoj kaptis Zambrów,
11-an de septembro 1939 la batalo por Zambrów - 71-a Infanteriregimento volas repreni la urbon de la germanaj manoj,
la nokto de la 13-an ĝis la 14-an de septembro 1939 - masakro de ĉ. 200 polaj militkaptitoj — averaĝe dum la germana invado ĉiutage okazis 15 amasaj ekzekutoj
23-an de septembro 1939 - 21 junio 1941 Zambrów sub la unua soveta okupado,
vintro 1942/1943 - likvido de la geto,
22-an de aŭgusto 1944 - la urbon "liberigis" el germana nazia okupado la 343-a Bjalistoka infanteria divizio de la 3-a armeo de la dua belorusa fronto sub la komando de generalo A. Gorbatov,
20-an de novembro 1949 establiĝis la Urba Publika Libraro,
1953 - fondiĝo de la sporta klubo "Olimpia Zambrów",
22-an de julio 1954 - ekfunkciis la ŝpinejo de Zambrowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego (esp. Zambrovaj Fabrikoj de Kotona Industrio), kies konstruado daŭris ĝis 1960,
1960 - malfermo de la kinejo "Kosmos" (esp. Kosmo),
1965 - malfermo de la zambrova malsanulejo,
1969 - varsoviaj filioj de la Ŝtata Teletransenda Fabriko estis malfermitaj en Zambrów,
meze de la 70-aj jaroj - starigo de la urba laguno ĉe la rivero Jabłonka,
8-an de septembro 1984 - la komencoj de la paroĥo de la Sankta Spirito,
23-an de decembro 1990 - la komencoj de la paroĥo de la Sankta Jozefo Metiisto,
1993 - la antaŭmilita Januara Ribelo-Monumento en la zambrova urboplaco estis rekonstruita,
aprilo 2006 - malfermo de la Zambrowski Park Przemysłowy (esp. Zambrova Industria Parko),
6-an de aŭgusto 2008 - inaŭguro de La Eŭropa Bizona Monumento,
2-an de oktobro 2012 - malfermo de la pretervojo Zambrów laŭ la rapidvojo pola lanvojo nr-o 8,
23-an de junio 2022 - vizito al Zambrów la Prezidento de Pollando Andrzej Duda, kiu renkontiĝis kun la loĝantoj ĉe la akvorezervujo ĉe la rivero Jabłonka^[1];

Vidindaĵoj[redakti | redakti fonton]

Fontano kun Leonoj en Zambrovo
Monumento de eŭropa bizono en Zambrovo
Monumento de Pola Oficiro
verdaj areoj ĉe la laguno sur rivero Jabłonka kaj la parko "Pastra Arbareto",
historia urboparto nomita "Zambrova Kazerno" kun edukvojeto kaj kazerna akvoturo,
avenuo de 96 memorkverkoj.

Preĝejoj[redakti | redakti fonton]

la paroĥa preĝejo de la Sankta Spirito konstruita en la jaroj 1885-1992 en la kvartalo "Wschód" (esp. Orienta) kun vizitindaj la Kapelo de Nia Sinjorino, Reĝino de Paco kaj 37-voĉaj tuborgenoj,
la plej malnova paroĥo - la paroĥa preĝejo de La Sankta Triunuo konstruita en la jaroj 1874 - 1879 laŭ la novromanika stilo kun statuoj de la Dipatrino kaj Kompatema Jesuo apud la preĝejo kaj monumento de papo Johano Paŭlo la 2-a en la placo antaŭ la preĝejo.
la plej nova paroĥa preĝejo en Zambrów, dediĉita al Sankta Jozefo la Metiisto kun interesa figuro de papo Johano Paŭlo la 2-a lokita super la ĉefa enirejo sub ombrelo.

Sporto[redakti | redakti fonton]

futbala teamo "Olimpia Zambrów" kun la urba stadiono ĉe strato Primaso Stefan Wyszyński,
Karateo-Klubo Masovian-Podlasie Oyama,
Klubo Kyokushin Karateo,
Klubo de Motorciklaj Amantoj "Żubr" Zambrów,
flosanta ekipaĵo-luo kaj urba naĝejo.

Naturo[redakti | redakti fonton]

parko sur la zambrova urboplaco,
rivero Jabłonka fluanta tra la urbo,
urba laguno kun digo, fontanoj ĉirkaŭitaj de verdaj areoj kun naĝejo, moleo, strando. En la laguno oni povas observi multajn akvobirdojn: anasoj kaj cignoj,
parko "Pastra Arbareto",
promenejo ĉe la rivero Jabłonka ĉe strato Spacerowa,
avenuo de 96 memorkverkoj memore al la viktimoj de maskaro de Katin,
arbara komplekso nomata "Grabówka", (oriente 4 km de la urbo), kiu estas ekzemplo de natura arbaro reprezentanta la arbaran komplekson de kverko-karpeno. La naturrezervejo "Grabówka" ekzistas ĉi tie ekde 1996.