Aleš Hrdlička

Aleš Hrdlička
	; ĉeĥdevena usona antropologo
Persona informo
Naskiĝo	la 29-an de marto 1869; en Humpolec, Aŭstrio-Hungario
Morto	5-an de septembro 1943; en Vaŝingtono, Usono
Mortokialo	korinfarkto
Lingvoj	angla
Ŝtataneco	Reĝlando Bohemio
Okupo
Okupo	antropologo • kuracisto • patologo
	v • d • r

Aleš Hrdlička (naskiĝis la 29-an de marto 1869 en Humpolec, nuna Ĉeĥio, tiama Aŭstrio-Hungario - mortis la 5-an de septembro 1943 en Vaŝingtono, Usono) estas elstara ĉeĥdevena usona kuracisto kaj antropologo.

Biografio[redakti | redakti fonton]

Li naskiĝis kiel la unua el 7 infanoj. Lia origina antaŭnomo estis Alois. Ekde frua aĝo li montris signojn de aparta inteligenteco kaj lernemo. Bazojn de la lerneja kleriĝo donis al li lia patrino, tiel ke li povis akceptita rekte al la 2-a klaso de la bazlernejo. Li sopiris iri al gimnazio, sed kiam li havis 13 jarojn, lia familio transloĝiĝis al Novjorko, kie li devis labori kun sia patro kiel helplaboristo en cigarfabriko. Kiam li kiel 18jara volis ekstudi en mezlernejo, li grave malsaniĝis kaj observante laboron de kuracistoj en la hospitalo li decidis studi poste medicinon. Li finstudis Eclectic Medical College kaj Homeopatic College en Novjorko.

En 1894 li eklaboris en instituto por mensmalsanuloj en Middletown, kie li renkontiĝis kun antropometrio (korpa mezurado de la homo), kio influis lin kaj decidis pri lia plua profesia kariero. Lia ĉefa fako estis precipe nordamerikaj indiĝenoj kaj eskimoj, sed li realigis multajn esplorvojaĝojn ankaŭ al aliaj landoj (Sudafriko, Indonezio, Hindio, Peruo, Ĉinio, Aŭstralio k.a.)

Ekde 1903 ĝis sia morto li estis direktoro de la antropologia departemento de la Nacia muzeo en Vaŝingtono. Li estas fondinto de la renoma gazeto Americal Journal of Physical Anthropology. En siaj teorioj li provis pruvi, ke homo neandertala estas rekta antaŭulo de la nuna homo kaj ke ĉiuj rasoj havas unuecan devenon. Li konkludis, ke Ameriko estis loĝigita el Azio tra la Beringa Markolo.

Li tenis daŭrajn kontaktoj kun sia hejmlando kaj subtenis evoluon de antropologio tie. El liaj donacoj kaj subvencioj estis fondita Muzeo de la Homo en Prago kaj Fonduso de Hrdlička kaj subtenita antropologia fako en la Universitato de Karolo en Prago.

Verkaro[redakti | redakti fonton]

Dum sia vivo Aleš Hrdlička verkis pli ol 300 fakajn studojn (plejparte anglalingve):

Diseases of the Indians, esp. of the Southwest United States and Northern Mexico, 1905 kaj 1909
Evolution of Man in the light of recent discoveries and its relation to medicine, 1915
Goiter among the Indians among the Missouri, 1916
Physical Anthropology, 1919
Anthropometry, 1920
Old Americans, 1925
Anthropology and Medicine, 1927
O původu a vývoji člověka i budoucnosti lidstva, 1924 (ĉeĥlingve)
Neanderthal Phase of Man, 1927
The Skeletal Remains of Early Man, 1930
The Question of Ancient Man in America, 1937
Alaska Diary (1926-1931), 1943
Physiological and Medical Observations Among the Indians of Southwestern United States and Northern Mexiko, 1908 (moderne Ausgabe: Kessinger Publishing, 2005, ISBN 1-4179-3837-4)

Literaturo[redakti | redakti fonton]

BRZOŇ, František: Chlapec s arnykou : kronika dětství světového antropologa Dr. Aleše Hrdličky. České Budějovice : Jihočeské nakladatelství, 1983.
KOČÍ, B.: Dr. Aleš Hrdlička - O původu a vývoji člověka i budoucnosti lidstva, 1924.
PALIVEC, Viktor: Kdo je Aleš Hrdlička. Praha: Orbis, 1947.
WINTERS, Christopher: International Dictionary of Anthropologists. New York: Garland Publishing, 1991.