Damdin Suĥbataro
| Damdin Suĥbataro | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Дамдины Сүхбаатар ᠳᠠᠮᠳᠢᠨ ᠤ ᠰᠦᠬᠡᠪᠠᠭᠠᠲᠤᠷ | |||||
| Naskiĝo | 2-an de februaro 1893 en Ulaanbaataro | ||||
| Morto | 20-an de februaro 1923 (30-jaraĝa) en Ulaanbaataro | ||||
| Tombo | Sükhbaatar-a Maŭzoleo vd | ||||
| Lingvoj | Moghol • rusa vd | ||||
| Ŝtataneco | Mongolio vd | ||||
| Partio | Mongola Popola Partio vd | ||||
| Familio | |||||
| Edz(in)o | Sükhbaataryn Yanjmaa vd | ||||
| Infanoj | 3 | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | politikisto • militisto vd | ||||
| Aktiva dum | 1911– vd | ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Damdin Süĥbaatar (mongole: Дамдин Сүхбаатар) n. la 2-an de februaro 1893 - m. la 20-an de februaro 1923, estis mongola armea gvidanto de la revolucio en 1921. Li estas memorita kiel unu el la plej gravaj figuroj en la batalo de Mongolio por sia sendependeco.
En 1912, rusaj konsilistoj organizis armean lernejon ĉe Ĥujirbulan, kaj Suĥbataro estis unu el la soldatoj translokigitaj tie. Lia talento por armeaj taktikoj kaj liaj kapabloj ĉe rajdado kaj pafado donis al li la respekton de siaj kamaradoj, kaj post la trejnado li iĝis gvidanto de la firmao kiu produktis la pafilojn en Khujirbulan.
Komence de junio 1914, Suĥbataro estis implikita en la tumulto de soldatoj kontraŭ la malbonaj vivkondiĉoj kaj korupto en la armeo, sed tiu epizodo ŝajnas ne havi negativajn konsekvencojn por li. La tielnomita sendependa periodo estis sufiĉe neregebla kaj en 1917 Suĥbataro estis movita al la orienta limo de Mongolio, sub ordono de de Ĥatanbaatar Magsarjav.
Du sekretaj grupoj kuniĝis frue en 1920, kaj komencis konstrui afiŝojn en kiuj ili kritikis la novajn regantojn. Ili komencis kolekti inteligentecon ĉe la ĉinaj fortoj en Ĥüree, kaj ĉe la sintenoj de Bogd Ĥano, aliaj altaj lamaoj, kaj la nobeloj. Ankaŭ, ili establis kontaktojn kun kelkaj revoluciuloj inter la rusa komunumo de Ĥüree. En la mezo de 1920, pluraj agentoj de la Tria Internacio konvinkis la sekretan grupon sendi delegacion al Irkutsk. Sekve, la grupo estis renomita Partio de la Mongoloj la 25-an de junio 1920, kaj multaj estis allogitaj por vojaĝi al Rusio por ricevi sovetan subtenon. Danzan kaj Ĉoibalsan forvojaĝis komence de julio, kaj poste sekvis ilin Bodoo kaj Ĉagdarjav meze de julio. La 25-an de julio, la restanta grupo sukcesis, pere de akirado de letero en kiu Bogd Ĥano petis al Soveta Rusio subtenon kontraŭ la ĉinoj. Kun tiu letero, Suĥbataro, Losol kaj Dogsom forvojaĝis al Rusio fine de julio, 1921.
En la honoro de Suĥbataro, oni renomis la ĉefurbon de Mongolio ("Ruĝa heroo") en 1924. En 1954, li estis elfosita de lia tombo ĉe Altan Ölgii kaj reenterigita en la lastatempe finkonstruita maŭzoleo ĉe placo Suĥbataro. Kiam la maŭzoleo estis malmuntita en 2005, li estis kremaciita kaj lia cindraro entombigita en Altan Ölgii denove. La kremacio estis kontrolita de budhanaj monaĥoj.
Hodiaŭ Suĥbataro estas memorita kiel heroo en Mongolio por venkado kontraŭ la ĉinoj kaj kiel reestablinto de la sendependecon de Mongolio.
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]