Martin Lister

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Martin Lister
Persona informo
Naskiĝo 12-an de aprilo 1639 (1639-04-12)
en Buckinghamshire
Morto 2-an de februaro 1712 (1712-02-02) (72-jaraĝa)
en Epsom
Lingvoj latinaangla vd
Ŝtataneco Reĝlando de Granda BritioGermanio vd
Alma mater St John's College • King Edward VII School, Melton Mowbray vd
Familio
Patro Martin Lister vd
Patrino Susanna Temple vd
Edz(in)o Hannah Parkinson • Jane Cullen vd
Infanoj Susanna Lister • Anne Lister vd
Profesio
Okupo kuracistogeologo • natursciencisto vd
vd Fonto: Vikidatumoj
vdr

Martin Lister (1638-1712) estis angla kuracisto, malakologo, araneologo kaj aŭtoro de sennombraj verkoj pri medicino. Li estis nevo de Siro Matthew Lister (1564-1656)[1], persona kuracisto de Anna de Danio (1574-1619) (kiu estis edzino de Jakobo la 1-a), persona kuracisto ankaŭ de Karlo la 1-a, kaj samnoma filo de la parlamentano Martin Lister (1602-1670).[2]

Li estis fakulo pri moluskoj, precipe pri la gastropodoj. Kvankam li trovis tranĉajn similaĵojn inter la vivantaj bestoj kaj la fosilioj, li konsideris ke ĉi-lastaj, kiel estis kutimo siaepoke, estis nur senvivaj imitaĵoj de vivanta naturo en rokoj.[3] Iliaj filinoj Anne Lister (1671-1704)[4] kaj Susannah Lister (1670-1738)[5] estis du el lia teamo de ilustristoj kaj gravuristoj. Iom antaŭ la morto de sia avo (1709), li iĝis persona kuracisto de la reĝino Anna de Danio ĝis sia morto.

Biografio[redakti | redakti fonton]

Lia patrino estis Susanah Temple, filino de la parlamentano Alexander Temple (1582-1629). Lister konektiĝas al sennombraj tre konataj figuroj. Li estis nevo de la angla puritano James Temple (1606-1680), kiu estis kondamnita pro la reĝimurdo de Karlo la 1-a. Li ankaŭ estis onklo de Sarah Churchill, Dukino de Marlborough (1660-1744), kiu dum ŝia tuta vivo korespondis kun li.

Lister edukiĝis en Melton Mowbray, Leicestershire sub la gvido de la kuracisto Peter Barwick (1619–1705). Li enmatrikuliĝis en la Kolegio de Sankta Johano, Kembriĝo, en 1658. Li diplomiĝis en la venonta jaro kaj elektiĝis kiel protektanta-ano de la Kolegio de Sankta Johano, en 1660. En 1668 li vojaĝis al Francio por studi Medicinon kaj establiĝis en Jorko en 1670 por praktiki Medicinon.

En la 2-a de novembro 1671 li iĝis ano de la Reĝa Societo de Londono. En Jorko, li praktikis Medicinon, en 1683, kiam li translokiĝis al Londono. En 1684 li ricevis sian doktorecan gradon en Oksfordo sub rekomendo de la kanceliereco. En 1687, li iĝis fondinta membro de la "Reĝa Kolegio de Medicinistoj". Martin Lister estis fekunda korespondanto. Pli ol du mil leteroj skribitaj de li supervivis lin kaj restas en la arkivoj de la Biblioteko Bodleiana, Oksfordo kaj aliaj institucioj.

Scienca verkaro[redakti | redakti fonton]

Nuna bildo de la Kolegio de Sankta Johano, en Kembriĝo
Pluraj plantoj el la familio de la orkidacoj, tiaj kiaj "Listera cordata" kaj "Listera ovata", ricevis tiujn nomojn omaĝe al li.

Listero kontribuis al vasta gamo da artikoloj pri naturhistorio, medicino kaj antikvaĵoj por la scienca ĵurnalo publikigita de la Reĝa Societo de Londono. Li iĝis la unua araneologo kaj konkologo, kaj provizis senprecedencan bildon de virtuozo el la 17-a jarcento. Lister estas agnoskita pri siaj malkovroj de la balono-araneoj kaj kiel patro de la konkologiO, provizis Neŭtonon per alojoj[6], donis la unuajn signifajn kolektojn pri naturhistorio al la Muzeo Ashmoleana, sed estas malpli probable ke li inventis la "histogramon"[7]. Samkiel Lister estis la unua kiu kreis sisteman studon pri la araneoj kaj ĝiaj retejoj, oni povas aserti ke lia biografio estas la unua kiu analizis la signifan retejojn de la konado, patroneco, kaj familiaj kaj genraj interrilatoj kiuj regis lian vivon kiel sciencisto kaj kuracisto.

Verkaro[redakti | redakti fonton]

Literaturo[redakti | redakti fonton]

Referencoj[redakti | redakti fonton]

Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]