Ĉulalongkorn

Ĉulalongkorn Rama la 5-a
reĝo de Siamo
Regado	de 1868 ĝis ...
Antaŭulo	Mongkut, lia patro
Regento	Somdet Ĉao Fraja Si Surijaŭong
Sekvanto	Vajiravudh, lia filo
Kronado	novembro de 1873
Persona informo
จุฬาลงกรณ์
Naskonomo	จุฬาลงกรณ์ บดินทรเทพยมหามกุฎ บุรุษยรัตนราชรวิวงศ์ วรุตมพงศบริพัตร สิริวัฒนราชกุมาร
Naskiĝo	20-an de septembro 1853 (1853-09-20) en Granda Palaco de Bankoko, Bankoko,  Siamo
Morto	23-an de oktobro 1910 (1910-10-23) (57-jara) en Amphorn Sathan Residential Hall, Bankoko,  Siamo
Mortis pro	nefropatio [#]
Tombo	Ŭat Benĉamabopit [#]
Religio	budhismo [#]
Etno	Tajoj [#]
Lingvoj	taja • angla [#]
Loĝloko	Granda Palaco de Bankoko • Dusit Palace • Phra Chuthathut Palace • Phaya Thai Palace • Phra Ram Ratchaniwet • Nantha Uttayan Palace • Koh Sichang Royal Villa [#]
Ŝtataneco	Siamo [#]
Subskribo
Familio
Dinastio	Dinastio Ĉakri [#]
Patro	Mongkut [#]
Patrino	Debsirindra [#]
Gefratoj	Bhanurangsi Savangwongse • Chandrmondol • Chaturonrasmi [#]
Edz(in)o	Sunandha Kumariratana • Chum Krairiksh • Savang Vadhana • Saovabha Phongsri • Sukhumala Marasri • Dara Rasmi • Saovabhak Nariratana • Talab Ketudat • Daksinajar • Ubolratana Narinaga • Saisavali Bhiromya • Khae Phungbun • Prayuravongse • Seang Kalayanamitr • Sud Sukumolchan • Morakot Phenkul • Yoi Isarankura • Uam Bisalayaputra • Cham Kalayanamitr • Tabtim Rojanadis • Chao Chom Manda Bua • Mod Bunnag • Chan Sukumolchan • Sai Sukumolchan • Ruan Sundarasardula • Wad Kalayanamitr • Thipkeson Na Chiengmai • Nueang Sanidvongs • On Bunnag • Chao Chom Manda Phrom • Wong Netrayana • Sae Rojanadis • Kesorn Sanidvongs • Luan Niyavanonda • Jiw Kapittha • Hem Amatayakul • Khian Kalayanamitr • Auan Bunnag • Kimniaw • Charoui Pramoj • Chan Saeng-Chuto • Nuang Bunyarattapan • Yuan Bunnag • Yuan Saeng-Chuto • Lamai Suwannathat • Sawang Na Nagara • Sangwan Amatayakul • Kho Snidvongs • Chiad Ladavalya • Pis Bunnag • Paw Malakul • Puk Bunnag • Pum Malakul • Prakong Amatayakul • Nom Jotikasthira • Phoem Sucharitakul • Phandhasarnurak • Narivarakanarak • Tham Bunnag • Liam Bunnag • Sadab Ladavalya • Somburn Manprasert • Keaw Bunnag • Sae Bunnag • Arb Bunnag • Aiam Bunnag • Erb Bunnag • Pan Malakul [#]
Infanoj	Phongpraphai • Ajrabarni Rajkanya • Chudharatana Rajakumari • Chandra Saradavara • Raphi Phatthanasak • Pravitra Vadhanodom • Bandhavanna Varobhas • Beatrice Bhadrayuvadi • Vajirunhis • Bahurada Manimaya • Charoensri Chanamayu • Isariyalongkorn • Abhakara Kiartivongse • Chudadhuj Dharadilok • Isaravongs Vorarajakumara • Kannabhorn Bejaratana • Khajera Chirapradidha • Komala Saovamala • Lavad Voraong • Praves Vorasamai • Prabai Bannabilas • Nabhanka Nibandhabongs • Vimolnaka Nabisi • Prabha Bannabilaya • Voralaksanavadi • Vapi Busbakara • Yaovabha Bongsanid • Isariyabhorn • Hemvadi • Suvabaktra Vilayabanna • Oraprabandh Rambai • Srivilailaksana • Suchitra Bharani • Urubongs Rajsombhoj • Orabindu Benyabhak • Samaya Vudhirodom • Oraongka Ankayuba • Sasibongse Prabai • Malini Nobhadara • Nibha Nobhadol • Sirabhorn Sobhon • Tribejrutama Dhamrong • Yaovamalaya Narumala • Vichitra Chiraprabha • Chirapravati Voradej • Asdang Dejavudh • Suddha Dibyaratana • Siriraj Kakudhabhand • Rangsit Prayurasakdi • Nabhachara Chamrassri • Suriyong Prayunraphan • Sommatiwongse Varodaya • Vajiravudh • Paribatra Sukhumbandhu • Bismai Bimalasataya • Purachatra Jayakara • Benbadhanabongse • Chakrabongse Bhuvanadh • Yugala Dighambara • Vudhijaya Chalermlabha • Valaya Alongkorn • Dilok Noppharat • Adorndibyanibha • Abbhantripaja • Adisaya Suriyabha • Dibyalangkarn • Mahidol Adulyadej • Anusara Siriprasadh • Ramo la 7-a de Tajlando [#]
Parencoj	Nopawong • Supradit • Yingyaowalack • Somanass • Daksinajar • Somavadi Srirattanarajadhida • Sri Phatthana • Daksinavat • Sawet Woralap • Praphatsorn • Bhaktra Bimalabarna • Manyabhadhorn • Kritsadaphinihan • Chaloem Laksanaloet • Srinaga Svati • Gagananga Yukala • Kannikakaew • Sukkha Savasdi • Thawi Thawanyalap • Thongkong Kon Yai • Kashemsanta Sobhaga • Kamalas Loesan • Unakan Ananta Norajaya • Kashemsri Subhayok • Srisiddhi Thongjaya • Thongthaem Thawanyavong • Kanokvanna Lekha • Chumphol Somphot • Arunvadi • Vani Rattanakanya • Mondha Nobharatana • Kap Kanok-rat • Devan Udayawongse • Oradaya Debkanya • Butsabong Boekban • Vajirananavarorasa • Charoen Rungrasi • Sawatdi Prawat • Sunandha Kumariratana • Chandhrathat Chuthathan • Sukhumala Marasri • Nariratana • Chaiyanuchit • Banchob Benchama • Varavanakorn • Damrong Rajanubhab • Nongkhran Udomdi • Sri Saowaphang • Savang Vadhana • Sonabandit • Narisara Nuwattiwong • Watthananuwong • Kanchanakara • Butsaban Buaphan • Saovabha Phongsri • Khaekhaiduang • Nabhabhorn Prabha • Damrongrit • Charun Ritthidet • Saowaphakphan • Pradittha Sari • Svasti Sobhana • Jayanta Mongkol • Puangsoi Sa-ang • Praphai Srisa-at • Charoenkamala Suksavati [#]
Profesio
Okupo	monarko • politikisto • diplomato • ŝtatreprezentanto • oficiro • verkisto [#]
Aktiva en	Tajlando [#]
Verkado
Verkoj	Far From Home ❦ Ngo Pa ❦ Lilit Nitra Chakrit ❦ Royal Ceremonies of the Twelve Months [#]
Honorigoj Honorigoj Ordeno de la Nigra Aglo • Ordeno de Sankta Andreo • ordeno de la dinastio Ĉakri • Order of the Nine Gems • Knight Grand Cordon of the Order of Chula Chom Klao • Special class of the Order of the White Elephant • Order of the Crown of Thailand • Ordeno de Sankta Miĥaelo kaj Sankta Georgo • Ordeno de Sankta Huberto • Order of Fidelity (Baden) • Supra Ordeno de la Plej Sankta Anunciacio • Ordeno de Sanktaj Maŭrico kaj Lazaro • Ordeno de Karolo la 3-a • Rubando de la Tri Ordenoj • Reĝa ordeno de la Serafoj • Ordeno de Sankta Olavo • Elefant-ordeno • Ordeno de la Krizantemo • Reĝa ordeno de Kamehameha la 1-a • Order of Henry the Lion • Chakra Mala Medal • Reĝa ordeno de Sankta Stefano el Hungario • Order of the Rue Crown • Ordeno de Ludoviko la Unua [#]
[#]	Fonto: Vikidatumoj

Ĉulalongkorn aŭ Rama la 5-a (naskiĝis la 20-an de septembro 1853 en Bankoko, Siamo, hodiaŭa Tajlando; mortis la 23-an de oktobro 1910 en Bankoko) estis reĝo de Siamo, dum kies regado la lando evitis la koloniigon kaj li mem iniciatis longefikajn reformojn. Lin sekvis lia filo Vajiravudh.

Ĉulalongkorn estis la 9-a filo de reĝo Mongkut kaj la unua, kies patrino estis reĝino, tiel oni rekonis lin kiel tronheredulon. Li aĝis 15 jarojn, kiam lia patro mortis en oktobro de 1868. Ĉulalongkorn sekvis lin sur la trono, dum la regento estis Somdet Ĉao Fraja Si Surijaŭong. Oni antaŭpreparis en la postaj kvin jaroj por la regado. Li lernis la kortegajn kutimojn, vojaĝis al la Brita Malajlando kaj la Nederlanda Orienta Hindio (1871) kaj en Birmon kaj Hindion en 1871–72.

Ĉulalongkorn trone.

Li estis kronita en novembro de 1873 kaj la reĝo tuj leĝigis multajn reformojn. Li aboliciis la sklavecon, poste reformis la justicon kaj la financan sistemon, establis leĝfarajn konsiliojn. Liaj okcident-stilaj reformoj celis pluan sendependecon de Siamo, sed tio kolerigis la konservativulojn kaj komence de 1875 aperis politika krizo. La reĝo cedis al la pli aĝula generacio kaj dum dek jaroj ne enkondukis pluajn reformojn, sed elkonstruis la lojalan oficistaron kaj meze de la 1880-aj jaroj komencis transformi administradan sistemon de la lando. Li establis en 1892 dek du ministeriojn kaj pli centrigis la landan administradon, kontrolon.

Li enkondukis egalecon antaŭ la leĝoj, devigan bazlernejan edukadon, soldatan administradon.

Spite al ĉiuj pacaj klopodoj, la francoj provokis militon en 1892 kaj Siamo devis cedi (laŭ traktatoj ĝis 1907) al Francio pri interesoj en Laoso kaj okcidenta Kamboĝo. Siamo cedis en 1909 al Britio la malajajn ŝtatojn Kelantan, Trengganu, Kedah,

Ĉulalongkorn provis ludi unu kontraŭ la alia la okcidentajn koloniistojn. Li volis akceptigi Siamon kiel egalrajtan nacion al la aliaj nacioj. Li veturis en 1897 kaj 1907 en Eŭropon kaj la okcidentaj regantoj akceptis lin kiel egalrajtan reganton.