10-a de septembro

septembro
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30
aranĝo de 2023 tagoj

La 10-a de septembro estas la 253-a tago de la jaro (la 254-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 112 tagoj restas.

Je la 10-a de septembro okazis, interalie:

Eventoj

• 422: Celesteno la 1-a papiĝis (sanktulo de Romkatolika Eklezio kaj Ortodoksismo)
• 1056: Venko de apudelbaj slavoj kontraŭ saksiaj germanoj en la batalo de Przecława (Havelberg) - granda slava venko kontraŭ Sankta Romia Imperio
• 1419: Duko de Burgonjo Johano la 1-a estis murdita de partianoj de la posta franca reĝo Karlo la 7-a
• 1481: Itala urbo Otranto estis liberigita de la turka okupado
• 1509: Konstantinopolo: tertremo kaj kaŭzita de ĝi cunamo mortigis ĉirkaŭ 10 mil personojn - konata kiel "la malgranda lasta juĝo"
• 1526: Mazovio aliris al Krono de la Regno de Pollando
• 1578: Pollando: Biłgoraj ricevis urborajton
• 1608: Nordameriko: John Smith estis elektita gvidanto de angla kolonio en Virginio
• 1721: Traktato de Nystad: Rusa carlando kaj la Reĝlando de Svedio packontraktis en Nystad, fininte la 3-an nordan militon
• 1759: Sepjara milito: sur laguno de Szczecin apud Nowe Warpno kaj Ueckermünde okazis prusa-sveda marbatalo, la unua en prusa historio, finita per venko de svedoj
• 1770: En Pollando komenciĝis preskaŭ dujara defendo de Klara Monto, sub la komando de Kazimierz Pułaski, kontraŭ rusa armeo
• 1813: Venko de usonanoj super britoj en batalo de Eria Lago
• 1823: Simón Bolívar fariĝis prezidento de Peruo
• 1836: Brazilo: venko de ribelantoj en batalo de Seival
• 1839: Solena rekomenco de konstruo de la Katedralo de Kristo Savinto memore al la Patriotisma Milito de 1812
• 1846: Usonano Elias Howe patentigis kudromaŝinon
• 1855: Krimea milito: armeoj de Anglio, Francio kaj Regno de Sardio konkeris Sebastopolon
• 1858: Asteroida zono: usona astronomo kaj pastro George Mary Searle malkovris asteroidon 55 Pandoro; germana astronomo kaj pentristo Hermann Mayer Salomon Goldschmidt malkovris asteroidon Aleksandro
• 1889: Alberto la 1-a iĝis princo de Monako
• 1893: En Berlino fondiĝis Pola Socialista Partio sub la prusa aneksaĵo
• 1897: En Pensilvanio okazis masakro de 19 polaj, slovakaj, litovaj kaj germanaj ministoj pace strikantaj, fare de ŝerifo de Kantona sidejo James Martin kun liaj helpantoj - en vilaĝo Lattimer (proksime al Wilkes-Barre)
• 1898: En Ĝenevo reĝino Elizabeto de Aŭstrio-Hungario, edzino de Francisko Jozefo la 1-a, estis murdita de itala anarkiisto Luigi Lucheni
• 1913: Unua aŭtovojo ligis oceanbordojn de Usono
• Unua Mondmilito
  • 1914: Bataloj de la 1-a regimento de Polaj Legioj en 7 lokoj de Sanktakruca provinco: Opatów kaj aliaj
  • 1915: Franca satira semajngazeto "La Katenita Anaso" aperis - kunkreita de Maurice Maréchal
  • 1918: Rusia enlanda milito: la Ruĝa Armeo konkeris Kazanon
• 1919: Kastelo de Saint-Germain-en-Laye: subskribo de la postmilita Traktato de Saint-Germain-en-Laye - malfondo de aŭstra duono de Aŭstrio-Hungario kun agnosko de sendependeco de Pollando, Hungario, Ĉeĥoslovakio kaj Jugoslavio (unu el la parizaj pactraktatoj, finantaj la unuan mondmiliton)
• 1920: Konstitucio de la Unua Respubliko Aŭstrio voĉdonita, laŭ kiu la lando fariĝis "unia ŝtato" kun rajtoj al larĝa aŭtonomio
• 1921: En Berlino oni malfermis la unuan eŭropan aŭtovojon (10 km)
• 1923: Irlando membriĝis al Ligo de Nacioj
• 1927: Francaj tenisistoj la unuan fojon gajnis Davisan pokalon
• 1933: Ramón Grau San Martín iĝis prezidento de Kubo
• Dua Mondmilito
  • 1939: 10-a tago de la germana-pola milito (pli da eventoj): kapitulaco - pro manko de municio - de la soldataro de kapitano Władysław Raginis post la 4-taga defendo de Wizna (700 polaj soldatoj kontraŭ 40 000 germanaj) — la komandanto memmortiĝis; germana armeo eniris Poznań; komenciĝis dutaga defendo de Jarosław kun partopreno de kolonelo Stanisław Maczek; en surstrataj pafekzekutadoj germanoj mortpafis en Bydgoszcz 1 500 personojn (postsekvo de la "sanga dimanĉo"); Luftwaffe atakis polajn soldatkolumnojn moviĝantaj orienten de Varsovio al Okcidenta Bugo, pontojn en Modlin, kaj grupiĝojn apud Radom, Sochaczew kaj Kutno, krome fervojajn liniojn oriente de Vistulo; unua publika ekzekuto de 13 poloj flanke de Wehrmacht en Krakovo, kaj en foirplaco de Rawa Mazowiecka, venĝe pro mortigo de du soldatoj, germanoj pafmortigis 43 personojn; pluaj amasekzekutoj de Wehrmacht, kiu pafmortigis aŭ alimaniere murdis 50 civilulojn apud Łęczyca, en Kłecko, pro defendo de la urbo - dekkelkajn, kaj 325 en pli ol 20 lokoj (krom tio 19 judojn kaj 9 militkaptitojn); pola Armeo "Poznań" daŭrigis atakojn, konkerante Łęczyca kun du aliaj lokoj; en du vilaĝoj apud Skierniewice rezulte de bruligoj kaj ekzekutoj, fare de soldatoj de la germana 10-a Infanteria Divizio, oni murdis 153 personoj (kun virinoj kaj infanoj); bataloj de Nowogród kaj Łomża finiĝis; apud Opoczno pereis unua germana generalo servanta en Ordnungspolizei; marŝalo Edward Rydz-Śmigły kreis Sudan Fronton kun generalo Kazimierz Sosnkowski; venko de pola soldataro en batalo de Głowaczów; Moskvo: germana ambasadoro depeŝis al Berlino sian interparolon kun Vjaĉeslav Molotov: Deklaris, ke la soveta registaro lige al plua moviĝo de la germanaj armeoj intencas deklari, ke Pollando disfalis kaj pro tio nepras, ke Sovetunio irus kun helpo al la "minacitaj" de Germanio ukrainoj kaj belorusoj. Tia argumento atribuos al la interveno de Sovetunio ŝajnon de praveco kontraŭ homamasoj, kaj samtempe malhelpos nomi Sovetunion agresanto; Kanado deklaris militon al Tria Regno alliĝante al Aliancanoj Pollando, Francio, Britio, Nov-Zelando kaj Aŭstralio
  • 1940: Germana okupado de Pollando: en malliberejo en Poznań germanoj senkapigis 8 polojn; Parlamento de Norvegio kunsidanta en Oslo decidis detronigi reĝon Haakon la 7-a kaj lian dinastion ĝis subskribo de pactraktato; Mediteraneo: oni komencis ĝis la 20-a de septembro veturigi italajn taĉmentojn al Albanio: 40 210 personoj, 7728 ĉevaloj, 701 mekanikaj veturiloj
  • 1941: Germanoj pro neliveritaj kontingentoj de agruikulturaĵoj kaj bredaĵoj sendis al ekstermejo Treblinka 86 polojn de Stoczek kaj Brzózka; unua mortfalinta pola soldato dum la defendo de Tobruk (Libio); en Londono komenciĝis la 17-a Internacia Kongreso de PEN-kluboj; Amasaj komunistaj krimoj: en malliberejoj de Kievo retiriĝantaj sovetaj specialaj servoj pafmortigis ĉiujn malliberulojn sen juĝa verdikto; Orienta Fronto: en centra strategia direkto Batalo de Smolensko finiĝis - trupoj de Okcidenta Fronto transiris al defendo; en Ukrainio sovetaj trupoj komencis retiriĝon de la regiono de Kievo; Sovetunio: generalo Georgij Konstantinoviĉ Ĵukov transprenis komandadon de Leningrada Fronto
  • 1942: Operaco Reinhardt: germana kaj ukraina polico pafmortigis en Zastawie (Volina provinco) 500 judojn kaj la germana murdis 10 judojn en Kłocko (proksime al Sieradz); de aprilo 1941 ĝis tiu ĉi tago Gestapo arestis en Lodzo 347 membrojn de 6 polaj konspiraj organizaĵoj - oni ekzekutis 73, dum enketa esplorado mortis 21, 221 oni sendis al koncentrejoj, 32 estis verŝajne liberigitaj; en Poznań Gestapo malkovris polan organizaĵon Polska Niepodległa (Pollando Sendependa) kaj arestis ĝiajn membrojn; en distrikto Varsovio kreiĝis staboj pri deportado de poloj por trudlaboro en Tria Regno; Pola Rezistomovado: en Tomaszów Lubelski taĉmento de Kamparanaj Batalionoj reprenis nutraĵon de pogranda komercejo kaj detruis dokumentaron; germana 48-a Kirasita Korpuso atingis Volgon sude de Stalingrado, kaj surborde de Nigra Maro germanoj okupis Novorossijsk; Batalo de Madagaskaro komenciĝis - alteriĝo de aliancaj armeoj en haveno Mahajanga por batali kontraŭ armeo de la reĝimo de Vichy, kie proviziĝis japanaj ŝipoj
  • 1943: Germana polico murdis en Talczyn (apud Radzyń) ĉirkaŭ 70 personojn; de alianca aviadilo alteriĝis Elżbieta Zawacka, unusola virino inter mutobskuruloj; "Soldat-Ĵurnalo de Pola Armeo en Oriento" aperis kun enkondukaj vortoj de generalo Władysław Anders; germana okupado de Albanio komenciĝis; la Ruĝa Armeo liberigis Mariupolon kaj du aliajn urbojn; kapitulaco de itala grupiĝo defendanta Romon - germana armeo eniris Romon; en la japana urbo Tottori pro tertremo pereis 1190 personoj
  • 1944: Ribelo de Varsovio (pli da eventoj): Ruĝa Armeo kaj du polaj militistaj unuoj atakas antaŭurbon de Varsovio - Praga, super kiu batalas sovetaj kaj germanaj ĉasaviadiloj; en ribela malsanulejo ĉe str. Marszałkowska mortis, pro vundoj, Józef Szczepański, komandanto de unu el taĉmentoj de bataliono Parasol (Ombrelo), aŭtoro de populara ribela kanto kaj versaĵo "Ruĝa pesto"; laŭ Antoni Chruściel municio por defendi Mezurbon kun averaĝa uzo sufiĉos nur por unu tago; brita radio informis pri 28 germanaj militkrimuloj, kiuj estos juĝataj postmilite; usonaj trupoj liberigis Luksemburgon;
• 1945: Estinta ĉefministro de Norvegio Vidkun Quisling estis mortkondamnita pro kunlaborismo sub la germanaj okupado
• 1946: Dua soveta okupado de Pollando: atako de bandita taĉmento de Ukraina Ribela Armeo kontraŭ tri polaj vilaĝoj en la distriktoj Sanocki kaj Brzozowski — oni murdis 19 personojn, inkluzive de 7 kun apartaj torturoj
• 1946: Esoterismo: dum trajna veturado al Darĝiling, albana monaĥino Teresa Bojaxhiu, poste Patrino Teresa, spertis tion, kion ŝi poste priskribis kiel "alvoko kadre de alvoko", direktanta ŝin "forlasi konvenciojn kaj helpi senhavulojn vivante inter ili"
• Komunistaj krimoj
  • 1947: En Krakovo finiĝis proceso de la aktivuloj de la Asocio Libero kaj Sendependo kaj de Pola Popola Partio (1945-1949) — oni kondamnis al mortpuno 8 personojn, inter ili komandanton de LkS kolonelon Franciszek Niepokólczycki
  • Laŭplana murdo de tri ministroj de ĉeĥoslovaka registaro - Petr Zenkl, Prokop Drtina kaj Jan Masaryk ricevis paketojn da eksplodaĵoj per poŝto (malkovrita antaŭ la eksplodo)
• 1951: Britio embargis Iranon - altrudo de ekonomiaj sankcioj
• 1952: En Luksemburgo kanceliero de Germana Federacia Respubliko Konrad Adenauer kaj ministro pri eksterlandaj aferoj de Israelo Moŝe Ŝaret subskribis germanan-israelan pakton pri reparacio por la viktimoj de holokaŭsto
• 1960: Kurante nudpiede en maratono dum la Somera Olimpiko en Romo, nekonata etiopa longdistanca kuristo Abebe Bikila iĝis unua homo el Afriko sude de Saharo kiu gajnis olimpikan oran medalon
• 1963: Afrik-usonaj lernantoj unuafoje komencis lernojaron en ŝtata lernejo en Alabamo
• 1967: Loĝantoj de Ĝibraltaro referendumis por plu resti en Britio (preferante la britan kontrolon ol apartenon al Hispanio)
• 1967: Primaso de Pollando Stefan Wyszyński kronis la bildon de Dipatrino de Gietrzwałd (distrikto Olsztyn) kun partopreno de 150 mil kredantoj
• 1974: Kvin monatojn post revolucio de la Diantoj kaj fino de diktaturo nova Registaro de Portugalio agnoskis sendependecon de Gvineo Bisaŭa
• 1977: Kun ekzekuto de tunizia krimulo, kulpa pri torturo kaj murdo, la gilotino estis uzita lastfoje en Francio - la mortopunon oni aboliciis en 1981
• 1979: José Eduardo dos Santos iĝis prezidento de Angolo
• 1981: Post 40 jaroj en Usono la pentraĵo Gerniko de Pablo Picasso revenis al Hispanio
• 1987: Mengistu Haile Mariam iĝis prezidento de Etiopio
• 1988: Afganio: Usama bin Laden fondis sunaisman organizon Al-Kaida
• 1989: Hungario malfermis sian okcidentan ŝtatlimon al rifuĝintoj de Orienta Germanio, markante la unuan trarompon de la fera kurteno - ministro pri eksterlandaj aferoj Gyula Horn anoncas la decidon de la hungara registaro, ke je la 24-a eblas por ili foriri al iu ajn ŝtato, kiu permesas eniron aŭ transiron
• 1990: Ebur-Bordo: papo Johano Paŭlo la 2-a konsekris en Jamusukro malgrandan bazilikon - la plej granda preĝejo en la mondo
• 1991: Likvido de la Komunista Partio de Latvio
• 1994: En Toronto aperis usona krima filmo La Ŝouŝenka elsaviĝo
• 2000: Brita armeo liberigis 12 siajn soldatojn en Sieraleono
• 2002: Svislando aniĝis al Unuiĝintaj Nacioj
• 2003: Stokholmo: sveda politikistino Anna Lindh ponarde atakita
• 2008: En CERN ekfunkciis, proksime al Ĝenevo, Granda Koliziigilo de Hadronoj, la plej granda kaj plej energiŝpara partikla akcelilo en la mondo
• 2012: Usonaj arkivejoj publikigis en Interreto ĉiujn dokumentojn, kune kun sekretigaj, pri la Sovetunia krimo en Katin kontraŭ polaj oficiroj — jam fine de 1952 de la Speciala Enketa Komisiono de la Usona Kongreso pri Esploro de la Katina Murdo prezentis rezultojn de sia laboro
• 2016: Centra ringo de Moskvo ekfunkciis okaze de la Urbofesto de Moskvo
• 2019: Rusia Federacio: udmurta sciencisto Albert Razin sinbruligis protestante kontraŭ malalta statuso de la udmurta lingvo
• Invado de Rusio en Ukrainion
  • 2022: 199-a tago de rusa agreso: Pasinttage en la suda fronto estis likviditaj 70 rusiaj soldatoj, detruitaj 10 tankoj kaj 2 haŭbizoj de granda kalibro, el kiuj estis pripafata regiono de Nikopol; ukraina armeo liberigis Kupjansk, strategie gravan urbon en Ĥarkiva provinco, kie en vilaĝo estis trovitaj kadavroj de du viroj, torturataj kaj marte mortigitaj de rusaj armeanoj; vicministro pri defendo de Donecka Popola Respubliko: Rusia armeo forlasis Izjum, kien eniris ukraina armeo; en liberigita post sturmo Balaklijo estis arestita ĉefo de okupacia polico; uzurpa gvidanto de DPR forlasis Doneckon, kie neoficiale ukrainaj soldatoj okupis aviadilejon; Prezidanto de Ukrainio informis pri ĝisnuna liberigo de 2000 km² de teritorio — Ukrainio kontrolas pli ol 20 setlejojn; laŭ ukraina stabo en kelkaj direktoj Armitaj fortoj de Ukrainio ŝoviĝis ĝis 50 km, kaj inter 5-a kaj 7-s de septembro "ukrainaj defendantoj frakasis aercelojn de malamiko vlorajn 157,5 mln da dolaroj"
  • Egils Levits, prezidento de Latvio iĝis la unua el mondaj gvidantoj, kiuj tranoktis en Kievo; UN asertis, ke dokumentis "torturojn kaj reprezaliojn" de ukrainaj militkaptitoj fare de rusia armeo; laŭ komuna pritakso de Monda Banko, Eŭropa Komisiono kaj ukraina registaro la riparo de damaĝoj kostos 349 miliardojn da dolaroj
• 2023: Apud Muzeo al poloj savintaj judojn okazis solena beatigo de la tuta familio Ulma kune kun 6 infanoj kaj unu naskiĝonta, murdita de germanaj ĝendarmoj pro kaŝo de du judaj familioj — en la vilaĝo Markowa 20 judoj travivis la militon

Naskiĝoj

• 1487: Julio la 3-a, papo, mecenato de arto kaj scienco (m. 1555)
• 1619: Johann Rosenmüller, germana baroka komponisto (m. 1684)
• 1638: Maria Tereza de Aŭstrio, reĝino de Francio (m. 1683)
• 1649: Bernardo la 1-a (Saksio-Meiningen), germana nobelo kaj duko, politikisto (m. 1706)
• 1652: Jan Kozina, ĉeĥa kamparano, gvidanto de kamparana ribelo (m. 1695)
• 1655: Caspar Bartholin, la Juna, dana kuracisto kaj anatomo (m. 1738)
• 1659: Henry Purcell, angla operkomponisto (m. 1695)
• 1719: Johann Wilhelm Baumer, germana mineralogo kaj kuracisto (m. 1788)
• 1758: Philipp Friedrich von Hetsch, germana pentristo (m. 1838)
• 1759: Maximilian Joseph von Montgelas, germana politikisto (m. 1838)
• 1797: Piotr Wysocki, pola kolonelo, gvidanto de komploto, kaŭzinta eksplodon de la novembra ribelo kontraŭ la Rusia Imperio (m. 1875)
• 1839: Charles Sanders Peirce, usona sciencisto, filozofo, kunkreinto de pragmatismo, kontribuinta al matematiko, kemio, geodezio, psikologio kaj statistiko (m. 1914)
• 1843: Aimé von Palézieux-Falconnet, svisa kaj germana oficiro kaj mecenato
• 1857: James Edward Keeler, usona astronomo, kunfondinto de "Astrophysical Journal" (m. 1900)
• 1860: Marianne von Werefkin, rusia, svisa ekspresionisma pentristino (m. 1938)
• 1866: Jeppe Aakjær, dana verkisto, poeto, ĵurnalisto (m. 1930)
• 1866: František Kaván, ĉeĥa pentristo-pejzaĝisto, poeto kaj tradukisto (m. 1941)
• 1882: Oszkár Gellért, hungara poeto, ĵurnalisto kaj redaktoro, enestanta en Hungara Antologio (m. 1967)
• 1882: Károly Huszár, ĉefministro de Hungario (m. 1941)
• 1886: Hilda Doolittle, usona poetino kaj romanverkistino (m. 1961)
• 1887: Gyula Bálint, hungara pentristo (m. 1956)
• 1887: Giovanni Gronchi, prezidento de Italio (m. 1978)
• 1888: Alfréd Macalik, hungara pentristo kaj grafikisto (m. 1979)
• 1890: Franz Werfel, aŭstra poeto kaj verkisto (m. 1945)
• 1891: Ignacy Matuszewski, pola politikisto, diplomato, publicisto kaj ministro, membro de Internacia Olimpika Komitato (m. 1946)
• 1892: Arthur Holly Compton, usona Nobelpremiita fizikisto, kunklariginto de Kompton-efiko (m. 1962)
• 1894: Oleksandr Dovĵenko, ukraina kino-reĝisoro kaj verkisto (m. 1956)
• 1897: Adele Astaire, usona dancistino kaj amuzistino (m. 1981)
• 1899: Wolf Messing, pola kaj soveta klarvidanto (m. 1974)
• 1903: Elemér Szádeczky-Kardoss, hungara geologo kaj geokemiisto (m. 1984)
• 1905: Eŭgeno Aisberg, rusia kaj franca inĝeniero kaj esperantisto, aŭtoro de sciencpopularaj libroj kiel Fine! Nun mi komprenas la radion!, eldonita de esperanta originalo en 20 naciaj lingvoj (m. 1980)
• 1909: László Halmos, hungara komponisto, dirigento (m.1997)
• 1913: Lincoln Gordon, usona diplomato kaj prezidanto de Johns Hopkins Universitato (m. 2009)
• 1914: Robert Wise, usona filmreĝisoro (m. 2005)
• 1915: David Shugar, pola-kanada biologo kaj biofizikisto (n. 2015)
• 1916: Dezső Benedek, rumania hungara advokato, pupaktoro (m. 2010)
• 1921: András Péter Diósi, rumania hungara kuracisto (m. 2009)
• 1923: Uri Avnery, israela politikisto kaj publicisto (m. 2018)
• 1927: Béla Mátis, rumania hungara verkisto, poeto (m. 1987)
• 1929: János Vodnár, rumania hungara kemiisto kaj profesoro (m. 2016)
• 1933: Karl Lagerfeld, germana mododesegnisto (m. 2019)
• 1935: Paul van Vliet, nederlanda kabaredisto (m. 2023)
• 1935: Gyula Varga, rumania hungara lokhistoriisto
• 1937: Jared Diamond, usona evolua biologo, fiziologo, biogeografo, aŭtoro de sciencpopularigaj verkoj
• 1946: Gábor Beyer, rumania hungara arkitekto
• 1948: Charles Simonyi, usona komputikisto kaj kosmoturisto
• 1950: Nina Pawlak, pola orientalisto pri Afriko, profesorino, lekciistino de Varsovia Universitato
• 1952: Imre Kasza, rumania hungara-sveda grafikisto
• 1957: Murat Zjazikov, rusia politikisto, prezidanto de Inguŝio en 2002-2008
• 1960: Colin Firth, angla aktoro
• 1965: Annamária Albu, rumana-hungara aktorino
• 1968: Florence Nibart-Devouard, franca agrarsciencistino, prezidantino de Fondaĵo Vikimedio
• 1973: Attila Balázs K., rumania hungara inĝeniero kaj poeto
• 1973: György Dragomán, hungara verkisto, tradukisto, filmkritikisto

Mortoj

• -210: Qin Shihuangdi, unua ĉina imperiestro, fondinto de la dinastio Qin
• 690: Teodoro de Tarso, ĉefepiskopo de Canterbury, reformisto de anglosaksa eklezio, katolika sanktulo
• 954: Ludoviko la 4-a, reĝo de Okcidenta Frankio (n. 921)
• 1167: Matilda, reĝino de Anglio kaj de Germanio (n. 1102)
• 1305: Nikolao de Tolentino, itala monaĥo, aŭgustenano, mistikulo, sanktulo, patrono de beboj (n. 1246)
• 1382: Ludoviko la 1-a, reĝo de Hungario kaj Pollando (n. 1326)
• 1384: Johana de Pentievro, dukino de Bretonio (n. 1319)
• 1419: Johano la 1-a, duko de Burgonjo (n. 1371)
• 1482: Federico da Montefeltro, itala kondotiero kaj aventuristo (n. 1422)
• 1504: Filiberto la 2-a de Savojo, duko de Savojo (n. 1480)
• 1559: Anthony Denny, konsilinto de reĝo Henriko la 8-a de Anglio (n. 1501)
• 1602: Aodh Rua Ó Dónaill, irlanda revoluciulo kontraŭ Anglio (n. 1572)
• 1607: Luzzasco Luzasschi, itala komponisto, orgenisto kaj instruisto (n. ĉirkaŭ 1545)
• 1649: Pèire Godolin, okcitana verkisto kaj poeto el Tuluzo (n. 1580)
• 1669: Henrietta Maria de Francio, reĝino de Anglio (n. 1609)
• 1676: Gerrard Winstanley, angla socia kaj religia reformisto, radikala reprezentanto de puritanismo, iniciatinto kaj gvidanto de fosistoj (n. 1609)
• 1712: Martin von Cochem, germana kapuceno, teologo kaj edifa verkisto (n. 1634)
• 1716: Ferenc Pápai Páriz, hungara kuracisto, sciencisto, leksikografo (n. 1649)
• 1749: Émilie du Châtelet, franca verkistino, matematikistino kaj fizikistino, kunkreintino de la principo de konservado de energio, antaŭvidinta infraruĝan radiadon kaj la naturon de lumo (n. 1706)
• 1797: Mary Wollstonecraft, brita verkistino, filozofino kaj frutempa feministino (n. 1759)
• 1804: Sámuel Pataki, hungara kuracisto kaj natursciencisto (n. 1731)
• 1806: Johann Christoph Adelung, germana bibliotekisto kaj lingvisto, kontribuinta al unuecigo de la germana lingvo (n. 1732)
• 1827: Ugo Foscolo, itala poeto kaj verkisto (n. 1778)
• 1859: Thomas Nuttall, angla botanikisto kaj zoologo (m. 1786)
• 1898: Elizabeto de Aŭstrio-Hungario, imperiestrinio de Aŭstrio, murdita (n. 1837)
• 1908: Miksa Falk, hungara ĵurnalisto kaj politikisto (n. 1828)
• 1914: Robert Lucius von Ballhausen, germana kuracisto kaj politikisto (n. 1835)
• 1930: Eugen Diederichs, germana eldonisto (n. 1867)
• 1939: Władysław Raginis, pola kapitano de la Korpuso de Limregiona Protekto, komandanto de la defendo de Wizna, sinmortiginto (n. 1908)
• 1942: Izajasz Fragner, pola advokato, partoprenanto de UK 1912 kaj UK 1931 en Krakovo, subtenanto de "Pola Esperantisto"
• 1945: Josef Gočár, ĉeĥa arkitekto (n. 1880)
• 1945: Mór Kiss, hungara juristo, profesoro (n. 1857)
• 1953: Róbert Berény, hungara pentristo, grafikisto (n. 1887)
• 1956: Robert Julius Trumpler, usona astronomo, esploristo de globaj stelamasoj (n. 1886)
• 1971: Nikita Ĥruŝĉov, sovetia politikisto kaj partia gvidanto, konata de la Ĥruŝĉova degelo (n. 1894)
• 1972: Tomáš Pumpr, ĉeĥa juristo, tradukisto kaj Esperanto-verkisto, kunlaboranto de Ĉeĥoslovaka Antologio, honora membro de ĈEA, membro de la Akademio de Esperanto (n. 1906)
• 1974: Melchior Wańkowicz, pola verkisto kaj militista raportisto pri la Batalo de Monte Cassino, subskribinto de la letero de 34 kontraŭ cenzuro, kontraŭkomunisto (n. 1892)
• 1975: George Paget Thomson, angla Nobelpremiita fizikisto pruvinta la hipotezon de Broglie kaj okupiĝanta pri aerodinamiko (n. 1892)
• 1976: Ignác Balla, hungara verkisto, poeto, ĵurnalisto, tradukisto (n. 1885)
• 1979: Agostinho Neto, prezidento de Angolo (n. 1892)
• 1983: Felix Bloch, svisa-usona Nobelpremiita fizikisto esplorinta magnetismon de atomkernoj (n. 1905)
• 1984: Trummy Young, usona ĵaztrombonisto, kantisto kaj komponisto (n. 1912)
• 1993: Lajos Vákár, rumania hungara glacihokeisto, trejnisto (n. 1910)
• 1999: Alfredo Kraus, hispana kantisto (tenoro) (n. 1927)
• 2007: László Gazda, rumania hungara geografo, lokhistoriisto (n. 1933)
• 2010: Zsolt Irsai, rumania hungara pentristo (n. 1957)
• 2010: Árpád Szabó, rumania hungara unitariisma episkopo (n. 1935)
• 2015: Adrian Frutiger, svisa tipografo, kreinto de tiparoj, markemblemoj kaj svisa tipografio (n. 1928)
• 2016: Magda Šaturová, slovaka eldoneja redaktorino, tradukistino, kontribuanta al Slovaka Antologio, landa reprezentanto de IKUE, fakdelegito pri lingvistiko, literaturo kaj katolikismo, honora membro de UEA (n. 1929)
• 2020: Edward Kajdański, pola verkisto, ĵurnalisto kaj diplomato (n. 1925)
• 2020: Diana Rigg, angla aktorino (n. 1938)
• 2021: Jorge Sampaio, portugala politikisto, prezidento (n. 1939)
• 2022: William Klein, uson-franca fotisto (n. 1926)
• 2022: B. B. Lal, barata arkeologo (n. 1921)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Festoj kaj rememoroj en Katolika Eklezio:
  • Nikolao de Tolentino, itala monaĥo, sanktulo
• Ĝibraltaro - Nacia Tago
• Monda Prevento-Tago de Sinmortigoj - ekde 2003

Tagoj de semajno

La 10-a de septembro estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Lundo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Mardo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
• Merkredo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
• Vendredo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
• Sabato en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095.