André Watts
| André Watts | |
|---|---|
 Watts en 1971 | |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 20-an de junio 1946 en Nurenbergo |
| Morto | 12-an de julio 2023 (77-jaraĝa) en Bloomington |
| Mortokialo | kancero |
| Lingvoj | germana • angla |
| Ŝtataneco | Usono |
| Alma mater | Universitato de la Artoj • Instituto Peabody |
| Okupo | |
| Okupo | pianisto • academic musician |
| TTT | |
| Retejo | http://www.cmartists.com/artists/andre-watts.htm |
 Eksteraj objektoj
|
|---|
André WATTS (naskiĝinta la 20an de junio, 1946 - la 13-an de julio 2023) estas klasika pianisto kaj profesoro ĉe la Lernejo de Muziko Jacobs de Indianaa Universitato. En 2020 li estis elektita al la Usona Filozofia Societo.[1]
Vivo kaj fruaj koncertoj[redakti | redakti fonton]
Naskiĝinta en Nurenbergo, Germanio, Watts estas la filo de hungara patrino, Maria Alexandra Gusmits, pianisto; kaj usona patro, Herman Watts, ne-komisiita oficiro de Usona Armeo. André pasigis sian fruan infanaĝon en Eŭropo, vivanta plejparte proksime al armeaj deĵorejoj, kie lia patro estis postenigita.[2] Li komencis studi la violonon kiam li havis kvar jarojn. De la sesa jaro, li decidis, ke la piano estos lia preferata instrumento. Kiam André havis ok jarojn, militista komisio de Herman alportis la familion al Usono. Ili hejmiĝis en Filadelfio, Pensilvanio. Lia patrino instruis lin dum liaj unuaj pianaj lecionoj. Kiel faras multaj infanoj, Watts malŝatis ekzerciĝon.[3] Por instigo, lia patrino rakontis pri la granda pianisto kaj komponisto Franz Liszt, klariganta, ke Liszt ekzerciĝadis fidele. Watts inspiriĝis de Liszt, adoptanta lian teatran ludo-stilon. Post kiam la eksedziĝo de liaj gepatroj en 1962, Vattoj restis kun sia patrino, kiu subtenis ilin laborante kiel sekretario, kaj poste kiel akceptisto.[4]
Watts registriĝis ĉe la Filadelfia Muzika Akademio (nun parto de la Universitato de la Artoj), kie li studis kun Genia Robinor, Doris Bawden kaj Clement Petrillo, kaj diplomiĝis en junio 1963. Li eniris sian unuan konkurson je la aĝo de naŭ jaroj, kune kun kvardek aliaj infanoj, por gajni la oportunon ludi koncerton kun la Porinfanaj Koncertoj de la Filadelfia orkestro. Watts gajnis la konkurson ludanta konĉerton de Joseph Haydn.[4]
Ĉe la aĝo de dek jaroj, Vattoj ludis la G-minoran Konĉerton de Mendelssohn por Orkestro Robin Hood Dell, kaj je la aĝo de dek kvar, la Simfoniajn Variaĵojn de Franck, denove kun la Filadelfia Orkestro.[5] Je la aĝo de dek ses jaroj, li aŭdiciis ĉe Carnegie Recitala Halo en konkurso por ludi en televida serio Koncertojn por Junaj Homoj de dirigento Leonard Bernstein kun la Novjorka Filharmonio.[3][6]
Kariero[redakti | redakti fonton]
Oni videoregistris la ludadon de Watts de la Piana Konĉerto N-ro 1 de Liszt en E-bemolo ĉe Koncerto por Junaj Homoj je la 12a de januaro, 1963, kaj televidigis ĝin tutlande sur CBS la 15an de januaro, 1963.[7][8] Antaŭ la koncerto, Bernstein prezentis Watts-on al la nacia televida spektantaro, deklaranta ke li "freneziĝis" kiam li unue aŭdis la ludadon de Watts.[4]
Je la 31a de januaro, 1963, Bernstein petis, ke Watts anstataŭigu la malsanan Glenn Gould-on, nome la planita solisto por la regula abona koncerto de la Novjorka Filharmonio. Watts denove ludis la E-bemolan Konĉerton de Liszt. Kiam li sonigis sian finan kadenzon, la tuta orkestro aplaŭdis kun la spektantaro en staranta ovacio.[4] La unua gramofondisko de Watts, La Ekscita Debuto de André Watts, estis nelonge poste eldonita de Columbia Masterworks kaj inkluzivis la Liszt-an Konĉerton kun Bernstein kaj la Filharmonio.[2]
Post diplomiĝo, Watts enregistriĝis ĉe la Instituto Peabody en Baltimore, kie li studis parta-tempe por Bakalaŭra diplomo en Muziko kun pianisto Leon Fleisher.[9] La sekvantan jaron, li aperis ĉe la Stadiono Lewisohn de Nov-Jorko kun dirigento Seiji Ozawa kaj la Nov-Jorka Filharmonio, ludanta la Konĉerton N-ro 2 en G minoro de Camille Saint-Saëns. En septembro 1963, li denove ludis la Liszt-an konĉerton ĉe la Holivuda Bovlo en Los Angeles. Li malfermis la 1964-65-an sezonon de la Nacia Simfonia Orkestro en Vaŝingtono. Denove ludanta la Konĉerton de Saint-Saëns. Li revenis al Nov-Jorko en januaro 1965 por ludi la Konĉerton N-ro 2 en F minoro de Chopin. Watts faris sian eŭropan debuton en Londona koncerto kun la Londona Simfonia Orkestro en junio 1966.[5] [10]
De 1969 li estis sur plen-skala koncerto horaro, kontraktita tri jarojn en antaŭenigo. Watts faris sian Bostonan debuton en 1969 por la koncert-serio Peabody Mason.[11] Li diplomiĝis de la Instituto Peabody en 1972.
En februaro 1973, Watts elektiĝis kiel Muzikisto de la Monato de Muzika Ameriko.[12] Aliaj honoroj kaj premioj, kiujn li ricevis inkluzivas doktorigon honoris causa de Kolegio Albright kaj Universitato Yale, la Ordeno de Zairio, Medalo Universitato de la Artoj de la Universitato de la Artoj en Filadelfio, kaj la Nacia Medalo de Artoj.[5][13][14]
De la mezo de la 1970-aj jaroj, Watts estis ludanta 150 koncertojn, recitalojn kaj ĉambromuzikajn koncertojn ĉiun sezonon, ludanta koncertojn dum ok monatoj de la jaro. En 1976, je la aĝo de tridek, li festis sian dekan sinsekvan aperon en la Serio Elstaraj Muzikistoj de Lincoln Centro ĉe Avery Fisher Halo. La PBS-a dimanĉa posttagmeza televid-elsendo estis la unua solluda recitalo, prezentita dum la programo Viva de Lincoln Centro, kaj la unua plen-longeca recitalo, kiu elsendiĝis tutlande je la ĉefaj spekto-horoj.[15]
En novembro 2002, Vattoj suferis subduran hematomon kaj travivis krizan operacion.[16] En 2004, li ankaŭ havis operacion por fendita disko, kiu malhelpis la uzadon de lia maldekstra mano. Li daŭris la regulan koncertludadon post resaniĝo de la operacioj.[17]
En 2004 Watts aliĝis la fakultaton ĉe Indianaa Universitato, kie li tenas la Profesorecon Jack I. kaj Dora B. Hamlin Dotita en Muziko.[18]
En 2019, li travivis operacion por nerva vundo en sia maldekstra mano, kiu rezultis en la nuligo de pluraj koncertoj. Li reverkis la Koncerton por Maldekstra Mano de Ravel por ludi per la ĝusta mano kaj ludos la verkon kun la Simfoniaj Orkestroj de Detrojto kaj Atlanto.[19][20]
Sonregistriĝanta artisto[redakti | redakti fonton]
Watts registris por pluraj muzikaj etikedoj. Li subskribis longatempan eksklusivan kontrakton kun Columbia Masterworks Rekordoj je lia 21a naskiĝtago.[21] En 1977, li malkaŝis, ke oni finigis lian kontrakton.[22]
En 1985, li subskribis registran kontrakton kun EMI, kun kiu li registris ĝis la fruaj 1990-aj jaroj. Li ankaŭ registris por Telarc.[23]
Watts registris diversan repertuaron, koncentrante sur Romantikaj epokaj komponistoj kiel Chopin kaj Liszt, sed ankaŭ inkluzivanta Gershwin.[24]
Premioj kaj rekonoj[redakti | redakti fonton]
- 1964 Plej Promesplena Nova Klasika Registranta Artisto[25]
- 1973 Honora Doktoriĝo, Yale Universitato[5]
- 1975 Honora Doktoriĝo, Kolegio Albright
- 1984 Distinginda Eks-studenta Premio, Peabody Instituto de Johns Hopkins Universitato[26]
- 1988 Avery Fisher Premio
- 1988 Medalo de la Universitato De La Artoj, Filadelfio[13]
- 2011 Nacia Medalo de Artoj[14]
- 2013 Usona Klasika Muzika Halo de Famo[27]
- 2014 Medalo de la Societo MacDowell de Cincinnati
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ [1]
- ↑ 2,0 2,1 [2]
- ↑ 3,0 3,1 [3]
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 [4] The Christian Science Monitor.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 [5] ISBN=9780313341991
- ↑ Triplett, Gene (14a de Marto, 1983). "Keyboard Master Carefully Chooses Piano Repertoire". The Oklahoman Alirita la 3an de Julio, 2016.
- ↑ [6]
- ↑ [7]
- ↑ [8]
- ↑ Emmett G. Price III; Tammy Kernodle; Horace Maxille (2010). Encyclopedia of African American Music. ABC-CLIO. p. 994. ISBN 9780313341991 Alirita la 3a de Julio, 2016.
- ↑ Record American, 7-Mar-1969, George Gelles, "Watts outstanding in all-Liszt recital", Boston
- ↑ [9] 27an de Aŭgusto, 2014.
- ↑ 13,0 13,1 [10] 25a de Marto, 1988.
- ↑ 14,0 14,1 [11] 13a de Februaro, 2012.
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2016-09-17. Alirita 2021-01-18.
- ↑ [12]
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2016-08-17. Alirita 2021-01-18.
- ↑ [13]
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2020-01-28. Alirita 2021-01-18.
- ↑ [14]
- ↑ [15] 21a de Septembro, 2010.
- ↑ [16]
- ↑ [17]
- ↑ [18]
- ↑ ISBN=9781438107769 [19]
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2016-02-16. Alirita 2021-01-18.
- ↑ [20] 31a de Oktobro, 2014.
Eksteraj ligoj[redakti | redakti fonton]
- Oficiala retejo
- Andre Watts ĉe Interreta filma datumbazo (angle)
- David Dubal interview with André Watts ĉe YouTube, WNCN-FM, 14a de Oktobro, 1983