Annie Ernaux
| Annie Ernaux | |||||
|---|---|---|---|---|---|
Nobel-premiito 
| |||||
 Annie Ernaux, 2011
| |||||
| Persona informo | |||||
| Naskonomo | Annie Thérèse Blanche Duchesne | ||||
| Naskiĝo | 1-an de septembro 1940 (83-jaraĝa) en Lillebonne,  Francio
| ||||
| Lingvoj | franca vd | ||||
| Ŝtataneco | Francio vd | ||||
| Alma mater | Universitato de Rueno • Universitato de Bordozio vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | reĝisoro • verkisto • instruisto vd | ||||
| Laborkampo | literary activity • literaturo vd | ||||
| Aktiva dum | 1974– vd | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | Les armoires vides ❦ La place ❦ Les années vd | ||||
| |||||
| En TTT | Oficiala retejo vd | ||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Annie ERNAUX [ani erno], fraŭline Duchesne; naskita kiel Annie Thérèse Blanche Duchesne ( naskiĝis la 1-an de septembro 1940 en Lillebonne) estas franca verkistino. En 2022 ŝi ricevis la Nobel-premion pri literaturo pro "la kuraĝo kaj klinika akreco per kiuj ŝi malkovras la radikojn, fremdiĝojn kaj kolektivajn limojn de persona memoro".[1]
En Francio aperis en 2008 ŝia libro Les Années, kiu ege furoris kaj estas konsiderita de multaj kiel la pinto de ŝia verkado.[2] [3] Ernaux klopodas doni voĉon al tiuj sen voĉo kaj trakti temojn pri kiuj “oni” ne parolas[4].
Biografio[redakti | redakti fonton]
Ernaux pasigis la junulajn jarojn en Yvetot sub modestaj cirkonstancoj. Ŝiaj gepatroj estis unue laboristoj, poste etmagazenestroj kaj kafejestroj. Post frekvento de gimnazio ŝi studis en Rueno kaj Bordeaux. Poste ŝi estis gimnazia instruistino en Bonneville[5], en Annecy-le-Vieux, en Pontoise kaj ĉe la teleinstrua centro CNED.[6] Ŝi debutis kiel reĝisoro en 2002. Dum la Festivalo de Cannes ŝi prezentis sian membiografian dokumentadon Les Années Super-8.
Verkaro[redakti | redakti fonton]
Ŝia verkaro ĉefe estas aŭtobiografia. Unu el ŝiaj plej gravaj libroj L'Événement ("La Okazaĵo", 2000) traktas kontraŭleĝan kaj traŭmatan aborton kiun ŝi spertis 23-jaraĝa.
Ernaux komencis verki en la ombro de Alain Robbe-Grillet, Michel Butor kaj Claude Simon, ŝi sopiris al klareco, rekteco kaj minimumismo.
La unua libro de Ernaux, la aŭtobiografia romano estis Les Armoires vides ("La malplenaj ŝrankoj", 1974). La libro malfermiĝas kun priskribo de la kontraŭleĝa kaj traŭmata aborto kiun ŝi travivis en sia junaĝo, temo kiun ŝi disvoluigis sufiĉe malfrue en la libro L'Événement en 2000.
Ŝia sekva libro Ce qu'ils disent ou rien ("Kion ili diras aŭ nenio", 1977) traktas ŝiajn adoleskajn jarojn. La Femme gelée ("La frosta virino", 1981) pri ŝia geedziĝo, kaj La Place ("La loko", 1983), kiu temigas ŝian rilaton kun ŝia gepatroj kaj la sperton de kreski en urbeto en Francio, en tiu ŝi dissekcas siajn etburĝajn originojn, retrospektive maltrafas la socian "lokon", kiu estis atribuita al ŝi per naskiĝo, kaj kiaj ŝancoj estis malfermitaj al ŝi kiel rezulto aŭ restis fermitaj al ŝi; Por ĉi tiu libro, en 1984, ŝi gajnis la prestiĝan premion Renaudot.
Sekve Une Femme ("Virino", 1987) per kiu Ernaux verkis rekviemon por sia patrino, kiu ebligis al ŝi studi literaturon; kaj Passion simple ("Simpla pasio", 1991), kiu rakontas pri varma amrilato inter ŝi kaj orienteŭropa viro.
La rilato de ŝiaj gepatroj kaj ŝia juneco, en L'autre fille ("La Alia Knabino", 2011), ŝi rakontis kiel, en konversacio inter ŝia patrino kaj ŝia najbaro en 1950, ŝi malkovris ke ŝi havis fratinon kiu mortis antaŭ ol ŝi estis naskita. Je ne suis pas sortie de ma nuit ("Mi ne leviĝis de mia nokto", 1997), ŝia libro pri la Alzheimer-malsano de ŝia patrino, estis vaste publikigita.
L'Événement ("La Okazaĵo")[redakti | redakti fonton]
En 2000, ŝia ŝoka libro L'Événement ("La Okazaĵo") estis publikigita, priskribante induktitan aborton kiun ŝi spertis je la aĝo de 23. Tiu evento okazis en 1963, 12 jarojn antaŭ la promulgo de la Leĝo pri Aborto fare de Simone Weil en 1975, kiu ekde tiam permesas ĉesigi gravedecon sub iuj ajn kondiĉoj. La priskribo de la reago de la amikoj kaj la profesiuloj al la aborto, ilia juĝa kaj malestima rigardo al juna virino, kiu celas regi sian korpon kaj sian vivon, kaj fine la senprepara kirurgio prezentita en la libro kun fride realisma rigoro, ĉio ĉi intensigas la solecon de la virino en fremdiĝinta socio. Ernaux moviĝas foren de la aŭtobiografio dizajnita por riveli la "mi", kaj el ŝia persona voĉo aperas la voĉo de ina kolektivo kaj ĝia konflikto kun diskriminaciaj kaj subpremaj sekskondiĉoj.
Ĉi tiu libro estas eble unu el la plej gravaj kaj maltrankvilaj tekstoj verkitaj pri aborto en la 20-a jarcento. Ernaux estis konsiderata digna kaj gvida kandidato por la Nobel-premio dum jaroj, sed ŝia elekto en 2022 eble estis deklaro pri la kontraŭabortisma leĝaro en Usono pli frue tiun jaron, same kiel similajn tendencojn aliloke en la mondo.
Les Années ("La Jaroj") kaj sekvaj verkaĵoj[redakti | redakti fonton]
En 2008 ŝi publikigis sian libron Les Années ("La Jaroj"), la unua el ŝiaj libroj verkitaj en la tria persono prefere ol la unua persono. Tiu ĉi libro vigle priskribas francan socion de la jaroj post la Dua Mondmilito ĝis la komenco de la 21-a jarcento, en kiu Ernaux prilaboras aspektojn de sia vivo kaj la vivoj de siaj familianoj, kunuloj kaj ĉirkaŭanta komunumo. La romano estis eksplicite rekonita kiel la "unua kolektiva biografio" laŭ la teknikaj rimedoj de Marcel Proust, kaj estas konsiderata de multaj kiel la pinto de ŝia verkado.
Eble kiel negativo al granda priskribo de familia kaj komunuma vivo, en Memoire de fille ("Memuaroj de knabino", 2016) spuris ŝian unuan seksan renkonton kun precizeco - kaj rakontis pri potenco, senpoveco kaj submetiĝo. Ŝia novelo Le jeune homme ("La Junulo", 2022), temas pri mallonga libro (48 paĝoj) enhavanta amrakonton el la kvindekaj jaroj de ŝia vivo, kun studento tridek jarojn pli juna ol ŝi. En recenzo en la franca revuo Le Nouvel Observateur oni diris pri ĝi, ke "estas mirinde, kiel Ernaux prezentas en nur 48 paĝoj ĉiujn temojn, kiujn ŝi traktas, kaj tiu estas ĉio kio fortigas ŝian verkadon".
Ŝia literatura voĉo[redakti | redakti fonton]
Stilo[redakti | redakti fonton]
La stilo de Ernaux karakteriziĝas per neŭtrala vidpunkto, "sen juĝo aŭ antaŭjuĝo, sen metaforo, sen literatura komparo", kaj tiel elvokas "objektivan stilon, kiu ne taksas kaj ne reduktas la valoron de la rakontitaj faktoj", tiel serĉante "resti en linio" kun historiaj faktoj, kun la dokumentado [7].Aldone la stilo de Ernaux estas sen ajna provo transdoni gracon aŭ emocion, kiu ne kaŝas la honton kaj humiligon. Tiele Annie Ernaux priskribis la okazaĵojn de socia malegaleco, kiel kontraŭleĝaj abortoj kaj la esenco de intima memoro. Laŭ ŝi mem, en intervjuo kun Frédéric-Yves Jeanne titolita L'Écriture comme un couteau ("Literatura kiel tranĉilo", 2003) [8], por ŝi, "ne ekzistas poezia aŭ literatura objekto en si mem", kaj la verkado estas motivita de "deziro subfosi la literaturan kaj socian hierarkiojn verkante la samon pri objektoj konsiderataj malindaj je literaturo, ekzemple superbazaroj aŭ la fervoja reto, kiu estas nepra, kaj pri aliaj, pli noblaj, kiel la mekanismoj de la memoro, sento La tempo kaj similaj, per asocii ilin." En sia libro La Honte ("La Honto", 1997) ŝi konstatas, ke ŝi provas verki pri la lingvo de la labormondo kaj de la kamparanoj en Normandio, kie ŝi vivis ĝis la aĝo de dek ok jaroj: "Kio gravas por mi estas trovi la vortojn per kiuj mi pensis pri mi mem kaj pensis pri la mondo ĉirkaŭ mi. Dum la lasta frazo de ŝia libro Les Années ("La Jaroj", 2008) proponas sintezon de ŝia verkado, ŝiaj ambicioj, sed ĉefe ŝian stilon: "Savu ion el la tempo, kiam ni ne plu estos eterne", krom "ĉiuj bildoj [kiuj] malaperos".
La influo de sociologio[redakti | redakti fonton]
La verkado de Ernaux estas forte karakterizita per sociologia aliro. [9] Laŭ siaj propraj vortoj en sia libro "La Jaroj", ŝi provas "trovi la memoron pri la kolektiva memoro en individua memoro". [10] En provo eskapi el la "kaptilo de individueco", la verko de Ernaux skizas redifinon de aŭtobiografio, kie, kiel ŝi diras, "La intimeco estas ankoraŭ kaj ĉiam socia, ĉar pura memo, en kiu la aliaj, la leĝoj, la historio, ne ĉeestos, estas neimagebla". [11] El tio, Ernaux adoptas objektivan, kvazaŭ-sociologian aliron, kaj vidas sin antaŭ ĉio kiel la sumon de la vivsperto nutrata de referencoj kaj kolektivaj trajtoj: "Mi konsideras min tre malmulte kiel ununura estaĵo, en la senco de tute ununura unuopulo, sed kiel sumo de spertoj, kaj ankaŭ de difinoj, sociaj, historiaj, seksecaj, lingvaj, kaj tiele en daŭra dialogo kun la mondo (pasinta kaj nuna, estinta kaj estanta); ĉio ĉi ja, nepre, kreas unikan subjektivecon. Sed mi uzas mian subjektivecon por trovi, malkaŝi la pli ĝeneralajn, kolektivajn mekanismojn aŭ fenomenojn. [12] Laŭ Ernaux, ĉi tiu sociologia aliro ebligas plivastigi la tradician aŭtobiografian "mi": La "mi", kiun ŝi uzas, ŝajnas nepersona, preskaŭ sengenra formo (vidu Seksneŭtrala lingvaĵo), foje oni eĉ pli parolas pri "la alia". ol paroli pri "mi", kaj fine de ĉi tio estas transpersona formo. Ĝi ne estas rimedo de memkontrolo, sed prefere kapti, laŭ mia sperto, la signojn de la realo. [13]
Resuma takso[redakti | redakti fonton]
Ernaux estas kuraĝa kaj radikala verkistino, kun evoluinta klaskonscio; ŝia gajno de la Nobel-premio devige faldas du deklarojn laŭ multaj literaturkritikistoj. Unue kaj ĉefe, tio estas respondo al la nuligo de la konstitucia rajto je aborto en Usono en la sama jaro; Ernaux devigas siajn legantojn porti kun ŝi la neceson doni voĉon al la silentigita sperto. Due, ĉi tio estas deklaro danke al la laŭmoda subĝenro de la 21-a jarcento - aŭtofikcio. Ernaux konfesas sian vivon, produktas sian voĉon verkante, honeste, en klara kaj simpla lingvo, kontraŭ sekretoj kaj nebuleco. Ŝi estas verkisto kiu igas la memon kiel arenon de observado kaj esploro. En rakontado, Ernaux ankaŭ pripensas la limojn de memoro - kaj tiel la parto de la rakonto kiu estas nepre plenigita de fikcio. Ĝuste tiu ĉi duobligo estas nova kaj influa en ŝia verkado – kaj apartigas ŝian aŭtofikcion de klasikaj aŭtobiografiaj aliroj. Pro ĉi tiu aliro, Ernaux ankaŭ priskribas sin kiel "antropologon de si mem kaj etnologon de sia ĉirkaŭanta socio".
Grandparte, ŝi estas elita verkisto de la aŭtobiografia literaturo ĝenro, prilumita. Ernaux verkis pri sia infanaĝo kiel filino de la laborista klaso, pri la aborto, kiun ŝi travivis kiel juna virino, pri la maljunaĝo de sia patrino - en ŝia verko estas lingva pureco kaj grandega beleco kreita de la vortoj, kiu venas apud akra, senemocia rigardo al si kaj la socio. El ĝi aperas sento de atesto, sed ĉefe, ke oni legas veran literaturon, ĉar la aferoj estas tamen kolektitaj en rakonton kaj memreflekton. Ŝi povas esti vidita kiel posteulo de Simone de Beauvoir, de kiu Ernaux estis sendube influita. Antaŭ ĉio, estas granda kuraĝo ne nur en la temoj, kiujn ŝi elektas, sed en ŝia vereco kaj mensa kaj literatura esploro, kiuj ne ĉiam kongruis kun la spirito de la historia periodo.
Verkoj[redakti | redakti fonton]
- Les armoires vides. Gallimard, Paris 1974
- Ce qu'ils disent ou rien. Gallimard, 1977
- La femme gelée. Roman. Gallimard, 1981
- La place. Gallimard, 1983
- Une Femme. Gallimard, Paris 1987
- Passion simple. Gallimard, Paris 1991
- Journal du Dehors. Gallimard, 1993
- La honte. Gallimard, 1997
- Je ne suis pas sortie de ma nuit. Gallimard, 1997
- L' événement. Gallimard, Paris 2000
- Se perdre. Gallimard, 2001
- L'Occupation. Gallimard, 2002
- kun Marc Marie: L'Usage de la photo, textes d'après photographies, Gallimard, 2005
- Les années. Gallimard, 2008
- L' écriture comme un couteau. Stock, Paris 2011
- Retour à Yvetot. Mauconduit, Paris 2013
- Regarde les lumières, mon amour. El la serio "Raconter la vie". Seuil, Paris 2014
- Mémoire de fille. Gallimard, Paris, 2016 ISBN 978-2-07-014597-3.[14]
- Le jeune homme. Gallimard, Paris 2022, ISBN 978-2-07-298008-4.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ The Nobel Prize in Literature 2022. nobelprize.org, legite 2022-10-7.
- ↑ informoj pri tiu ĉi verko kaj la germana traduko ĉe Perlentaucher.de
- ↑ Aspektoj pri tiu ĉi verko
- ↑ (eo) Wolfgang Kirschstein, Venĝi sian rason [PDF], La Ondo de Esperanto, p. 108, n-ro 4 (2022)
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2015-05-04. Alirita 2022-10-06.
- ↑ http://www.cercle-enseignement.com/Espace-auteurs/Interviews/Interviews/Annie-Ernaux#reponses
- ↑ Guy Allix et Martine Margueritte, Autour de La Place avec Annie Ernaux. Sudoc, 1997, 2-86618-406-8
- ↑ L'Écriture comme un couteau, entretiens avec Frédéric-Yves Jeannet, Paris, Stock, 2003, p. 80-81
- ↑ Christian Baudelot, « Briser des solitudes… Les dimensions psychologiques, morales et corporelles des rapports de classe chez Pierre Bourdieu et Annie Ernaux », Annie Ernaux : une œuvre de l'entre-deux, études réunies par Fabrice Thumerel, Arras, Artois Presse Université, 2004, p. 165-176
- ↑ Annie Ernaux, Les Années, Paris, Gallimard, 2008, p. 239.
- ↑ L'Écriture comme un couteau, entretiens avec Frédéric-Yves Jeannet, Paris, Stock, 2003, p. 152
- ↑ L'Écriture comme un couteau, entretiens avec Frédéric-Yves Jeannet, Paris, Stock, 2003, p. 148
- ↑ Annie Ernaux, « Vers un Je transpersonnel », RITM, université Paris X, no 6, 1994
- ↑ Annie Ernaux en intervjuo kun Sandrine Blanchard: Annie Ernaux : «Je ne pensais qu’à désobéir.» Annie Ernaux vient de publier «Mémoire de fille», un livre bouleversant sur deux années cruciales de sa jeunesse., Le Monde, 3.4.2016, auch online
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
(angla) Usonaj paĝoj dediĉitaj al Ernaux
| ||||||