Blood Meridian
| Blood Meridian | |
|---|---|
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Cormac McCarthy |
| Lingvoj | |
| Lingvo | angla lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | februaro 1985 |
| Eldonejo | Random House |
| Ĝenro | vakera romano • historia romano |
| Loko de rakonto | Kalifornio |
| Honorigoj | 20th Century's Greatest Hits: 100 English-Language Books of Fiction |
Blood Meridian or The Evening Redness in the West (Sanga Meridiano aŭ La Vespera Ruĝeco en la Okcidento) estas eposa historia romano de usona verkisto Cormac McCarthy. La romano apartenas al la vakera ĝenro, kaj foje estas klasifikita kiel reviziisma vakero.
Lokita en la tempo de la Indianaj Militoj, la anglalingva unua kaj originala eldono estis publikigita en 1985 fare de Random House Novjorko. La libro temas pri grupo de krimuloj, kiuj sendistinge buĉas indianojn en la usona-meksika limregiono kaj estas sinonimo de tio, ke la fakta ekspansio de Usono estis akompanata de forta perforto.
La verko estas konsiderata grava romano de la 20-a jarcento. McCarthy ŝuldas lian reputacion kiel unu el la plej gravaj anglalingvaj verkintoj de lia tempo al tiu verko. La romano ricevis ĝeneraligitan kritikistaplaŭdon kaj estis nomita la plej bonega verko de McCarthy kaj unu el la plej bonegaj usonaj romanoj de ĉiuj tempoj. Iuj kritikistoj nomis ĝin la Granda Usona Romano [1]. Harold Bloom ankaŭ nomis tiun verkon "la plej bona ununura libro ekde As I Lay Dying de Faulkner [2].
La rakonto de la romano sekvas fikcian figuron nomitan "The Kid", poste estas nomita "The Man" (La Viro) kiel plenkreskulo. Por multo de la rakonto, "The Kid" estas kun la Glanton Gang, grupo de skalpoĉasistoj kiuj mortigis indianojn de 1849 ĝis 1850 por mono, plezuro, kaj eĉ nihilismo. La rolo de la antagonisto en la romano iom post iom pasas al rolulo kromnomita "La Juĝisto" - fizike forta, tre edukita, sperta membro de la bando. Li estas tre blankhaŭta kaj razita de la kapo ĝis la piedoj.
Historio de verkado
[redakti | redakti fonton]McCarthy komencis verki Blood Meridian en la mez-1970-aj jaroj. En letero sendita en 1979, li diris ke li estis seniluziigita en la romano kaj ne tuŝis ĝin dum ses monatoj. Tamen, la ŝlosilaj momentoj ĉe la librofino estis verkitaj en mallonga tempodaŭro.
McCarthy laboris pri la romano, vivante de mono kiun li ricevis de MacArthur Fellowship. Ĝi estis lia unua provo verki vakeran kaj lia unua romano lokita en la sudokcidenta Usono.
En 1974, McCarthy translokiĝis de sia indiĝena Tenesio al El Paso por mergi sin en la kulturo de la sudokcidento kaj ankaŭ lernis la hispanan lingvon parolitan fare de multaj el la roluloj en Blood Meridian. Krome, la verkisto studis la vivon de la Glanton-bando de la memuaro de Samuel Chamberlain "My Confession: Memoirs of a Fraud". Chamberlain rajdis kun John Joel Glanton kaj lia bando inter 1849 kaj 1850.
McCarthy ripetis la itineron tra Meksiko prenita fare de la bando de Glanton plurajn fojojn, notante la topografion kaj faŭnon. Samtempe, li multe atentis studi la kreadon de memfarita pulvo por pli precize bildigi la kreadon de la "Juĝisto" [3].
Intrigo
[redakti | redakti fonton]La romano komenciĝas en 1849 kaj rakontas la rakonton de sennoma knabo, en aĝo de dek kvar, kies patrino mortis kaj kiu fuĝas de la hejmo de siaj neglektitaj gepatroj en Tenesio por iĝi vagabondo. Kiam li estas trompita el liaj interkonsentitaj salajroj en drinkejo, li mortigas la posedanton. Li tiam estas dungita fare de grupo de desperadoes [4] gviditaj fare de kapitano White kiuj volas konkeri terenon en Meksiko. La tute nepreparita plano preskaŭ finiĝas kun la grupo mortanta pro soifo en la Chihuahuan Dezerto. Tamen, en la fino ili alvenas en batalkonflikto inter meksikanoj kaj komanĉoj. La plej multaj el la membroj de la grupo, inkluzive de kapitano White, estas mortigitaj, sed la knabo povas kaŝi dum la batalado kaj tiel pluvivi. La komanĉa atako, verŝajne venĝa ago kontraŭ meksikaj atakoj, estis aranĝita ekstreme brutale; nek virinoj nek infanoj estis ŝparitaj kaj la viktimoj estis laŭvorte buĉitaj.
La guberniestro de Chihuahua kunigas grupon de premiĉasistoj kontraŭ la apaĉoj, kiuj estas perceptitaj kiel militemaj, kiuj devas esti pagitaj kun premio sur ĉiu apaĉa skalpo. Kiel la gvidanton de tiu grupo, li elektas John Joel Glanton, kiu jam estis konata pro sia brutaleco kiel Texas Ranger en la Meksika-usona Milito. La knabo aliĝas al tiu Glanton-bando, kiu ankaŭ inkludas tielnomitan juĝiston Holden, kiu havas brilajn trajtojn kaj estas edukita. Tobin, iama pastro kaj Toadvine, elĉerpita, mutilita vagabondo kiu jam estas en la grupo de kapitano White. Iuj delavaroj estas parto de la grupo kiel skoltoj. Post iom da vagado, la Glanton-bando trovas sufiĉe pace aspektan grupon de apaĉoj. La bando atakas la apaĉojn kaj sukcesas mortigi 128 el ili. Kun la taŭga nombro da skalpoj, ili estas salutitaj kun eŭforio kiam ili revenas al Chihuahua kaj festas grandanime kun la rekompenco. Ebriigita kun ili mem, la bando tiam daŭre vagadas furioze tra la lando, altirante reziston de meksikanoj kaj indianoj. Baldaŭ ili ne plu estos toleritaj en Chihuahua. Kvankam ili ricevas alian premioferton de la guberniestro de Sonora, ili pluiras al Kalifornio.
Survoje okcidente, ili vidas ŝancon en Arizono elpreni la pasaĝerojn ĉe pramstacio ĉe la Kolorado, kiu estas uzata de orministoj, kaj konkludi interkonsenton kun la Yuma homoj kiuj loĝas tie, sed ili uzas tion por perfidi la Yuma. Iom da tempo poste, kiel ago de venĝo, ili atakas la bandanojn kaj mortigas Glanton, inter aliaj. La knabo fuĝas kun Tobin en la dezert-similan medion. La pluvivaj membroj de la Glanton-bando renkontas ĉi tie, sed ekzistas multe da malfido. Precipe, la eks-pastro Tobin timas kaj avertas pri la diabla juĝisto Holden. Kun la lasta de ilia forto kaj vunditaj, la knabo kaj Tobin povas eki sian vojon al Los-Anĝeleso. Ĉi tie Tobin provas trovi kuraciston kaj tiam jam ne estas vidita fare de la knabo. La knabo ankaŭ devis ricevi medicinan prizorgon kaj pluvivis. Malmulta tempo poste li vidas du membrojn de la bando en la urbo - unu el kiuj estas Toadvine - ekzekutitaj.
Dek du jarojn poste, la knabo kaj juĝisto Holden denove renkontas en urbeta drinkejo. La juĝisto profetas al la knabo, nun nomita "la viro", ke li mortos tiun nokton kaj donas al li prelegon pri la sorto de homo, utiligante la drinkejon kaj la dancadon tie kiel metaforon. Li parolas pri la indiferenteco de la dioj kaj ke nur la malfortaj kaj malsukcesaj povas rilati al pli alta potenco. Kiam la viro iras al latrino baldaŭ poste, li renkontas la juĝiston, kiu tenas lin al sia brusto kaj ŝlosas la pordon malantaŭ lin. La fakto ke la juĝisto mortigas lin poste estas nur insinuita ĉar aliaj gastoj trovas ion teruran en la necesejo. En la fino, la juĝisto mem direktas la dancon en la salono kiel superhomo. Li diras pri si, ke li neniam dormas kaj neniam mortas.
Stilo
[redakti | redakti fonton]La romano ne estas strukturita en klasika intrigo kiel estas kutime en aventuro aŭ vakera literaturo. Anstataŭe, en dudek tri ĉapitroj, parte retrospektive, li priskribas la okazaĵojn kiuj okazas al la ŝanĝiĝanta grupo en epizodaj esprimoj. Emocia malvarmeco kaj sensenca perforto ludas dominan rolon.
Ĉiuj roluloj estas parte karakterizitaj per pragmatismo, emocia indiferenteco, krueleco aŭ cinikismo. La rakontanto evitas taksi la respektivan konduton, se eĉ ne doni la impreson, ke la respektiva konduto, kiom ajn terura, estas situacia kaj komprenebla.
Du realaj homoj de tiu tempo, John Joel Glanton kaj Judge Holden, estas enigitaj en la intrigon kaj la premio kaj orserĉantoj ankaŭ estas dokumentitaj por la periodo menciita.
Male al William Faulkner, kun kiu McCarthy estas ofte komparita, la roloj ne estas psikologiitaj, sed prefere nur priskribitaj de aŭtora perspektivo. La preskaŭ ekskluziva uzo de parataksoj kreas malmolan, tamen movan rakontan ritmon, kiu foje kreas psalm-similan rakontan sonon.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ William Dalrymple: Blood Meridian is the Great American Novel - Reader's Digest. Arkivita el la originalo je 2020-07-28. Alirita 2022-05-30.
- ↑ Harold Bloom on Blood Meridian (2009-06-15). Arkivita el la originalo je 2020-07-24. Alirita 2022-05-30.
- ↑ Noah Gallagher Shannon (2012-10-06) Cormac McCarthy’s Surprisingly Emotional First Drafts. Arkivita el la originalo je 2020-08-28. Alirita 2022-05-31.
- ↑ La termino desperado (devenita de la hispana desesperado , "malespera") rilatas en la pli malvasta signifo al la membro de grupo, kiu sin lokas ekster iuj leĝoj kaj kutime sekvas ekstremajn politikajn kaj subfosajn intencojn. En pli ĝenerala, pli larĝa senco, tio signifas anomisto aŭ anarkiisma ekstremisto, kiu senkompate sekvas siajn celojn, kiuj ne ĉiam devas esti politike motivitaj. En tiu ĉi kunteksto, la termino ludas gravan rolon en la literaturo pri la konkero de la usona Okcidento. En tekstoj pri la Meksika Revolucio, li priskribas kaj ribelemajn kamparanojn kaj krimulojn kiuj ekspluatis la politikan agitadon por siaj propraj celoj. En la plej larĝa signifo, la vorto priskribas homon, kiu havas nenion por perdi kaj agas malzorge.