Burbonaj reformoj
La burbonaj reformoj (hispane Reformismo borbónico) konsistis el politikaj kaj ekonomiaj ŝanĝoj promulgataj de la Hispana Krono sub diversaj reĝoj de la burbona dinastio, ĉefe en la 18-a jarcento. La komenco de nova krona povo kun klaraj kompetentecoj kontrastis kun la kompleksa registara sistemo evoluinta sub la Habsburgoj.[1] Ekzemple, la krono konfirmis la ŝtatan superecon super la Romkatolika Eklezio, puŝis ekonomiajn reformojn kaj koncentris potencon ekskluzive en la manoj de civilaj oficialuloj,[2] pavimante la vojon al klerismo en Hispanio.
La reformoj kaŭzis signifan restrukturadon de la administraj strukturoj kaj personaro.[3] Ili celis stimuli fabrikadon kaj teknologion por modernigi Hispanion. En hispana Ameriko, la reformoj estis desegnitaj por fari la administradon pli efika kaj por antaŭenigi ekonomian, komercan kaj fiskan evoluojn. Koncerne la materialajn efikojn de la reformoj sur la rilato inter la hispan-amerikaj kolonioj kaj la Krono, oni povas diri, ke ili funkcie celis transformi jure semi-aŭtonomajn grupojn en plenajn koloniojn. Precipe, la reformoj celis kreskigi komercan agrikulturon kaj minadon kaj intensigi komercon. La sistemo estis desegnita por esti multe pli hierarkia, devigante la koloniojn fariĝi pli dependaj de Hispanio kaj servi kiel merkato por ĝiaj fabrikitaj varoj. La krono ordonis ĉi tiujn ŝanĝojn kun la espero, ke ili pozitive influos la ekonomion de Hispanio.[2] Plue, la burbona reformado celis limigi la potencon de la krioloj kaj restarigi la superregon de la hispanaj denaskuloj (peninsulares) super la kolonioj.[4]
La reformoj atingis miksitajn rezultojn administracie, sed sukcese fremdigis la lokajn elitojn en Ameriko kaj fine kondukis al la sendependigo de ĉiuj transmaraj posedaĵoj de la Hispana Krono.[5] Tamen, oni ne povas determini klaran kaj rektan kaŭzon inter la burbona reformado kaj la sendependecmovadoj, sed prefere oni povas diri, ke la periodo de agitado sekvanta la reformojn helpis krei la necesajn kondiĉojn por lokaj ribeloj kaj, finfine, por revolucioj.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ James Lockhart kaj Stuart B. Schwartz, Early Latin America. New York: Cambridge University Press 1983, p. 347.
- ↑ 2,0 2,1 Burkholder, Mark A.. (2019) Colonial Latin America, Johnson, Lyman L., New York: Oxford University Press, p. 316. ISBN 978-0-19-064240-2. OCLC 1015274908.
- ↑ James Lockhart kaj Stuart Schwartz, Early Latin America. Cambridge: Cambridge University Press 1983, p. 347.
- ↑ Ortega Noriega, Sergio. "Las reformas borbónicas y la Independencia, 1767–1821" Arkivigite je 2005-11-25 per la retarkivo Wayback Machine, Breve historia de Sinaloa. Mexico, 1999. (ISBN 968-16-5378-5)
- ↑ "The Bourbon Reforms". Arkivita el la originalo je 2015-10-26. Alirita 2024-12-02 .