Eli Cohen

Eli Cohen
Persona informo
Aliaj nomoj	Kamel Amin Thaabet
Naskiĝo	6-an de decembro 1924; en Aleksandrio
Morto	18-an de majo 1965 (40-jaraĝa); en Placo Marjah
Mortokialo	pendumo
Tombo	nekonata valoro
Lingvoj	araba • franca • moderna hebrea • angla • hispana • siria araba lingvo
Ŝtataneco	Egiptio • Israelo
Familio
Frat(in)o	Maurice Cohen
Edz(in)o	Nadia Cohen
Infanoj	3
Okupo
Okupo	spiono • tradukisto • militisto
	v • d • r

Eli Cohen (hebree אלי כהן) (Aleksandrio, Egiptio, la 26-an de decembro 1924 - Damasko, Sirio, la 18-an de majo 1965) estis fama israela spiono. Eli Cohen estas rekonita kiel unu el la plej sukcesaj spionoj de modernaj tempoj.

Vivo[redakti | redakti fonton]

Naskita en Aleksandrio, Egiptio, de siriaj judaj gepatroj el Alepo ^[1], li kontribuis al por-israelaj agadoj en sia lando en la 1950-aj jaroj, sed la plej grava parto de lia kariero komenciĝis kiam li estis rekrutita de israela armea spionservo en 1960. Li ricevis falsan identecon kiel siria arabo revenanta al Sirio vivinte en Argentino ^[2]. Por establi sian alibion, Cohen vojaĝis al Argentino en 1961 kaj la sekvan jaron li translokiĝis al Damasko. Dum la venontaj malmultaj jaroj, uzante la nomon Kamel Amin Tsa'abet (arabe كامل أمين ثابت ofte prononcita Sa'bet aŭ Ta'bet), Cohen akiris la fidon de diversaj siriaj armeaj kaj registaroficistoj, kaj sendis spionmesaĝojn al Israelo per radio, sekretaj leteroj kaj foje vizitante Israelon persone.

Lia plej fama atingo estis lia vojaĝo al la siriaj fortikaĵoj de la Golano ^[3]. En 1964 ĝia kontrolo estis transdonita al la Mosado kiel parto de la reorganizo aranĝita en la israelaj spionsistemoj.

En januaro 1965 li estis trovita ruĝmana fare de sovetiaj fakuloj sendantaj radiomesaĝojn kaj pro tio li estis kondamnita pro spionado. Malgraŭ internaciaj klopodoj por Sirio por ŝanĝi la mortkondamnon, inkluzive de tiu de papo Paŭlo la 6-a ^[4], li finis esti publike pendigita sur Placo Marjah en Damasko. Lia korpo estis pendigita dum ses horoj, kun afiŝo priskribanta liajn "krimojn" kaj lian "servon al la malamiko" ^[5].

Ĝis nuntempe, aktuale al 2023, Sirio rifuzas resendi la restaĵojn de Eli Cohen al sia familio por entombigo en Israelo ^[6].

Atingoj[redakti | redakti fonton]

Cohen amikiĝis kun altrangaj generaloj. Post kiam Hafez al Asad iĝis ĉefministro, Eli Cohen estis konsiderita ebla kandidato por siria vicministro pri defendo.

Kvankam la rakonto povas esti apokrifa, multaj diras ke Cohen sugestis ke eŭkaliptoj estu plantitaj ĉirkaŭ siriaj armeaj bunkroj kaj bombokanonoj sur la Golan-altaĵoj kiuj estis direktitaj kontraŭ Israelo. Laŭ tiu maniero, Cohen argumentis ke tiuj arboj disponigus naturan kovron por la antaŭpostenoj. Post kiam tiu sugesto estis aranĝita fare de la siria militistaro, Cohen plusendis tiujn informojn al Israelo, kies aviadiloj - utiligante tiujn lastatempe plantitajn arbojn kiel gvidilon - facile detruis la plej multajn el la bazoj dum la Sestaga milito ^[7].

Cohen ankaŭ eksciis pri grava sekreta siria plano havi tri vicojn da bunkroj kaj bombokanonoj unu apud la alia por trompi la israelan militistaron, kiu nur scius pri unu samtempe.

Dum en Sirio, Eli Cohen povis kolekti ampleksajn informojn pri Siriaj aerarmeaj pilotoj, inkluzive de iliaj realaj nomoj kaj kodoj kaj informoj pri iliaj familioj. Laŭ lia frato kaj kolego Maurice Cohen, la siria celo de Eli Cohen estis tria en linio por iĝi Prezidanto de Sirio kiam li estis malkovrita ^[8].

Heredo[redakti | redakti fonton]

Li estas konsiderita heroo en Israelo ĉar liaj spionatingoj estis decida faktoro en la rezulto de la Sestaga Milito. La libro Spiono kiu venis el Israelo verkita de israela ĵurnalisto Ben Dan, rakontas lian ateston de lia rekrutado en la israelan sekretan servon ĝis la maniero kiel li akiris la amikecon kaj fidon de la siria ĉefkomando, li estas finfine malkovrita kaj prenita al juĝo kie li estas kondamnita al morto. La filmo The Impossible Spy baziĝas sur lia vivo. En 2019, Netflix publikigis miniserion bazitan sur lia vivo titolita The Spy (angle por La Spiono) kaj ĉefrola Sacha Baron Cohen (Borat) en la rolo de Eli Cohen ^[1].

Li estas honorita ĉe la Internacia Spiona Muzeo en Vaŝingtono.