Estadilla

Estadilla
municipality of Aragon
Flago	Blazono
Administrado
Poŝtkodo	22423
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	840  (2023) [+]
Loĝdenso	17 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	42° 3′ N, 0° 15′ O (mapo)42.05750.24361111111111 [+]
Alto	450 m [+]
Areo	50,393191 km² ( 503 9.3 191 ha) [+]
Horzono	UTC+01:00 [+]
Estadilla (Provinco Ŭesko) DEC Estadilla Situo de Estadilla
Estadilla (Hispanio) DEC Estadilla Situo de Estadilla
Alia projekto
Vikimedia Komunejo Estadilla [+]

Estadilla [estaDIlja] estas loĝloko kaj municipo de Hispanio, en la oriento de la komarko Somontano de Barbastro (kies ĉefurbo estas Barbastro) apartenanta al la centro de la Provinco Huesko (regiono Aragono).

Geografio

Forau del Cocho.

Ĝia municipa teritorio estas en la oriento de la komarko Somontano de Barbastro, en la valo de la rivero Cinca sude de la montaro Sierra de la Carrodilla kies plej alta pinto estas je ĉirkaŭ 1108 msm.

Ĝi limas kun la municipoj Barbastro, Estada, Graus, Peralta de Calasanz, Azanuy-Alins kaj Fonz. Oni parolas variaĵon de la aragona nome estadillano.

La loĝloko Estadilla mem (450 msm) estas je 62 km sudoriente de Huesca. Ĝi estas komunikata laŭ la ŝoseo A-133 kun Estada norde kaj kun Fonz sude.

Nordokcidente: Estada	Norde: Estada	Nordoriente: Graus
Okcidente: Barbastro		Oriente: Peralta de Calasanz
Sudokcidente: Fonz	Sude: Fonz	Sudoriente: Azanuy-Alins

Historio

Rokpentraĵoj de Forau del Cocho.

Estis loĝado jam en prahistoriaj tempoj, de kio atestas rokpentraĵoj (Forau del Cocho kaj Cova del Engardaixo). Estis ankaŭ araba loĝado. Iam estis kastelo. En novembro 1090 la reĝoj Sancho Ramírez de Aragono kaj Petro la 1-a de Aragono donis la foruojn de Monzono al tiuj kiuj venis reloĝadi Estadilla. La loko iĝis de reĝlando (ne de senjorlando) el 1090 ĝis 1199, ĉar estis tenantoj. En 1286 la reĝo Alfonso la 3-a de Aragono redonis Estadilla al Felipe de Castro.

Komence de la 19-a jarcento la tuta komarko estis damaĝita pro la franca invado. Dum la Hispana Enlanda Milito la loĝloko suferis pro operacoj kadre de la atakoj de la respublikanoj klopode al konkero de la provinca ĉefurbo Ŭesko kaj fina kontraŭatako de frankistoj.

Arko, iama pordego de la murego.

Multaj loĝlokoj de la areo perdis loĝantaron laŭlonge de la 20-a jarcento pro rura elmigrado, kaj same ĉe Estadilla kie oni malaltiĝis el 1 752 loĝantoj en 1900 ĝis nunaj 812 loĝantoj (2022).

Aktualo

La loka ekonomio evoluis el la tradiciaj agrikulturo (cerealoj, migdalarboj, olivarboj, kaj ĉefe vinproduktado) kaj brutobredado (ŝafoj, kaj ĉefe bovoj) al natura, sporta, kultura kaj rura turismo.

Ĉefaj vidindaĵoj estas la preĝejo, fontano, urbodomo, blazondomoj, novklasika palaco en la kastelo, lavujo de la 18-a jarcento, romanika ponto; la rokpentraĵoj (Forau del Cocho kaj Covacho del Engardaixo), ermitejo de Pilatos, konvento de Karmelitanoj (aktuale Domo Melchoré), Sanktejo de Carrodilla, je ses km de la loĝloko, kaj naturaj lokoj ĉefe ĉe la rivero kaj la ravinoj kaj rojoj, kiuj ĉirkaŭas la loĝlokon.

Bildoj

• 
  Portikaro.
• 
  Interno de la Sanktejo.

Vidu ankaŭ

• Municipoj de la provinco Ŭesko

Bibliografio

• Aragón constante histórica. Publicaciones de la Caja de Ahorros de Zaragoza, Aragón y Rioja. 1979.
• Ubieto Arteta, Antonio (1981-1989). Historia de Aragón. 6 vol. Zaragoza: Anubar.
• Ubieto Arteta, Antonio, "Historia de Aragón". Los pueblos y los despoblados 1 (Eld. Anubar. Zaragoza, 1984)
• CONTE OLIVEROS, Jesús. “Personajes y Escritores de Huesca y Provincia”. Eld. Librería General (Zaragoza 1981)

Eksteraj ligiloj

• Oficiala retejo
• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Estadilla en la hispana Vikipedio.