Frühlings Erwachen (teatraĵo)
| Frühlings Erwachen | |
|---|---|
| |
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Frank Wedekind |
| Lingvoj | |
| Lingvo | germana lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1891 |
| Ĝenro | dramo |
Printempa Vekiĝo (germana : Frühlings Erwachen) estas teatraĵo verkita de germana dramisto Frank Wedekind, lia unua grava teatraĵo kaj verko influanta en la historion de moderna teatro. [1]
Ĝi estis verkita inter la aŭtuno de 1890 kaj la printempo de 1891, sed unue estis montrita nur la 20-an de novembro 1906 en la Deutsches Theater en Berlino, reĝisorita de Max Reinhardt. Ĝia subtitolo estas "Infana Tragedio" [2] La teatraĵo kritikas la subpremadon de sekseco en la kulturo de la malfrua 19-a jarcento (turniĝo de la dudeka jarcento) en la Germana Imperiestra Regno kaj traktas la erotikajn fantaziojn kiujn ĝi naskis. [3] Pro la polemika temaro (pubereco, sekseco, seksperforto, infanmistraktado, samseksemo, aborto), la teatraĵo kutimis esti bojkotita aŭ cenzurita.
La anglalingva premiero de "Spring Awakens" okazis en Novjorko en 1917. Ke la urba cenzuro asertis, ke la teatraĵo estis pornografia kaj intencis malpermesi la produktadon, aliflanke la Novjorka Supera Tribunalo eligis ordonon permesantan al la produktado okazi. [4] Unu prezento je tago estis permesita antaŭ limigita spektantaro. [5] En 1955 ekzistis Off Broadway produktado ĉe la Provincetown Playhouse Theatre. En 1963 la teatraĵo estis produktita en Anglio, sed nur por du noktoj kaj en cenzurita maniero. [6] Ĝi ankaŭ estis produktita en 1978 fare de Joseph Pap kaj direktita fare de Livio Choli.
La muzika versio unue estis enscenigita ĉe Off Broadway en 2006 kaj finfine ĉe Broadway, kie ĝi gajnis ok Premiojn Tony, inkluzive de plej bona muzikalo. La teatraĵo funkciis por televido nomita "The Awakening of Spring (La Vekiĝo de Printempo)" en 2008, reĝisorita fare de Arthur Allen Seidelman. Ĝi ĉefroligis Jesse Super, Javier Picaon kaj Carrie Wiltan.
La ĉefaj roluloj[redakti | redakti fonton]
- Wendla Bergmann - dekkvar-jaraĝa knabino komence de la teatraĵo. Ŝi petegas sian patrinon rakonti al ŝi la veron pri kiel infanoj estas naskita, sed ŝia patrino ne provizas al ŝi la faktojn. En la mezo de la dua akto, Melchior seksperfortas Wendla en fojnamaso. Ŝi naskas Melchior infanon sen scii kiel reproduktado okazas. Ŝi mortas kiel rezulto pro malsukcesa aborto.
- Melchior Gabor - dek kvar-jaraĝa knabo. Melchior estas ateisto kaj male al aliaj knaboj de sia aĝo, li havas scion pri seksvivo. Li skribas al sia plej bona amiko Moritz artikolon pri sekso. Post la sinmortigo de lia amiko kaj la eltrovo de la artikolo li estas forpelita el lernejo. Liaj gepatroj sendas lin al junulara arestejo post kiam lia patro lernas ke li seksperfortis Wendla.
- Moritz Stiefel - la plej bona amiko kaj samklasano de Melchior, estas maltrankvila ĉirkaŭ sia seksa matureco. Moritz ne komprenas la signifon de la signoj de vireco kaj la ŝanĝojn kiuj okazas en li. Li estas malbona studento ĉar li suferas de malfacileco koncentriĝi kaj distraĵoj pro sia seksa maturiĝo. Komence de la teatraĵo li sukcese trapasas la mez-triajn ekzamenojn. En la fino, aliflanke, Moritz estas nekapabla trakti la kruelan socion kaj kiam Fanny Gabor (la patrino de Melchior) ne respondas al sia peto por helpo, li faras sinmortigon.
- Ilse - feliĉa kaj malĉasta deinfanaĝa amiko de Moritz, Melchior kaj Wendla. Ŝi forkuras de sia hejmo kaj vivas bohemiisme kiel la amantino de diversaj artistoj. Ilsa partoprenas nur du scenojn dum la teatraĵo, kaj estas la lasta persono al kiu Moritz parolas antaŭ ol li faras sinmortigon. Ŝi trovas la pafilon kiun li uzis kaj kaŝas ĝin.
- Hänschen kaj Ernest Rubel - du amikoj kaj samklasanoj de Moritz kaj Melchior, kiuj estas gejaj. Direkte al la fino de la teatraĵo, ili konfesas sian amon unu por la alia.
- Otto, Georg, Lämmermeier kaj Robert - membroj de la klaso de Moritz kaj Melchior. Ili ridas pri Moritz kaj incitetas lin kiam li minacas pafi sin. Georg iam havis seksan sonĝon pri sia patrino. Sed kiam Lämmermeier atingas la aĝon de dek sep jaroj li ankoraŭ ne pensas pri sekso.
- Thea kaj Martha Bessel - membroj de la klaso de Wendla. Martha estas nove enamiĝinte kun Moritz, kaj ŝi estas fitraktita fare de ŝia patrino kaj patro. Thea estas altirita al Melchior.
- Sinjorino Bergmann - la patrino de Wendla, kiu ne ŝajnas voli ke ŝia infano kresku tro rapide kaj rifuzas rakonti al sia filino la veron pri gravedeco kaj sekso.
- Fanny Gabor - la patrino de Melchior. Liberala en ŝia mondrigardo kaj tre nove enamiĝinte kun ŝia filo, ŝi kontraŭbatalas ke Melchior estu sendita al institucio por junaj leĝrompintoj kiel rimedo de edukado de li ĝis ŝia edzo malkaŝas al ŝi ke ilia filo seksperfortis Wendla.
- Sinjoro Gabor - la patro de Melchior.
- Knochenbruch: La kruela kaj subprema lernejestro kiu forpelas Melchior de lernejo kiam li lernas pri la eseo kiun Melchior skribis por Moritz. Lia nomo signifas "osta frakturo" en la germana.
- Knüppeldick, Zungenschlag, Fliegentod, Hungergurt, Sonnenstich - instruistoj en la lernejo de Melchior.
- Pastoro Klabauch - la religiema gvidanto de la urbo, kiu faras la predikon ĉe la entombigo de Moritz.
- La Maskigita Homo - mistera fremdulo, kiu aperas en la entombiga sceno en la teatraĵo kaj ofertas al Melchior esperon kaj elsaviĝon. En la premiero Wedekind mem ludis kiel tiu rolulo.
Intriga resumo[redakti | redakti fonton]
Akto Unua[redakti | redakti fonton]
Dum diskuto kiu temas pri la longo de ŝia robo, Wendla Bergmann rakontas al ŝia patrino ke ŝi foje pripensas morton. Kiam ŝi demandas sian patrinon, ĉu tio estas pensoj pri peko, ŝia patrino evitas la demandon; Wendla ŝercas, ke iun tagon ŝi ne portos ion ajn sub sia longa robo.
Ĉe la fino de la lerneja tago, Melchior Gabor kaj Moritz Stiefel parolas pri aktualaĵoj. Poste en la konversacio, ili malkaŝas unu al la alia sekrete, ke ili ĵus estis turmentitaj per halucinaĵoj kaj seksaj pensoj. Melchior estas sperta kiam temas pri sekso, dum Moritz montras grandan nescion kaj ofertas kelkajn hipotezajn teknikojn (kiel fratoj kaj fratinoj dividantaj la samajn litojn, aŭ dormantaj sur solida lito) kiuj povas malhelpi siajn estontajn infanojn esti same streĉaj kaj timigitaj kiel li estas. Melchior, ateisto, riproĉas religion pri la timoj de Moritz. Antaŭ ol li foriras, Melchior insistas, ke Moritz venu por viziti lin ĉe sia domo por taso da teo, kie Melchior montros al li desegnaĵojn kaj revuojn kiuj "instruos" Moritz pri vivo. Moritz foriras haste, embarasita.
Martha, Thea kaj Wendla, frostigitaj kaj malsekaj pro la forpasinta ŝtormo, promenas laŭ la strato kaj parolas pri Melchior kaj la aliaj knaboj amuziĝantaj en la fluanta rivero. Melchior scipovas naĝi, kaj liaj atletikaj kapabloj igas lin alloga por la knabinoj. Post kiam Wendla ofertas tondi la hararon de Martha, rimarkante, ke ŝia plektaĵo estas implikita, Martha konfesas ke ŝia patro batas ŝin pro bagatelaj kialoj (ekzemple: portante rubandon sur ŝia ĉemizo) kaj foje sekse ekspluatas ŝin. Kio kunigas la tri knabinojn estas la fakto, ke ili ne scias kial ili estas tiel seniluziigitaj pri siaj gepatroj. Neformale Melchior venas al la loko; Wendla kaj Thea estas tre ekscititaj. Ili babilas pri la beleco de lia aspekto kaj kiom kompatinda lia amiko Moritz estas, kvankam Martha konfesas, ke Moritz estas sentema kaj ŝatas lin.
Dum la knaboj rigardas de la lerneja korto, Moritz ŝteliras en la ĉambron de la rektoro kaj serĉas sian personan dosieron. Ĉar la klaso venontjare estas planita por gastigi nur sesdek studentojn, Moritz devas esti vicigita almenaŭ inter tiuj sesdek en sia klaso por resti en la lernejo (postulo kiun li ne certas ĉu li kapablas). Feliĉe, Moritz estas revenas en paco, sentante eŭforion: li kaj Ernest Rubel konkuras unu kun la alia - la venonta jarkvarono determinos kiu el ili estos deportita. Melchior gratulas Moritz, kiu diras, ke se la situacio estus senespera, li pafos sin.
Wendla renkontas Melchior en la arbaro. Melchior aŭdis, ke ŝi vizitas malriĉulojn, alportante al ili manĝaĵon, vestojn kaj monon. Melchior demandas al ŝi kial ŝi vizitas la senhavulojn, ŝi respondas ke ŝia patrino sendas ŝin kaj ŝi ĝuas helpi al ili. Ŝi memoras sonĝon en kiu ŝia patro batis ŝin kaj rakontas al Melchior, ke la gepatroj de Martha fitraktas ŝin. Wendla rakontas al Melchior, ke ŝi neniam estis batita kaj petas al li fari tion por ekkoni la senton. Komence li rifuzas, sed post kiam ŝi petegas lin denove kaj denove li batas ŝin malpeze. Kiam Wendla diras, ke li karesas ŝin, li forte batas ŝin per siaj pugnoj, ĝis ŝi eksplodas en terurajn kriegojn kaj li ekploras kaj kuras al la arbaro.
Akto Dua[redakti | redakti fonton]
Kelkajn tagojn poste, Moritz estas elĉerpita de la timo esti forpelita de lernejo. Serĉante helpon, li iras al la domo de Melchior por studi Faŭsto. Tie li renkontas sinjorinon Gabor, afablan patrinon de Melchior, kiu malfeliĉas, ke ili legas Faŭsto en sia adolesko, ĉar laŭ ŝia opinio ili ankoraŭ ne estas maturaj por kompreni la teatraĵon. Post kiam ŝi foriras, Melchior plendas pri homoj esprimantaj malkontenton ĉe diskuto de sekseco. Dum Moritz admiras virinecon, Melchior koncedas, ke li malamas pensi pri sekso.
Sinjorino Bergmann, la patrino de Wendla revenanta de vizito al Ina, la fratino de Wendla. Sinjorino Bergmann rakontas al Wendla, ke cikonio vizitis Ina kaj alportis al ŝi bebon. Wendla respondas, ke ŝi ne povas atendi, ke iu dek kvar jarojn aĝa daŭre kredu je cikonioj kaj ŝi petas al ŝia patrino rakonti al ŝi la veron. Ŝia patrino estas terurigita kaj post kiam Wendla petegas ŝin, ŝi diras ke, por ke bebo estu naskita vi devas ami tre multe la viron kiun vi geedziĝas.
Unu tagon, Wendla kaj Melchior trovas rifuĝon en fojnamaso kiam okazas ŝtormo. Li kisas ŝin, ŝi rifuzas, kaj li seksperfortas ŝin. Post iom da tempo ŝi promenas okupata en ĝardeno kaj petegas Dion, ke iu klarigu ĉion al ŝi. Kvankam li multe penas, la notoj de Moritz ne pliboniĝas kaj li estas forpelita de la lernejo. Honta kaj senespera, li kontaktas la patrinon de Melchior por mono kun kiu li povas eskapi al Ameriko, sed ŝi rifuzas. Sciante, ke Moritz pripensas sinmortigon, sinjorino Gabor skribas leteron al Moritz en kiu ŝi insistas, ke junulo ne devus esti juĝita laŭ siaj akademiaj atingoj. Moritz estas rompita, riproĉante sin kaj siajn gepatrojn, ke ili neniam preparis lin bone al la ekstera mondo. Li renkontas Ilsa, iaman amikon kiu fuĝis al la grandurbo por vivi bohemiisman vivon kun amantoj. Ŝi ofertas veni kun ŝi al ŝia domo, kie ŝi nutros lin kaj ili ludos, sed li repudias ŝin. Post kiam ŝi foriras, Moritz pafas sin.
Akto Tria[redakti | redakti fonton]
Post enketo, lernejaj instruistoj kredas, ke la ĉefkialo de la sinmortigo de Moritz estas eseo pri sekseco kiun Melchior skribis por li. Ili alvokas Melchior kaj ne volas doni al li ŝancon defendi sin. Konservativaj instruistoj forpelas lin el lernejo. Ĉe la entombigo de Moritz, la plenkreskuloj nomas la sinmortigon de Moritz egoisma kaj honta, la patro de Moritz neas ĝin. La infanoj alvenas poste kaj pagas sian respekton. Kiam ili disiĝas, Ilsa malkaŝas al Martha, ke ŝi trovis la korpon de Moritz kaj kaŝis la pafilon kiun li uzis por fari sinmortigon.
Sinjorino Gabor estas la nura plenkreskulo kiu kredas, ke Melchior kaj Moritz faris neniun damaĝon, kaj ke Melchior estis propeka kapro. Sinjoro Gabor aliflanke kredas, ke lia filo estas morale korupta. Li montras al ŝi leteron kiun Melchior skribis al Wendla, en kiu li konfesas, ke li pekis kontraŭ ŝi kaj ke lia konduto ne donas al li ripozon. Ili decidas sendi Melchior al institucio por junaj leĝrompintoj. Melchior ne akomodiĝas kun la socio de la knaboj en la institucio, estas maltrankvila kun la memoro de Wendla kaj Moritz kaj decidas forkuri.
Subite Wendla enlitiĝas, la kuracisto donas al ŝi recepton por piloloj. Post kiam li foriras, ŝia patrino rakontas al Wendla, ke ŝi suferas anemion. Sed kiam Wendla insistas, ke ŝi havas ion en sia utero, ŝia patrino rakontas al ŝi la realan kialon de ŝia malsano: gravedeco. Ŝi kondamnas Wendla pro siaj pekoj. Wendla estas senhelpa kaj konfuzita, ĉar ŝi neniam amis Melchior, kaj ŝi demandas al sia patrino kial ŝi ne rakontis al ŝi ĉion. Wendla suferas aborton. Samtempe Hänschen kaj Ernest Rubel rikoltas vinberojn en la vinberejo kaj ruliĝas en la herbo. Ili konfesas sian amon unu por la alia kaj kisas.
En novembro, la fuĝanta Melchior kaŝas sun en la tombejo de la preĝejo. Tie li trovas la tombon de Wendla, sur kiu estas skribite, ke ŝi mortis pro anemio. Tie li estas vizitita fare de la fantomo de la morta Moritz. Moritz rakontas al li, ke post lia morto li lernis pli kaj vivis pli bone ol en sia mizera vivo surtera. Melchior preskaŭ estas tentita iri kun Moritz al vojaĝo en morton kaj tiam venas mistera figuro nomita la homo en la masko. Moritz konfesas, ke morto estas neeltenebla kaj ke li diris tion ĉar li volis reakiri la amikecon de Moritz. La homo en la masko rakontas al Melchior, ke Moritz estas lia fantazio. Li rakontas al li, ke Wendla naskintus sen problemoj, sed ke ŝi mortis kiel rezulto pro malsukcesa aborto. Li klarigas al Melchior ke li ŝajnis doni signifon al sia vivo kaj malkaŝi al li la bonaĵojn enecajn en vivo. Melchior kaj Moritz apartigas unu de la alia kaj la homo en la masko piediras brako en brako kun Melchior kaj ili piediras foren de la tomboj.
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Banham, Martin, red. 1998. "Fedziĝo, Frank." En La Kembriĝa Gvidilo pri Teatro. Kembriĝo: Cambridge University Press. 1189-1190. (ISBN 0-521-43437-8) .
- Eric Bentley. 2000. "Enkonduko." En Printempa Vekiĝo: Tragedio de Infanaĝo. Aplaŭdaj Libroj. (ISBN 1-55783-245-5), (ISBN 978-1-55783-245-0)
- Boa, Elizabeto. 1987. La Seksa Cirko: la Teatro de Subversio de Wedekind . Oksfordo kaj New York: Basil Blackwell. (ISBN 0-631-14234-7) .
- Edward Bond kaj Elisabeth Bond-Pablé, trad. 1993. Wedekind: Ludas Unu. De Frank Wedekind. Methuen World Classics ser. Londono: Methuen. (ISBN 0-413-67540-8) .
