Gabriela, kariofilo kaj cinamo
| Gabriela, kariofilo kaj cinamo | |
|---|---|
| Origine | Gabriela, Cravo e Canela |
| |
| skribita verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Jorge Amado |
| Ilustristo | Di Cavalcanti |
| Lingvoj | |
| Lingvo | Portugale |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1958 |
| Eldonejo | Companhia das Letras |
| Lando |  Brazilo
|
| Trajtoj | |
| Paĝoj | 336 |
| ISBN | 9788535920987 |
| Ĝenro | Romano |
| Loko de rakonto | Ilhéus |
| Antaŭa verko | Os subterrâneos da liberdade |
| Sekvanta verko | A morte e a morte de Quincas Berro d'Água |
Gabriela, kariofilo kaj cinamo (portugale: Gabriela, Cravo e Canela) estas unu el la plej famaj romanoj de la brazila verkisto Jorge Amado, aperinta en 1958[1].
Ĝi reprezentas momenton de ŝanĝo en la literatura produktado de la aŭtoro, kiu ĝis tiam traktis sociajn temojn, en ĉi tiu dua fazo li kronikas kutimojn, markitajn de popularaj specoj, potencaj koloneloj kaj malĉastaj virinoj. Krom Gabriela, kariofilo kaj cinamo, la romanoj Dona Flor kaj ŝiaj du edzoj (Dona Flor e seus dois maridos) kaj Teresa Batista laca de milito (Teresa Batista cansada de guerra), estas reprezentantoj de ĉi tiu fazo[2].
La verko estas reveno al la tiel nomata kakaa ciklo, citante la universon de koloneloj, jagunços, prostituitinoj kaj diverskalaj paŝtistoj, kiuj desegnas la horizonton de la kakaa socio.
Sintezo[redakti | redakti fonton]
En la 1920-aj jaroj en la tiama riĉa kaj paca Ilhéus, sopiranta progreson, kun intensa marborda nokta vivo, inter drinkejoj kaj bordeloj, la dramo disvolviĝas, kiu finiĝas fariĝante eksplodo de festado kaj lumo, koloro, sono kaj rido.
La verko rakontas la amrilaton inter la arabdevena Nacib kaj la kamparanino Gabriela, sur la fono de la ora periodo de kakao en la regiono de Ilhéus, priskribante la profundajn ŝanĝojn en la socia vivo de Bahio en la 1920-aj jaroj, kiu inkluzivas la malfermon de la haveno al grandaj ŝipoj, kaŭzante la pliiĝon de karioka eksportanto Mundinho Falcão kaj la malkreskon de koloneloj, kiel Ramiro Bastos[2]. Gabriela personigas la transformojn de patriarka, arkaika kaj aŭtoritata socio, trafita de la spiroj de kultura, politika kaj ekonomia renovigo[2]. La intrigo de la verko Gabriela, Cravo e Canela estas dividita en du partojn, kaj ĉi tiuj dividiĝas en du aliajn partojn. La unua parto de la verko havas la titolon "Um Brasileiro das Arabias" kaj ĝia unua divido nomiĝas "O langor de Ofenísia". En ĉi tiuj unuaj du komencaj partoj la rakonto havas kiel ĉefan fokuson du rolulojn: Mundinho Falcão kaj Nacib. Je la fino de la dua parto aperas la ĉefrolulo Gabriela, emeritino kies celo estas vivi en Ilhéus kaj labori kiel kuiristo aŭ servistino. Ankoraŭ en la dua, la aŭtoro rakontas la solecon de Glória. Tagiĝe du korpoj troviĝas sur la strando, evidenteco de krimo de pasio kaj vespere kun la preparado de vespermanĝo okazas la dungado de Gabriela kiel kuiristino de Nacib. En la tria ĉapitro, tri monatojn post la eventoj de la antaŭa ĉapitro, estas iuj problemoj, kiuj estas: la amafero de Malvina-Josué-Glória-Rômulo, kaj konfuzoj rilataj al politiko kaj ankaŭ la ĵaluzo de Nacib. La ĉapitro finiĝas ĉe la sceno de la geedziĝa festo de Nacib kaj Gabriela. Kaj en la kvara parto okazas la rezulto de la verko "La lunlumo de Gabriela" kaj ĉiuj problemoj okazintaj dum la rakonto estas solvitaj.
Roluloj[redakti | redakti fonton]
| Karakteroj |
|---|
| Glorinha |
| Kolonelo Coriolano |
| Instruisto Josué - romantika |
| Maria Machadão |
| Nacib |
| Gabriela |
| Mara - Amazonia indiĝeno |
Historia resumo[redakti | redakti fonton]
La libro estis kompletigita en Petrópolis, Rio-de-Ĵanejrio, en majo 1958. Ĝian unuan eldonon lanĉis Livraria Martins Editora, San-Paŭlo, 1958, enhavanta 453 paĝojn, kovrilon de Clóvis Graciano kaj ilustraĵojn de Di Cavalcanti.
Grandeco estis la sukceso, ke en decembro de la sama jaro lanĉiĝis jam la 6a eldono, kiu fariĝis parto de la kolekto Obras Ilustradas de Jorge Amado kiel dek-kvara volumo, 19a volumo en sinsekvaj eldonoj kaj atingis la 50an eldonon en 1975.
Tiun saman jaron, eldono estis publikigita, ekster la kolekto, kun interkonsento inter Livraria Martins Editora kaj Record Redakcia Grupo, Rio-de-Ĵanejrio, la 51-a eldono, kun kovrilo de Di Cavalcanti, konservante la antaŭajn ilustraĵojn ĉi-foje kun 363 paĝoj, enhavantaj la portreton de aŭtoro fare de Carlos Bastos kaj foton de Zélia Gattai.
De tiam Eldonejo Record, Rio-de-Ĵanejrio, tenis la eldonrajtojn ekde la 52-a ĝis la lasta eldono de la 80-a eldono en 1999, la plej freŝa, kun teksto riparita de Paloma Jorge Amado kaj Pedro Costa, kovrilo de Pedro Costa kun ilustraĵo de Di Cavalcanti, polvjako kaj ilustraĵoj de Di Cavalcanti, kaj vinjetoj de Pedro Costa, portreto de la aŭtoro de Jordão de Oliveira kaj foto de Zélia Gattai.
Nuntempe la rajtoj apartenas al la eldonejo Companhia das Letras[1], kiu relanĉas ĉiujn verkojn de la aŭtoro.
Premioj[redakti | redakti fonton]
En la jaro post tiu de sia unua eldono, ĝi jam gajnis kvin premiojn:
- Premio Machado de Assis, de la Nacia Libro-Instituto, Rio-de-Ĵanejrio, 1959;
- Premio Paula Brito, de la malnova Urbodomo de la Federacia Distrikto, Rio-de-Ĵanejrio, 1959;
- Premio Luísa Cláudia de Sousa, de la PEN Clube do Brasil, Rio-de-Ĵanejrio, 1959;
- Premio Carmem Dolores Barbosa, el San-Paŭlo, 1959;
- Premio Jabuti, de la Brazila Libro-Ĉambro, San-Paŭlo, 1959.
Pro la bonega agado en vendoj, la nomo Gabriela furoris post la romano, uzata por nomi trinkejojn kaj restoraciojn kiel kakaosuko, krom kompanioj el la plej diversaj branĉoj.
Tradukoj[redakti | redakti fonton]
Eldonita en Portugalio estas la romano de Jorge Amado kun la plej granda nombro da tradukoj, redaktita en la germana, araba, bulgara, kataluna, ĉina, korea, kroata[3], dana, slovaka, slovena, hispana, estona, finna, franca, kartvela, greka, Hebrea, nederlanda, hungara, angla, itala, litova, makedona, moldova, norvega, persa, pola, rumana, rusa, sveda, ĉeĥa, turka kaj ukraina.
Adaptoj[redakti | redakti fonton]
Televido[redakti | redakti fonton]
- Gabriela, Cravo e Canela - sapopero produktita de la formortinta TV Tupi en 1960, kun adapto de Zora Seljan, kaj Janete Vollu en la ĉefa rolo, krom Paulo Autran kiel Mundinho Falcão.
- Gabriela - sapopero de Rede Globo Televida Reto, 1975, kun adapto de Walter George Durst kaj kun Sônia Braga en la ĉefa rolo. Ĝi havis grandan sukceson en Brazilo kaj Portugalio.
- Gabriela - sapopero de Rede Globo Televida Reto, 2012, kun adapto de Walcyr Carrasco kaj Juliana Paes en la ĉefa rolo.
Kino[redakti | redakti fonton]
Gabriela, cravo e Canela, filmo reĝisorita de Bruno Barreto, de 1983, kun Sônia Braga en la ĉefa rolo.
Danco[redakti | redakti fonton]
Prezento prezentita de la baleta korpuso de la Urba Teatro de Rio-de-Ĵanejro, krom naciaj kaj eksterlandaj adaptaĵoj.
Bildstrioj[redakti | redakti fonton]
Bildostria adapto estis eldonita de Editora Brasil-América Limitada en 1961 en la unua eldono de la revuo "Monumenta Eldono", kun skripto de Fernando Albagli kaj desegnoj de Ramon Llampayas[4].
Literaturo de Cordel[redakti | redakti fonton]
En 1970, Manuel d'Almeida Filho publikigis por Editora Prelúdio[5], romanon en Ŝnurliteraturaj versoj surbaze de Gabriela.
