Hiparĥia
| Hiparĥia | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | en Maroneia |
| Morto | 1-an de decembro 1999 |
| Lingvoj | antikva greka |
| Familio | |
| Frat(in)o | Metrocles |
| Edz(in)o | Krato el Tebo |
| Infano | Pasicles |
| Okupo | |
| Okupo | filozofo |
Hiparĥia (Ἱππαρχία / Hipparĥía) estas konsiderata la unua greka virina filozofo. Ŝi estis la lernantino kaj la edzino de la filozofo Krato el Tebo, de la cinika skolo (ĉ. 350 a.K. - 280 a.K.).
Hiparĥia naskiĝis en Maroneia, en Trakio, ĉirkaŭ 346 a.K.. Ŝi decidis iĝi cinika filozofo sub la influo de sia frato Metrocles, kiu estis disĉiplo de Aristotelo, kaj poste iĝis unu el la sekvantoj de la cinika Krato el Tebo.
La plej granda parto de la scio pri ŝi venas de anekdotoj kaj la vortoj de pli postaj verkistoj. Diogeno Laertio rakontas, ke la hipokritulo, kiu estis disĉiplo de Krats el Tebo, identiĝis kun siaj instruoj kaj adoris sian vivmanieron. Ŝi estis tiel fervora geedziĝi kun li ke ŝi minacis memmortigon se ŝi ne povis. Kvankam Krats estis pli maljuna ol ŝi, ŝi malaprobis junulojn de sia aĝo, kiuj petis ŝian manon. Ŝiaj gepatroj petis Krats provi malemigi ŝin de ŝia plano, kaj kiam li ne povis persvadi ŝin, li ĵetis sian mantelon al ŝiaj piedoj kaj diris al ŝi: "Jen la edziĝanto kaj jen lia tuta posedaĵo. Decidu laŭe!" Ŝi decidis geedziĝi kun li, aliĝi al li en lia vagado kaj iĝi cinikulo.
La cinikuloj estis sataj de sociaj konvencioj, prirezignis ĉiujn siajn havaĵojn, portis mantelon kaj petis almozon por sia vivteno. Ŝi estas konsiderata kiel diboĉema, feminista kaj manifestanta virino. Devenanta el riĉa familio, Hiparĥia rezignis je siaj proprietoj kaj je sia komforta vivo por adopti la vivmanieron de la cinikaj filozofoj: ŝiaj haroj restis malpuraj, ŝi portis nur modestajn vestojn, almozpetis sian nutraĵon kaj publike kopulaciis kun Krato. Homoj miris pri ĉi tiu ago, sed la cinikuloj lernis ignori la aspektojn de aliaj kaj gvidi sian vivon laŭ la deklarita principo de sia doktrino, ke la homo devas "vivi laŭ la naturo".
Diogenes Laertio ankaŭ rakontas ke Hiparĥia iris por manĝi kun Lisimaĥo, reĝo de Trakio, kiu okazigas simpozion ĉe sia hejmo. Ŝi atakis la filozofon Theodoro la ateisto en la sekva argumento: "Se Teodoro rajtas fari certan aferon, Do Hiparĥia ankaŭ rajtas fari tion. Kaj se estas nenio malbona, ke Teodoro vangofrapas sin, estas ankaŭ permesate, ke ŝi estu riproĉita pro vangofrapo lin." Teodoro, kiu restis nerespondita, surtiris sian robon por senvestiĝi, sed ŝi nek hontis nek ofendiĝis. Tiam Teodoro demandis: "Kiu estas la virino, kiu forlasis la teksadon?" Kaj ŝi respondis: "Estas mi. Sed ĉu estas malbone en viaj okuloj, ke mi decidis dediĉi mian tempon al filozofio, anstataŭ perdi ĝin en teksado?"
Post ŝia morto, la cinikaj filozofoj faris jaran feston je ŝia honoro en Ateno, apud la ora pordego, nomitan Kynogamia, aŭ tagon de la alveno de la virino je la mondo de la cinika filozofio.
Hiparĥia verkis tri librojn, el kiuj eĉ ne unu konserviĝis: Filozofaj supozoj, Epiĉerema kaj Demandoj al Teodoro la ateisto