Historio de Okcidentalo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita el Historio de Interlingue)
Edgar de Wahl, kreinto de Okcidentalo.

Interlingue estas konstruita lingvo. Ĝi estis nomita Occidental (Okcidentalo) inter 1922 kaj 1949. Edgar de Wahl, unu el la unuaj esperantistoj, kreis ĝin. De Wahl estis el grandurbo Talino en Estonio, kiu tiam estis en la Rusa Imperio sed poste iĝis sia propra lando. Li parolis la germanan, la rusan, la estonan kaj la francan ekde kiam li estis infano[1] kaj havis naturan kapablon en lingvoj. Li ofte estas nomita de Wahl.

De Wahl ne estis kontenta pri Esperanto. Li decidis krei lingvon nomatan "Occidental". Li publikigis ĝin en 1922. En 1949 la nomo de la lingvo estis ŝanĝita al Interlingue.

Post periodo en kiu la lingvo estis preskaŭ morta (inter 1950 kaj 1990), Interreto helpis al Interlingue reviviĝi.

Fono[redakti | redakti fonton]

De Wahl unue estis enkondukita en planlingvojn pere de Volapuko, internacia helplingvo publikigita en 1879. De Wahl finis fariĝi unu el la plej fruaj uzantoj de Esperanto, kiun li renkontis la unuan fojon en 1888 dum sia periodo kiel volapukisto kaj por kiu li estis en la procezo de verkado de vortaro de maraj terminoj.[2] Li rapide iĝis fervora subtenanto de Esperanto dum kelkaj jaroj, en kiuj li kunlaboris kun Zamenhof pri kelkaj partoj de la lingvodezajno[3] kaj tradukis unu el la unuaj verkoj en Esperanton: "Princidino Mary",[4] eldonita en 1889. origine sub la nomo Princino Mary. Li restis esperantisto ĝis 1894 kiam la voĉdono por reformi Esperanton malsukcesis; li estis unu el nur du, kiuj voĉdonis nek por Esperanto senŝanĝa, nek por la reformo proponita de Zamenhof, sed por tute nova reformo.[5] Occidental ne estus anoncita dum plenaj 28 jaroj post kiam de Wahl forlasis Esperanton, periodon en kiu li pasigis laboradon kun aliaj lingvokreantoj provante evoluigi sistemon kiu kombinis naturalismon kaj regulecon, kombinaĵon kiu iĝis ofte referencita vendejo en la promocio de Occidental.[6][7][8][9][10]

De Wahl pasigis la jarojn post forlasi Esperanton kunlabore kun lingvistoj kiel Waldemar Rosenberger (Idiom Neutral),[2] Julius Lott (Mundolingue), kaj Antoni Grabowski (Moderna latina por tempo, antaŭ reveni al Esperanto).[11] La metodo serĉita fare de tiuj "partianoj de naturalismo" estis la distilado de ekzistantaj vortoj en iliajn partojn por akiri la internaciajn radikojn ene de ili (kiel ekzemple asimilado al nat-ur-al-is-ation), tiam uzita en aliaj vortoj por konservi enradiki vortojn al minimumo konservante naturan aspekton. Laŭ la opinio de de Wahl estis ĉiam preferinde elekti produktivan sufikson ol esti devigita poste krei novajn vortojn el tute novaj radikaluloj.[12] Aldone al tio, la regulo de de Wahl evoluigita poste permesis regulan derivadon de duoble-tigaj latinaj verboj.[13]

La Delegacio por alpreno de la lingvo internacia, korpo de akademianoj formita por studi la problemon de lingvo internacia kaj kiu rekomendis Esperanton kun reformoj (kondukantaj al la lingvo konata kiel Ido), okazis en 1907 antaŭ ol Occidental estis anoncita. De Wahl do elektis sendi memorandon de principoj sur kiu bazi internacian lingvon, memorandon kiu alvenis post kiam la komitato jam paŭzis.[14] La memorando notiĝis nur preterpase de Louis Couturat, kiu jam konis de Wahl kaj liaj kunlaborantoj.[15]

La unua numero de Kosmoglott (poste Cosmoglotta), haste eldonita post la anonco, ke la Ligo de Nacioj studas la problemon de internacia lingvo.

Komencoj[redakti | redakti fonton]

Edgar de Wahl anoncis la kreadon de Occidental en 1922 per la unua numero de la revuo Cosmoglotta, eldonita en Talino, Estonio sub la nomo Kosmoglott.[16] Occidental estis produkto de jaroj da persona eksperimentado sub la nomo Auli (helplingvo), kiun li uzis de 1906 ĝis 1921 kaj kiu poste akiris la kromnomon pra-okcidenta.[17] De Wahl, origine proponanto de Volapuko kaj poste Esperanto, komencis krei Occidental post la malsukcesa voĉdono reformi Esperanton en 1894.[18] Dum la evoluo de la lingvo de Wahl klarigis sian aliron en letero al konato la barono d'Orczy skribita en Auli:

Citaĵo
„ Mia direkto en la kreado de universala lingvo ŝajnas al vi sufiĉe regresa [...] Mi sufiĉe bone komprenas tion, ĉar mi komencas ĝin ĝuste de la alia fino. Mi ne komencas per la alfabeto kaj la gramatiko kaj poste devas alpreni la vortprovizon al ĝi, sed ĝuste inverse: mi prenas ĉiun internacian materialon de vortoj, sufiksoj, finaĵoj, gramatikaj formoj ktp., kaj poste mi laboras por organizi. tiun materialon, ordigu ĝin, kompilu, interpoli, eksterpoli kaj kribri ĝin."[19] ”

De Wahl ankaŭ korespondis kun itala matematikisto Giuseppe Peano, kreinto de Latino sine flexione, akirante aprezon por ĝia elekto de internacia vortprovizo. "Mi kredas, ke la libro "Vocabulario commune" de Profesoro Peano estas jam pli valora kaj scienca verko ol la tuta skolastika literaturo de Ido pri imagaj aferoj elvokitaj de la "fundamento" de Zamenhof", li skribis.

Partoprenantoj ĉe okcidenta renkontiĝo en Vieno, 1928: Engelbert Pigal, Karl Janotta, A. Deminger, Hanns Hörbiger, Eugen Moess, Franz Houdek, Johann Robert Hörbiger.
Renkontiĝo de okcidentlingvaj (Interlingvaj) uzantoj en Vieno en 1927.

Post ĝia proklamo en 1922, Occidental estis preskaŭ kompleta.[20][21] De Wahl ne intencis anonci la lingvon de kelkaj jaroj; aŭdinte, ke la Ligo de Nacioj (LON) komencis enketon pri la demando pri internacia lingvo, li decidis akceli ĝian liberigon[22] kaj ricevinte favoran respondon la antaŭan jaron de la ĝenerala vicsekretario Nitobe Inazō de la LON, kiu estis adoptinta rezolucion pri la temo en 1921.[23] La unua konata eldonaĵo en Occidental, libreto titolita Transcendent Algebra de Jacob Linzbach, aperis baldaŭ antaŭ ol Kosmoglott debutis.[24]

Occidental komencis kolekti adeptojn pro ĝia legebleco, malgraŭ kompleta manko de gramatikoj kaj vortaroj.[25] Du jarojn poste en 1924, de Wahl skribis ke li korespondis kun ĉirkaŭ 30 homoj "en bona Okcidentano" malgraŭ la manko de lernomaterialo.[26] Du Ido-societoj aliĝis al Occidental en la sama jaro, unu en Vieno (Aŭstrio) nomita IdoSocieto Progreso (renomita kiel Societé Cosmoglott Progress) kaj la Societo Progreso en Brno (Ĉeĥoslovakio), kiu ŝanĝis sian nomon al Federali (Federation del amicos del lingue international).[27] La unua vortaro, la Radicarium Directiv, kolekto de okcidentaj radikvortoj kaj iliaj ekvivalentoj en ok lingvoj, estis publikigita la sekvan jaron.[28]

Kosmoglott ankaŭ estis forumo por diversaj aliaj planlingvoj, dum ankoraŭ ĉefe verkita en Okcidentalo. Ĝis 1924 la revuo estis ankaŭ aligita kun la Academia pro Interlingua , kiu reklamis Latino sine flexione de Peano.[29] La nomo estis ŝanĝita al Cosmoglotta en 1927 kiam ĝi komencis oficiale reklami Occidental anstataŭ aliaj lingvoj, kaj tiun januaron la redakcio kaj administra oficejo de la revuo estis proponita al la Viena najbareco de Mauer, nun parto de Liesing.[30][31] Multo de la frua sukceso por Occidental en tiu periodo venis de la nova centra loko de la oficejo, kune kun la klopodoj de Engelbert Pigal, ankaŭ de Aŭstrio, kies artikolo Li Ovre de Edgar de Wahl (La Laboro de Edgar de Wahl) kondukis al intereso en Occidental de uzantoj de Ido.[31] Uzo en Francio komenciĝis en 1928, kaj je la komenco de la venonta jardeko la okcidenta komunumo estis establita en Germanio, Aŭstrio, Svedio, Ĉeĥoslovakio kaj Svislando.[32]

Viena periodo kaj 2-a Mondmilito[redakti | redakti fonton]

PR-poŝtkarto kun okcidenta teksto kreita en 1928 en Vieno.

La Viena periodo ankaŭ estis markita de financa stabileco. Kun la helpo de du gravaj subtenantoj, Hans Hörbiger, ankaŭ el Vieno, kaj G.A. Moore de Londono, "Cosmoglotta prosperis malgraŭ la ekonomia krizo. Post kiam la du mortis en 1931, Cosmoglotta denove estis devigita fidi je enspezo de abonoj kaj respublikigoj.[33]

La kreskanta movado komencis kampanji pli aserte por Occidental en la fruaj 1930-aj jaroj,[34] ekspluatante ĝian videblan legeblecon kontaktante organizojn kiel ekzemple firmaoj, ambasadoj, presejoj kaj la LON kun leteroj tute en okcidentaj kiuj ofte estis komprenitaj kaj responditaj.[35][36] Tiuj leteroj ofte inkludis la piedlinion Scrit in lingue international "Occidental" ("Verkita en la internacia lingvo Occidental"). Granda nombro da numeritaj "dokumentoj"[37] estis produktitaj ankaŭ tiutempe por enkonduki la koncepton de internacia lingvo kaj pledi por Occidental kiel la respondon al la "Babelturo de Eŭropo" de Eŭropo.[38] Registradoj de parolita Occidental sur gramofondiskoj por distribuo unue estis faritaj en tiu periodo.[39][40]

La jaroj de 1935 ĝis 1939 estis precipe aktivaj por Cosmoglotta kaj dua eldono de la revuo estis publikigita. Origine titolita Cosmoglotta-Informationes,[41] ĝi baldaŭ estis renomita Cosmoglotta B, temigante erojn de pli interna intereso kiel ekzemple lingvaj temoj, raportoj de Occidental en la novaĵoj, kaj financaj ĝisdatigoj. Komence de 1936, sen kalkuli la 110 numerojn de Cosmoglotta kaj aliaj revuoj kaj bultenoj, entute 80 publikaĵoj ekzistis en kaj ĉirkaŭ Occidental.[42][43]

Sed la jaroj antaŭ la dua mondmilito prezentis malfacilaĵojn por okcidenta kaj aliaj planlingvoj. Ili estis malpermesitaj en Germanio,[44] Aŭstrio[45] kaj Ĉeĥoslovakio, devigitaj dissolvi,[46] konservitaj sub gvatado fare de la Gestapo,[47] kiu ankaŭ detruis instrumaterialojn.[48] La malpermeso de helplingvoj en Germanio estis precipe damaĝa ĉar tie estis kie la plej multaj okcidentistoj vivis tiutempe.[49] La malkapablo akcepti pagon por abonoj estis financa bato kiu daŭris post la milito[50] kune kun la dividado de Germanio en zonojn de influo, ne ĉiuj el kiuj permesis pagojn.[51]

de Wahl, en Talino, estis nekapabla komuniki kun la Okcidenta Unio en Svislando de 1939 ĝis oktobro 1947, unue pro la milito kaj poste la interkapto de poŝto inter Svislando kaj Sovet-Unio.[52][53] Nekonscia pri tio, de Wahl estis konfuzita ĉe la manko de respondo al siaj daŭraj leteroj; eĉ granda kolekto de poezio tradukita al Occidental neniam estis liverita. La nura lia letero ricevita en Svislando venis en 1947, demandante al la Okcidenta Unio kial ĝi ne respondis iun el liaj.[54] Dume, la domo de de Wahl kaj lia tuta biblioteko estis detruitaj dum la bombado de Talino. De Wahl mem estis malliberigita por tempo post rifuzado forlasi Estonion al Germanio, kaj poste rifuĝis en psikiatria hospitalo kie li vivis sian vivon.[55][56]

La ekapero de milito en 1939 haltigis publikigadojn de ambaŭ Cosmoglottas tra 1940, sed en 1941 Cosmoglotta B komencis publikigon denove kaj daŭris ĝis 1950.[57] Eldono de aŭ Cosmoglotta A aŭ B estis publikigita ĉiun monaton inter januaro 1937 kaj septembron 1939, kaj tiam (post la komenca ŝoko de la milito) ĉiun monaton de septembro 1941 ĝis junio 1951.[57] Dum la milito, nur tiuj en neŭtrala Svislando kaj Svedio povis plene dediĉi sin al la lingvo, efektivigante agadojn duonoficiale.[58][59]

Dum la milito, okcidentistoj rimarkis ke la lingvo ofte estis permesita esti sendita per telegramo ene de kaj ekster Svislando (precipe al kaj de Svedio)[60] eĉ sen oficiala rekono, supozante ke cenzuristoj povis kompreni ĝin[61] kaj povas pensis, ke ili estas skribitaj en la hispana aŭ romanĉa,[62] negrava sed oficiala lingvo en Svislando al kiu tiutempe mankis normigita ortografio. Tio permesis iun komunikadon okazi inter la okcidentistoj en Svislando kaj Svedio. La aliaj centroj de okcidenta agado en Eŭropo ne fartis ankaŭ, kun la stokoj de studmaterialoj en Vieno kaj Talino estis detruitaj en bombadoj[63] kaj multaj okcidentanoj senditaj al koncentrejoj en Germanio kaj Ĉeĥoslovakio.[64][65]

Kontaktoj estis reestablitaj baldaŭ post la milito fare de tiuj kiuj restis, kun leteroj de landoj kiel ekzemple Francio, Ĉeĥoslovakio, Finnlando kaj Britio atingante Cosmoglotta. Verkistoj diris, ke ili estas pretaj komenci agadojn denove por la lingvo.[66][67] Cosmoglotta havis abonantojn en 58 grandurboj en Svislando[68] kelkajn monatojn antaŭ la fino de 2-a Mondmilito en Eŭropo, kaj Cosmoglotta A komencis publikigon denove en 1946.[57]

Lingvonormigo[redakti | redakti fonton]

Dum la milito multaj okcidentistoj prenis al normigado de la lingvo.[69] De Wahl kreis Occidental kun kelkaj neŝanĝeblaj trajtoj, sed kredis ke ĝia sekvado de la "leĝoj de vivo" donis al ĝi sufiĉe firman bazon ke ĝi povis sekvi "naturan evoluon".[70] Ĝia fleksebleco "permesus tempon kaj praktikon prizorgi modifojn kiuj pruvus esti necesaj".[71] Rezulte, kelkaj vortoj havis pli ol unu permeseblan formon, kiu ne povis esti solvita sole per dekreto, tiel lasante la finfinan decidon al la komunumo inkludante ambaŭ eblajn formojn en la unuaj okcidentaj vortaroj.[72] Unu ekzemplo koncernis la verbon scrir (skribi) kaj eblan alian formon skriptisto, ĉar ambaŭ kreis internacie rekoneblajn derivaĵojn: scritura kaj scritor de scrir, aŭ scriptura kaj scriptor de scripter.[73] De Wahl esprimis preferon por scrir, trovante ke scripter estas iom peza, sed komentis ke ĉi-lasta estis certe alleblas kaj ke Occidental eble alprenus similan evoluon al naturaj lingvoj en kiuj ambaŭ formoj venas en komunan uzon, kie la pli longa formo havas pli peza kaj formala karaktero kaj la pli mallonga formas pli malpezan kaj pli ĉiutagan tonon (kiel ekzemple angla rakonto kontraŭ historio).[73]

Ortografio estis alia areo, en kiu ekzistis pluraj eblecoj, nome etimologia ortografio (alloga, subpremo), historia ortografio (alloga, subpremo), aŭ simpligita ortografio (atractiv, opression).[74] La unua opcio estis apenaŭ se iam uzita, kaj simpligita ortografio poste iĝis la normo antaŭ 1939.[75] Granda parto de la normigo de la lingvo okazis tiamaniere per komunuma prefero (ekz. kaj ac[76] kaj anc estis proponitaj por la vorto "ankaŭ" sed la komunumo rapide decidiĝis pri anc), sed ne ĉio. Kun demandoj ankoraŭ restantaj pri la oficiala formo de kelkaj vortoj kaj manko de ĝenerala materialo destinita por la ĝenerala publiko[77], multe da tempo dum 2-a Mondmilito estis elspezita por lingvonormigo kaj kreado de kursoj, kaj pro la daŭra milito, en aŭgusto 1943 la decido estis farita krei provizoran akademion por oficialigi tiun procezon.[69]

Ĉi tiu procezo preskaŭ komenciĝis ne longe antaŭ la milito, kaj la svisaj okcidentistoj, trovante sin izolitaj de la resto de la kontinento, elektis koncentriĝi pri instrumaterialoj por havi pretajn antaŭ la fino de la milito.[78][79] Farante tion, ili ofte trovis sin alfrontitaj kun la decido inter du "teorie same bonaj" formoj kiuj restis en populara uzokutimo, sed kies ĉeesto povus esti konfuza al nova lernanto de la lingvo.[80] La akademio asertis ke normigadklopodoj estis bazitaj sur fakta uzokutimo, deklarante tion:

Citaĵo
„ ...la normigo de la lingvo havas naturajn limojn. 'Normigi' la lingvon ne signifas arbitre oficialigi unu el la eblaj solvoj kaj malakcepti la aliajn kiel nedezirindajn kaj incitigajn. Oni nur normigas solvojn kiuj jam estis sankciitaj per praktiko."[81] ”

IALA, Interlingua, kaj nomŝanĝo al Interlingue[redakti | redakti fonton]

La Internacia Helplingvo-Asocio (IALA), fondita en 1924[82] por studi kaj determini la plej bonan planlingvon por internacia komunikado, estis komence rigardita kun suspekto de la okcidenta komunumo. Ĝia kunfondinto Alice Vanderbilt Morris estis esperantisto, same kiel multaj el ĝia stabo,[83] kaj multaj okcidentistoj inkluzive de Wahl mem[83] kredis ke ĝia gvidado sub esperantisto William Edward Collinson (konata inter legantoj de Cosmoglotta pro artikolo de lia titolita "Kelkaj malfortaj punktoj de Occidental")[84] signifis, ke ĝi estis starigita kun stabo de profesiaj lingvistoj sub neŭtrala kaj scienca preteksto por fortigi finan rekomendon por Esperanto. Rilatoj tamen baldaŭ pliboniĝis, ĉar evidentiĝis, ke IALA intencas esti kiel eble plej senpartia per konatiĝo kun ĉiuj ekzistantaj planlingvoj. Ric Berger, eminenta okcidentisto kiu poste aliĝis al Interlingua en la 1950-aj jaroj, detaligis unu tian viziton kiun li faris en 1935 al Morris kiu vaste plibonigis lian opinion pri la organizo:

Citaĵo
„ Mia persona opinio ne estis tiom pesimisma, ĉar, trovinte min en Bruselo en 1935, mi serĉis sinjorinon Morris kaj baldaŭ akiris aŭdiencon ĉe ŝi, kie mia ĉarma gastiganto invitis min paroli en Occidental. Ŝi petis sian edzon, la usonan ambasadoron, ke li venu aŭdi min por konfirmi tion, kio ŝajnis tre interesi ilin: lingvo en kiu ĉiuj vortoj estas kompreneblaj sen esti lerninta ĝin! [...] Sinjorino Morris povintus uzi sian riĉaĵon por simple subteni Esperanton, kio estis ŝia rajto kiel kondamnita esperantisto. Sed anstataŭ tio ŝi [...] decidis donaci sian monon al neŭtrala lingva tribunalo por solvi la problemon science, eĉ se la juĝo kontraŭas ŝiajn konvinkojn.[85] ”

En 1945, la IALA sciigis ke ĝi planas krei sian propran lingvon kaj montris kvar eblajn versiojn sub konsideron, kiuj ĉiuj estis naturalismaj[86] kontraste al skemaj. La okcidentistoj estis ĝenerale kontentaj, ke la IALA decidis krei lingvon tiel similan en naturo al Occidental, vidante ĝin kiel kredindan asocion kiu donis pezon al ilia argumento ke helplingvo devus procedi el studo de naturaj lingvoj anstataŭ provi kongrui. ilin en artefaritan sistemon. Ric Berger estis precipe pozitiva priskribante la lingvon kiun la IALA kreis kiel venkon por la natura lernejo ("Li naturalitá esset victoriosi!")[86] kaj "preskaŭ la sama lingvo" en 1948,[87] Sed li daŭre havis rezervadojn. , dubante, ĉu projekto kun tia simila aspekto kaj strukturo povos "subite faligi antaŭjuĝojn [kontraŭ planlingvoj] kaj krei unuecon inter la partianoj de internaciaj lingvoj".[88] Li ankaŭ timis, ke ĝi simple "disvastigos la partizanojn de la natura lingvo kun nenio por montri por ĝi" post kiam Occidental tiel longe kreis "unuecon en la naturalisma skolo"[88].

Dum la du lingvoj havis 90 procentojn identan vortprovizon[89] sen ortografiaj diferencoj enkalkulitaj (ekz. kun filosofie kaj philosophia konsiderataj la sama vorto), strukture kaj derivite ili estis tre malsamaj. La Regulo en Occidental de De Wahl plejparte forigis latinajn duoblajn radigajn verbojn (verboj kiel agi: ager, agi- aŭ sendi: mitter, miss-), dum Interlingua simple akceptis ilin kiel parton de naturalisma sistemo.[90] La kontrollingvoj (la itala, la hispana kaj/aŭ la portugala, la franca, la angla) uzataj de Interlingua por formi ĝian vortprovizon plejparte postulas, ke elektebla vorto estu trovita en tri fontlingvoj (la "regulo de tri"),[91] kiu konfliktus kun la ĝermana substrato de Occidental kaj diversaj aliaj vortoj kiuj estus laŭdifine neelekteblaj en unuigita lingvo, kiu konservis la metodaron de Interlingua. Akcepto de okcidentaj vortoj kiel mann, strax, old kaj sestra (Interlingua: viro, immediatemente, vetere, soror) en Interlingua povus esti farita nur per forigo de la regllingvoj, la kerno mem de la metodaro de Interlingua por determini ĝian vortprovizon. Interlingvo ankaŭ permesis laŭvolajn neregulajn vortajn konjugaciojn kiel tiel, filo kaj sia[92] kiel la unuapersona singularo, triapersona plurala kaj subjunktiva formo de esser, la verbo 'esti'.

Occidental ankaŭ daŭre resaniĝis post la milito. Cosmoglotta daŭre raportis en 1946 pri kiuj postvivis la militon, kiuj inter ili estis pretaj partopreni denove kaj tiuj kiuj daŭre estis ekstertuŝaj.[93][94] La revuo estis finance streĉita pro ŝveligitaj postmilitaj preskostoj kaj ĝia malkapablo kolekti pagojn de certaj landoj,[95] konsiderinda kontrasto al la bone financita[96] Novjork-bazita IALA.[97]

Internacia politiko estis alia malfacilaĵo por okcidentistoj post la milito. La komenco de la Malvarma Milito kreis precipe malkomfortan situacion por la Okcidenta-Unio,[98][99][100] kies nomo bedaŭrinde koincidis kun tiu de kontraŭrusa politika ligo; la svisaj okcidentistoj kredis ke tial ĉiuj leteroj de de Wahl el Talino estis kaptitaj.[101] De Wahl restis nekonscia pri evoluoj en la lingvo kaj la propono por la resto de sia vivo.[102] Komence de 1948 la ĉeĥoslovakaj okcidentistoj komencis peti novan nomon, kiu ebligus al ili daŭrigi sian lingvan agadon sen suspekto, proponante la nomon Interal (Internacia auxiliari lingue), al kiu la sindikato respondis, ke la termino Interlingue pli taŭgas kaj ke ili estis liberaj enkonduki la lingvon kiel "Interlingue (Occidental)", aŭ eĉ forigi la mencion de Occidental en krampoj se ili volis.[103] Ric Berger komencis pledi por ŝanĝo de nomo de Occidental al Interlingue en 1948[104] kiun li ankaŭ esperis helpos en fuzio inter la du lingvoj.[105] La oficiala voĉdono pri la nomŝanĝo al Interlingue okazis ĉe la pleno de la Okcidenta Unio en 1949 kaj estis pasigita kun 91-procenta subteno, igante la oficialan nomon Interlingue, kun Interlingue (Occidental) ankaŭ permesite, ekde septembro 1949.[106]

La debuto de Interlingua en 1951 malfortigis Interlingue-Occidental, kiu ĝis tiam estis nekontestata sur la kampo de naturalismaj planaj helplingvoj. La tiama percepto de Vĕra Barandovská-Frank estis jena:

Citaĵo
„ Sur la kampo de naturisma planlingvoj Occidental-Interlingue estis ĝis tiam senkontesta (precipe post la morto de Otto Jespersen, aŭtoro de Novial), ĉar ĉiuj novaj projektoj estis preskaŭ imitaĵoj de ĝi. Tio validis ankaŭ por Interlingua, sed ĝi kunportis vortaron de 27 000 vortoj kunmetitaj de profesiaj lingvistoj, kiu alportis grandan respekton, malgraŭ principe nur konfirmi la vojon, kiun De Wahl komencis. La Senato de la Interlingva-Unio kaj la Interlingva-Akademio prenis la proponojn, ke (1) la Interlingva-Unio fariĝu kolektiva membro de la IALA kaj (2) la Interlingva-Unio restu favora al la estonta agado de la IALA kaj morale. subteni ĝin. La unua propono ne estis akceptita, sed la dua estis, donanta praktikan kunlaboron kaj subtenon al Interlingua. ”

André Martinet, la dualasta direktoro de la IALA, faris similajn observojn al tiuj de Matejka. Li konfesis, ke lia preferata varianto de Interlingua estis tiu pli proksima al Interlingue ol tiu oficialigita de Gode. En ĉi tiuj cirkonstancoj la klopodoj de Ric Berger por movi ĉiujn uzantojn de Interlingue amase al Interlingua de IALA estis ŝoko. Lia herezo kaŭzis dubon kaj interrompojn en Interlingue-rondoj, precipe post kiam li okupiĝis pri la eldonado de "Revista de Interlingua". La antaŭa ideo de natura kunfandiĝo de ambaŭ lingvoj montriĝis nereala, kun la nova lingvo iĝanta rivalo.[107][108]

Don Harlow simile resumas la jaron 1951 por Occidental:

Citaĵo
„ Interlingua havis pretan balotdistrikton. Jam pasis preskaŭ tridek jaroj de la kreado de Occidental, kies forto en la "naturalisma" mondo malhelpis aliajn "naturalismajn" projektojn disvolvi siajn proprajn movadojn. Sed la stelo de Occidental malkreskis ekde la milito. Nun, kiel riglilo el bluo, venis ĉi tiu ĉiela donaco: nova konstruita lingvo eĉ pli "naturalisma" ol okcidenta. Malgraŭ provoj de fervoraj subtenantoj de Occidental por eviti la neeviteblan — ekzemple, per tiaj taktikoj kiel renomi sian lingvon Interlingue — la plej multaj ceteraj okcidentanoj faris la mallongan pilgrimadon al la sanktejo de Interlingua.[96] ”

Stagno kaj reviviĝo[redakti | redakti fonton]

Eldono 325 de Cosmoglotta por la periodo januaro ĝis decembro 2019.

Dum la migrado de tiom da uzantoj al Interlingua severe malfortigis Interlingue, la sekva falo de agado estis laŭpaŝa kaj okazis dum jardekoj.[109][110] Kosmoglotta B ĉesis eldonadon post 1950, kaj la ofteco de Cosmoglotta A komencis iom post iom malpliiĝi: unufoje ĉiun duan monaton ekde 1952, kaj poste unufoje je kvarono ekde 1963.[57] Aliaj bultenoj en Interlingue daŭre aperis dum tiu ĉi tempo kiel ekzemple Cive del Munde (Svislando), Voce de Praha (Ĉeĥoslovakio), Sved Interlinguist (Svedio), International Memorandum (Unuiĝinta Reĝlando), Interlinguistic Novas (Francio), Jurnale Scolari International (Francio), Bulletine Pedagogic International (Francio), Super li Frontieras (Francio), Interlingue-Postillon (1958, Germanio), Novas de Oriente (1958, Japanio), Amicitie european (1959, Svislando), Teorie e practica (Svislando-Ĉeĥoslovakio, 1967), kaj Novas in Interlingue (Ĉeĥoslovakio, 1971)[108]. Barandovská-Frank kredis, ke la malkresko de intereso pri Occidental-Interlingue okazis kune kun la maljuniĝo de la generacio, kiu unue estis altirita al ĝi el aliaj planlingvoj (tradukita el Esperanto):

Citaĵo
„ Plejparto de la interesiĝantoj pri Interlingue apartenis al la generacio, kiu siavice konatiĝis kun Volapuko, Esperanto kaj Ido, poste trovinte la plej estetikan (esence naturalisman) solvon en Occidental-Interlingue. Multaj poste translokiĝis al Interlingua de IALA, kiu tamen ne montriĝis multe pli sukcesa malgraŭ la impreso kiun faris ĝia scienca origino, kaj tiuj, kiuj restis fidelaj al Occidental-Interlingue, ne sukcesis transdoni sian entuziasmon al nova generacio[108]. ”

Agado en Interlingue atingis minimumon dum la 1980-aj jaroj kaj fruaj 1990-aj jaroj, kiam Cosmoglotta publikigo ĉesis dum kelkaj jaroj. Dum temo 269 estis publikigita en 1972 post publikigado unufoje per sezono inter 1963,[57] temo 289 ne estis atingita ĝis somero 2000[111] por mezumo de malpli ol unu temo je jaro. Laŭ Harlow, "en 1985 la lasta periodaĵo de Occidental, Cosmoglotta , ĉesis eldonadon, kaj ĝia redaktisto, s-ro Adrian Pilgrim, estas citita kiel priskribinte Occidental kiel 'mortan lingvon'"[96] Jardekon poste, dokumenta filmo en 1994 de Steve Hawley kaj Steyger pri planlingvoj prezentis Interlingue-parolanton Donald Gasper kiel "unu el la lastaj restantaj parolantoj de la okcidenta lingvo".[112]

Kiel estis la kazo por aliaj planlingvoj, la alveno de la Interreto spronis la reviviĝon de Interlingue.[109][113][114] En la jaro 1999 la unua Yahoo! Grupo en Occidental estis fondita, Cosmoglotta estis komencinta eldonadon intermite denove, kaj la lingvo iĝis temo de diskuto en literaturo pri helplingvoj.[115] Unu ekzemplo estas The Esperanto Book publikigita en 1995 de Harlow, kiu skribis ke Occidental havis intencan emfazon de eŭropaj formoj kaj ke kelkaj el ĝiaj gvidaj sekvantoj apogis eŭrocentran filozofion, kiu eble malhelpis ĝian disvastiĝon.[96][116] Tamen, la kontraŭa vido [117][118][119] ankaŭ estis ofta en la komunumo kaj Okcidentano akiris adeptojn en multaj nacioj inkluzive de aziaj nacioj.[120][121] Okcidentala Vikipedio estis aprobita en 2004. En la lastaj jaroj rekomenciĝis oficialaj renkontiĝoj de interlingvaj parolantoj: unu en Ulm en 2013,[122] alia en Munkeno en 2014 kun tri partoprenantoj,[123] kaj tria en Ulm la venontan jaron kun kvin.[124]

La lastaj jaroj montris novajn librojn publikigitajn en Interlingue kiel ekzemple La Eta Princo,[125] la Evangelio laŭ Marko,[125] Salute, Jonathan!, kaj verkoj inkluzive de Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas, Antologie hispan, Fabules, racontas e mites, kaj Subuqti de Vicente Costalago.

Referencoj[redakti | redakti fonton]

  1. ↑ Cosmoglotta, Nr. 41 (4), Juli-August 1927. Alirita 2020-10-06.
  2. ↑ 2,0 2,1 Cosmoglotta A, 1946, p. 18. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-30.
  3. ↑ Cosmoglotta A, 1927, p. 56. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-20.
  4. ↑ Lermontov, Mikhail (1896), Esperanto: Princidino Mary, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:EO_Mi%C4%A5ail_Lermontov_-_Princidino_Mary.pdf, retrieved 2020-12-20 
  5. ↑ Cosmoglotta A, 1946, p. 19. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2019-01-30.
  6. ↑ Cosmoglotta A, 1929, p. 101. Arkivita el la originalo je 2021-05-11. Alirita 2021-05-11. “Inter omni projectes, Occidental es li sol quel in altissim gradu ha penat satisfar li amalgamation del du quasi contradictori postulates: regularitá e naturalitá.”.
  7. ↑ Cosmoglotta B, 1938, p. 64. Arkivita el la originalo je 2021-05-11. Alirita 2021-05-11. “Do secun li principies fundamental de Occidental: «junter quant possibil regularitá e naturalitá», just li form «radica» es li sol rect e apt por ti parol.”.
  8. ↑ Cosmoglotta A, 1929, p. 76. Arkivita el la originalo je 2021-05-11. Alirita 2021-05-11. “Nu, si li europan popules va un die introducter un tal radical ortografic reforma in su lingues quam li turcos, it va esser natural que anc li lingue international va secuer ti reforma, ma til tande, noi pensa, noi have ancor sufficent témpor e prefere ne chocar li publica e destructer li etymologie, do li regularitá e naturalitá.”.
  9. ↑ Cosmoglotta A, 1929, p. 10. Arkivita el la originalo je 2021-05-11. Alirita 2021-05-11. “Qui in li divers revues interlinguistic...retrosecue li labores de Wahl til lor origines, ti va constatar, que li autor de Occidental ja in su unesim publicationes esset un consecuent representant e protagonist del strict naturalitá del futuri lingue international; ma in contrast a altri interlinguistes del camp naturalistic, Wahl ha sempre accentuat que ti ci naturalitá deve accordar con plen regularitá del structura del lingue.”.
  10. ↑ Cosmoglotta B, 1935, p. 14. Arkivita el la originalo je 2021-05-12. Alirita 2021-05-11. “Occidental esset publicat de Prof. E. de Wahl in 1922. It ha monstrat nos que li vocabularium del grand lingues de civilisation posse esser regularisat per un sistema de derivation admirabilmen simplic, sin arbitrari formes, sin inventet regules». Pro to Occidental es un excellent combination de naturalitá e regularitá. Ti du caracteres merita esser expresset in li insigne e yo proposi representar ti du atributes per li equigambi rect-triangul sur li diametre de un circul. Li equigambie expresse que li naturalitá e li regularitá esset tractat con egal cuidas per sr. de Wahl.”.
  11. ↑ Cosmoglotta A, 1946, p. 18. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-20.
  12. ↑ Kosmoglott, 1923, p. 9. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-30. “Traduko: "Sed mi ne komprenas kial la vorto "celibatario" ne konvenas al Ido. Se oni havas la radikon "celibat" oni derivas vortojn kiel "legatario, milionario" ktp. en la sama maniero. Iu, kiu ŝatas M. de B[eaufront] ne komprenas la sencon de la sufikso en "secundari" povas lerni la vorton entute, kiel oni faras en Ido, sed mi opinias, ke estas pli bone havi eble iom ŝanĝantan sufikson ol lerni 100 novan radikon. vortoj, kie mi neniam scias, ĉu la inventintoj en unu kazo preferis internacian vorton aŭ en alia "logikan" novan formadon, kiun mi neniam povis eĉ imagi."”.
  13. ↑ . Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo). Arkivita el la originalo je 2019-01-23. Alirita 2019-01-22. “Male al la “Regul De Wahl”, kiu ebligas en Interlingue regulajn derivaĵojn, Interlingua konservas plurajn radikojn, ekz. ag/act (agente/actor), frang/fract (frangibil/fraction), ung/unct (unguento/unction), tiel ke sen lingvistikaj antaŭscioj pri infinitiva kaj supina formoj oni ne povas diveni la ĝustan rezulton.”.
  14. ↑ Cosmoglotta A, 1946, p. 22. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-21.
  15. ↑ Cosmoglotta A, 1937, p. 73. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-21.
  16. ↑ Kosmoglott, 1922, p. 1. Arkivita el la originalo je 2021-06-26. Alirita 2021-07-24.
  17. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 8. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2018-12-18.
  18. ↑ Cosmoglotta A, 1946, p. 18. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-20.
  19. ↑ Occidental A, 1946, p. 24. Arkivita el la originalo je 2021-02-13. Alirita 2019-01-06.
  20. ↑ Kosmoglott, 1925, p.40. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-19. “Translation: "I found the most precise sense of "-atu" for example no earlier than 1924 ... maybe with time I will also find the precise sense of "-il, -esc, -itudo", etc."”.
  21. ↑ Cosmoglotta B, 1947, p. 15. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2018-12-28.
  22. ↑ Cosmoglotta A, 1946, p. 27. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-06.
  23. ↑ Kosmoglott 001, 1922, p. 4. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2020-08-02.
  24. ↑ Transcendental Algebra. Arkivita el la originalo je 2019-08-22. Alirita 2019-11-30. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2019-08-22. Alirita 2022-05-02.
  25. ↑ Kosmoglott, 1925, p.7. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2018-12-28.
  26. ↑ Kosmoglott, 1924, p. 14. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-07. “Translation: "He asserts that Occidental, despite being easily readable, is very difficult to write and that one could hardly find 10 people in the world able to write it without errors. Well, with me alone there is already three times that number corresponding in good Occidental."”.
  27. ↑ "Kosmoglot" – la unua interlingvistika societo en Ruslando. Arkivita el [1.pdf la originalo] je 2020-09-22. Alirita 2020-08-11.
  28. ↑ Wahl, E. de. (1925) Radicarium directiv del lingue international (Occidental) in 8 lingues.. OCLC 185538723.
  29. ↑ Kosmoglott, 1924, p. 1. Arkivita el la originalo je 2021-02-14. Alirita 2020-12-15.
  30. ↑ Cosmoglotta, 1927, p. 1. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-15.
  31. ↑ 31,0 31,1 Cosmoglotta A, 1947, p. 17. Arkivita el la originalo je 2021-02-14. Alirita 2019-01-18.
  32. ↑ Helvetia, January 1930. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2020-09-04. “"...Occ. esset unesimli propagat per Germanes, Austrianes, Svedes, Tchecoslovacos e solmen ante du annus ha penetrat in Francia."”.
  33. ↑ Cosmoglotta B, 1937, p.79. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-03-13.
  34. ↑ Cosmoglotta A, 1933, p. 20.. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-04-11.
  35. ↑ Cosmoglotta B, 1935, p. 30. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-20.
  36. ↑ Cosmoglotta A, 1931, p. 92. Arkivita el la originalo je 2020-10-27. Alirita 2020-10-22. “Un commercial firma in Tchecoslovacia scri spontanmen al redaction: "Mi firma...opera in Italia solmen per li medium de Occidental, e to in omni romanic states. To es un miraculos fact. Vu posse scrir a omni romano in Occidental e il va comprender vor idées."”.
  37. ↑ ie:Sviss Association por Occidental
  38. ↑ Cosmoglotta A, 1934, p. 52. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-20.
  39. ↑ Cosmoglotta A, 1934, p. 52.. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-04-13.
  40. ↑ Cosmoglotta B, 1935, p. 12. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-20.
  41. ↑ Cosmoglotta B (Cosmoglotta-Informationes), 1935, p. 1. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-15.
  42. ↑ Cosmoglotta B, 1936, p. 17. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-23.
  43. ↑ Cosmoglotta B, 1936, p. 38. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-23.
  44. ↑ Cosmoglotta A, 1948, pg. 5. Arkivita el la originalo je 2021-02-03. Alirita 2019-01-20. “(Translation) Regrettably, public propagation of Occidental was not possible in Germany from 1935 (the year when artificial languages were banned in Germany) until the end of the war...”.
  45. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 12. Arkivigite je 2021-04-15 per la retarkivo Wayback Machine Translation öf the last pre-war Occidental postcard from Austria sent to Switzerland in December 1938: "My sadness from not being able to continue my interlinguistic work continues and has made me almost melancholic. Please do not send me mail in Occidental."
  46. ↑ Cosmoglotta B, 1944, p. 109. Arkivigite je 2021-04-15 per la retarkivo Wayback Machine Translation: "The reality is that Occidental, like the other international languages, is prohibited in Germany, that the Occidental societies have been disbanded there (also in Czechoslovakia and Austria) even before the war, and that only regime change in those countries will make Occidental propagation a possibility again.
  47. ↑ Cosmoglotta A, 1948, p. 122. Arkivita el la originalo je 2021-03-24. Alirita 2019-02-02. “English translation: The final exchange of telegrams between us was your telegram in March 1938 where you asked me if I would go to The Hague to participate in the IALA conference, and my quick negative response, not followed by a letter explaining why. You certainly had guessed the cause, but you cannot know what actually happened. Immediately after the coming of Hitler I had the "honour", as president of an international organisation, to be watched by the Gestapo, which interrogated me multiple times and searched through my house, confiscating a large part of my correspondence and my interlinguistic material."”.
  48. ↑ Cosmoglotta B, 1948, p. 33.. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-16. “Translation: "I myself lost my entire rich Occidental-Interlingue possessions in 1936 through home raids by the infamous Gestapo...How thankful you must be to your governments which have avoided such catastrophes that our land (Germany) has suffered, one after another, for 35 years now."”.
  49. ↑ Cosmoglotta A, 1946, p. 32. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-06.
  50. ↑ Cosmoglotta B, 1946, p. 11. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-15.
  51. ↑ Cosmoglotta B, 1947, p. 107. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-15.
  52. ↑ Cosmoglotta B, 1947, p. 100. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-02.
  53. ↑ Cosmoglotta A, 1948, p. 100. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-15.
  54. ↑ Cosmoglotta B, 1948, p. 99. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-15.
  55. ↑ . Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo). Arkivita el la originalo je 2019-01-23. Alirita 2019-01-22. “"Post la okupo de Tallinn per sovetia armeo estis deportita kaj malaperinta la edzino de De Wahl, lia domo komplete forbruliĝis dum bombardado, detruiĝis lia riĉa biblioteko kaj manuskriptoj. Post la alveno de naziaj trupoj De Wahl rifuzis translokiĝon al Germanio kaj estis enkarcerigita. Por savi lin, liaj amikoj lasis proklami lin mense malsana. En la jaro 1944, 77-jaraĝa, li eniris sanatorion Seewald apud Tallinn kaj restis tie ankaŭ post la milito, ne havante propran loĝejon"”.
  56. ↑ Cosmoglotta A, 1948, p. 98. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-15.
  57. ↑ 57,0 57,1 57,2 57,3 57,4 Plan de aparition de KOSMOGLOTT 1922-1926 e COSMOGLOTTA 1927-1972 (Austrian National Library). Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-28.
  58. ↑ Cosmoglotta B, 1941, p. 1. Arkivita el la originalo je 2021-07-09. Alirita 2021-07-05.
  59. ↑ Cosmoglotta B, 1943, p. 85. Arkivita el la originalo je 2021-07-09. Alirita 2021-07-05.
  60. ↑ Cosmoglotta B, 1946, p.8.. Arkivita el la originalo je 2021-02-07. Alirita 2018-12-22. “English translation: "At the assembly of the Swiss Association for Occidental in Bienne it was noted with satisfaction that despite the war the cooperation at least with the Swedish worldlanguage friends was always able to be maintained, in that the letters and telegrams written in Occidental passed by the censors without problem."”.
  61. ↑ Cosmoglotta B, 1943, p. 6. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2018-12-10.
  62. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 15. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2018-12-10.
  63. ↑ Cosmoglotta B, 1946, p.9. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2018-12-22.
  64. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 119.. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2018-12-22. “English translation: "When I arrived in Prague after my escape from the concentration of Leitmeritz, I had literally nothing except a ragged prison uniform, the so-called "pyjama" of the prison camps...Soon after I arrived in Prague I published an ad to search friends of the international language..."”.
  65. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 83.. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2018-12-22. “English translation: "The letters from France are starting to arrive in Switzerland. Especially appreciated are those from Mr. Lerond, a teacher in Bréville tra Donville (Manche) and from Mr. René Chabaud, who happily returned safe and sound from a prison camp in Germany."”.
  66. ↑ Cosmoglotta B, 1946, p. 108. Arkivita el la originalo je 2021-08-01. Alirita 2021-08-01.
  67. ↑ Cosmoglotta B, 1946. p. 119-120. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-17.
  68. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 24. Arkivita el la originalo je 2021-03-30. Alirita 2018-12-10.
  69. ↑ 69,0 69,1 Cosmoglotta B, 1943, p. 85: Arkivigite je 2021-04-15 per la retarkivo Wayback Machine English translation: "Because the president and secretary of the Academy are located in countries in a state of war, the leading Occidentalists of the neutral countries, Switzerland and Sweden, believe it necessary to set up an INTERIM ACADEMY which will function until the other will be able to resume its work. The decisions of this interim academy will be conditional, i.e.: must be validated by the regular Academy after the war, and due to that it will deliver to it all documents justifying its decisions, with detailed reasons."
  70. ↑ Kosmoglott, 1922, p. 65. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-16.
  71. ↑ Cosmoglotta A, 1927, p. 95. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2020-08-22.
  72. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 3: Arkivigite je 2021-04-15 per la retarkivo Wayback Machine Translation: "For some hundreds of international words there are two forms between which it is not easy to know which one is better. E. de Wahl wisely wrote both in the first dictionaries, with the intention to let practice make the decision."
  73. ↑ 73,0 73,1 (May 1925) Kosmoglott, 1925, p. 14.
  74. ↑ Cosmoglotta B, 1944, p. 66. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2018-12-07.
  75. ↑ Schmidt, Dr. Thomas. (2020) GROSSES MODERNES WÖRTERBUCH INTERLINGUE (OCCIDENTAL) - DEUTSCH, p. 2. “Von seiner Entstehung bis zum Ausbruch des Zweiten Weltkrieges 1939 wurde die Rechtschreibung der Sprache deutlich vereinfacht. Diese sogenannte „simplificat ortografie“ löste die alte „historic ortografie“ ab.”.
  76. ↑ Kosmoglott, 1926, p. 52. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-27.
  77. ↑ Cosmoglotta B, 1938, p. 82. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-03-23.
  78. ↑ Cosmoglotta B, 1938, p. 82. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-03-23.
  79. ↑ Cosmoglotta B, 1939, p. 1. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-03-24.
  80. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 49. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2018-12-13.
  81. ↑ Cosmoglotta B, 1944, p. 67: Arkivigite je 2021-04-15 per la retarkivo Wayback Machine "...li standardisation del lingue have su natural límites. "Standardisar li lingue ne significa arbitrarimen oficialisar un del solutiones possibil e rejecter li altris quam índesirabil e genant. On standardisa solmen solutiones queles ja ha esset sanctionat per li practica."
  82. ↑ Esterhill, Frank J.. (2000) Interlingua Institute: A History. Interlingua Institute, p. ix. ISBN 9780917848025.
  83. ↑ 83,0 83,1 Cosmoglotta A, 1948, p. 84. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-31.
  84. ↑ Cosmoglotta A, 1937, p. 1. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-21.
  85. ↑ Cosmoglotta A, 1948, p. 85. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-31.
  86. ↑ 86,0 86,1 Cosmoglotta A, 1948, p. 84. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-31.
  87. ↑ Cosmoglotta A, 1948, p. 34. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-26.
  88. ↑ 88,0 88,1 Cosmoglotta B, 1948, p. 29. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-26.
  89. ↑ . Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo). Arkivita el la originalo je 2019-01-23. Alirita 2019-01-22. “Alphonse Matejka konstatis, ke la publikigita vortprovizo de Interlingua en 90% kongruas kun tiu de Interlingue, se oni ne rigardas ortografion (historian kaj simpligitan) kaj uzon de finaj vokaloj.”.
  90. ↑ . A grammar of Interlingua: Appendix 1 (Double-Stem Verbs). Arkivita el la originalo je 2020-10-23. Alirita 2020-10-21.
  91. ↑ Le tres principios principal del standardization international in interlingua. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-17.
  92. ↑ Interlingua-English Dictionary S. Arkivita el la originalo je 2007-12-13.
  93. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 120. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-17.
  94. ↑ Cosmoglotta B, 1946, p. 4. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-17.
  95. ↑ Cosmoglotta B, 1948, p. 12. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-26. “Translation: "Unfortunately, in 1947 we were not able to publish more than two printed editions: the enormous increase of printing costs and the difficulties transferring the credits accumulated in certain countries were the reasons why we had to be prudent about expenses...even though printing costs have increased by 5 times compared to before the war, the subscription fees have remained the same. Regretfully we have been forced to increase the subscription price this year to 8 Swiss francs..."”.
  96. ↑ 96,0 96,1 96,2 96,3 Harlow, Don. The Esperanto Book, Chapter 3: Archived copy. Arkivita el la originalo je 2012-02-04. Alirita 2008-09-09. Arkivigite je 2012-02-04 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2012-02-04. Alirita 2022-05-02..
  97. ↑ Historia de Interlingua. Alirita 2021-11-20.
  98. ↑ Cosmoglotta B, 1948, p. 7. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-01. “"Li recent evenimentes politic e li division del munde in du sectores de influentie (occidental e oriental) ha mettet nor propagatores de quelc landes in delicat situation. It ha devenit desfacil nu parlar pri un lingue de quel li nómine in cert landes evoca suspectiones in li circul politic. Pro to nor Centrale ha recivet ti-ci mensus, precipue de Tchecoslovacia, propositiones usar vice li nómine de Occidental ti de Interal (=INTER/national Auxiliari lingue)."”.
  99. ↑ . Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo). Arkivita el la originalo je 2019-01-23. Alirita 2019-01-22. “"La postmilita divido de Eŭropo en orientan kaj okcidentan sektoron sentigis la nomon “Occidental” propagando por kapitalisma okcidento, tial venis proponoj ŝanĝi la nomon."”.
  100. ↑ Pigal, Engelbert. (1950) Interlingue (Occidental), die Weltsprache. Vienna, Austria: Gesellschaft Cosmoglotta, p. 4. OCLC 67940249. “Schließlich wurde aus Gründen der Neutralität mit 1. September 1949 der Name der Sprache in Interlingue geändert.”.
  101. ↑ Cosmoglotta A, 1948, p. 99. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2019-02-01. “Translation: "One should not forget that the name Occidental had been selected in 1922, when it had absolutely no political significance. And today, by strange chance the title of the Occidental-Union coincides with that of a political league opposed to the Russians. It is possible that in Tallinn they considered de Wahl a person requiring police surveillance. How to protest and explain the misunderstanding from so far away?"”.
  102. ↑ Occidental A, 1948, p. 98. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-15.
  103. ↑ Cosmoglotta B, 1948, p. 7. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-02-01.
  104. ↑ Biographias: Ric(hard) Berger. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-18. “Postea, de 1934 a 1950, ille esseva co-redactor del magazin del Occidental-Union, "Cosmoglotta", e esseva le interprenditor in 1948 quando occidental - presentate per le estoniano Edgar de Wahl - cambiava nomine a interlingue.”.
  105. ↑ Cosmoglotta, summer 2000. Arkivita el la originalo je 2018-12-15. Alirita 2018-12-13. “Proque yo esperat que noi vell posser un vez fusionar con Interlingua, ti-ci nov nómine devet facilisar li transition por nor membres, evitante talmen, coram li publica, un nov radical changeament de nómine. Yo dunc proposit, in februar 1948, in Cosmoglotta, remplazzar li nómine Occidental per Interlingue malgré li oposition del presidente del Academie.”.
  106. ↑ Cosmoglotta A, 1949, p. 112. Arkivita el la originalo je 2020-07-24. Alirita 2019-02-09. “English translation: "91% of the voters have adopted the proposition of the Senate of the Occidental Union, i.e. the new name: INTERLINGUE. The usage of the name INTERLINGUE, or if one wishes INTERLINGUE (Occ.) is valid from 1.9.1949."”.
  107. ↑ . Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo). Arkivita el la originalo je 2019-01-23. Alirita 2019-01-22. “"...la simileco inter ambaŭ interlingvoj estas tiom granda, ke certe eblos iu racia sintezo inter ili, konkludis Matejka en 1951...La senato de Interlingue-Union kaj la Interlingue-Academie pritraktis la proponojn, ke (1) Interlingue Union iĝu kolektiva membro de IALA kaj (2) Interlingue-Union restu favora al estonta aktiveco de IALA kaj morale subtenu ĝin. La unua propono ne estis akceptita, sed jes la dua, do praktike kunlaboro kaj subteno de Interlingua."”.
  108. ↑ 108,0 108,1 108,2 . Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo). Arkivita el la originalo je 2019-01-23. Alirita 2019-01-22.
  109. ↑ 109,0 109,1 http://books.google.com/books?id=OgHXBP3SoBsC
  110. ↑ http://books.google.com/books?id=V-pUYFcH2PwC
  111. ↑ Cosmoglotta A, Summer 2000. Arkivita el la originalo je 2021-09-22. Alirita 2018-12-13.
  112. ↑ Hawley, Steve (2010-06-01), Language Lessons 1994, https://vimeo.com/12197673, retrieved 2019-01-30 
  113. ↑ Omniglot: Interlingue (Occidental). Arkivita el la originalo je 2020-09-29. Alirita 2020-08-09.
  114. ↑ . Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo). Arkivita el la originalo je 2019-01-23. Alirita 2019-01-22.
  115. ↑ IE-Munde - Jurnal e information pri Interlingue (Occidental). Arkivita el la originalo je 2019-01-30. Alirita 2019-01-30.
  116. ↑ Cosmoglotta A, 1927, p. 33. Arkivita el la originalo je 2021-04-13. Alirita 2020-12-20.
  117. ↑ Cosmoglotta A, 1927, p. 64. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2020-10-18. “Yo confesse que yo vide poc in li Europan cultura del ultim 1900 annus quel es tam remarcabilmen preciosi. To quo es max visibil es tyrannie, oppression, guerres e nigri superstition.”.
  118. ↑ Cosmoglotta A, 1949, p.108. Arkivita el la originalo je 2020-07-24. Alirita 2020-10-18. “In ti témpor yo esset in Sydney, e pro que yo havet grand interesse por li indigenes e volet converter mi blanc fratres a un bon opinion pri ili, yo scrit in li presse pri ti heroic action e comparat li brutalitá del blanc rasse con li conciliantie e self-sacrificie del negros.”.
  119. ↑ Kosmoglott, 1924, p. 2. Arkivita el la originalo je 2021-02-15. Alirita 2019-02-16. “Tal paroles nu ancor ne tro numerosi, ja in li secul passat ha augmentat in grand quantitá, e in futur va crescer in exorbitant proportion, quande, per li international comunication, li idées del stabil oriental cultures va inundar e influer li maladi Europa, quel just nu perdi su equilibrie.”.
  120. ↑ Cosmoglotta A, 1937. Arkivita el la originalo je 2021-04-15. Alirita 2019-01-29. “JAPAN: Kokusaigo-Kenkyusho, Daita 11-784, Setagaya, TOKIO (Pch. Tokio 62 061)”.
  121. ↑ Cosmoglotta A, 1958, p. 66, 77. Arkivita el la originalo je 2021-09-15. Alirita 2020-12-22.
  122. ↑ “Litt incontra in Ulm.”, IE-MUNDE (Revúe in Interlingue-Occidental) Numeró 7 - Octobre 2013. 
  123. ↑ IE-Munde - Jurnal e information pri Interlingue (Occidental). Arkivita el la originalo je 2019-01-30. Alirita 2019-01-30.
  124. ↑ “TRIESIM MINI-INCONTRA DE INTERLINGUE”, IE-MUNDE (Revúe in Interlingue-Occidental) Numeró 11 – Octobre 2015. 
  125. ↑ 125,0 125,1 IE-Munde – Jurnal e information pri Interlingue (Occidental). Alirita 2022-01-23.

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Historio_de_Okcidentalo&oldid=8361780"