Hun Sen
| Hun Sen | |||||
|---|---|---|---|---|---|
_cropped.jpg)
| |||||
| Persona informo | |||||
| ហ៊ុន សែន | |||||
| Naskonomo | ហ៊ុន ប៊ុនណាល់ | ||||
| Naskiĝo | 5-an de aŭgusto 1952 (71-jaraĝa) en Peam Kaoh Sna Commune, French Protectorate of Cambodia,  Franca Hindoĉinio
| ||||
| Religio | Teravado vd | ||||
| Lingvoj | kmera • vjetnama vd | ||||
| Ŝtataneco | Kamboĝo vd | ||||
| Partio | Partio Popola Kamboĝa • Ruĝaj Kmeroj vd | ||||
Subskribo 
| |||||
| Familio | |||||
| Patro | Hun Neang vd | ||||
| Edz(in)o | Bun Rany vd | ||||
| Infanoj | Hun Manet • Hun Manith • Hun Mana • Hun Mani • Hun Mali vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | diplomato • politikisto vd | ||||
| |||||
| |||||
| En TTT | Oficiala retejo vd | ||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Hun SEN (kmere ហ៊ុន សែន; nasknomo Hun Bunal; la 5-an de aŭgusto 1952) estas kamboĝa politikisto funkcianta kiel la ĉefministro de Kamboĝo ekde 1998 kaj antaŭe inter la jaroj de 1985 ĝis 1993. Li funkciis ekde 2015 kiel la Ĝenerala Sekretario de la Kamboĝa Popola Partio.
En 1993, al li estis premiita fare de reĝo Norodom Sianuk la titolo de nobla honoro Samdak Samdech (សម្តេច). Lia plena titolo estas kmere សម្តេច អគ្គមហាសេនាបតី តេជោ ហ៊ុន, Samdech Akka Moha Sena Padei Techo Hun) [1].
Kune kun Heng Samrin, Hun Sen havis rajtojn en la lukto por renversi la murdan reĝimon de la radikalaj komunistoj de la Ruĝaj Kmeroj en 1979 kiel unu el la gvidantoj de la disidentoj de ĉi tiu partio - kun la helpo de la vjetnama armea interveno. Dum la tri jardekoj, kiuj pasis de tiam, kaj precipe post la jaroj 1997-1998, li koncentris multe da potenco en siaj manoj kaj gvidis aŭtoritatan reĝimon, lasante reprezentan monarĥan kadron [2]. Lia gvidado estas unu el la plej longaj en Azio kaj la mondo [3][4].
La 26-an de julio 2023, li sciigis sian intencon retiriĝi de sia posteno kaj transdoni la potencon al sia majoratulo, Hun Manet [5][6].
Vivo[redakti | redakti fonton]
Hun Sen estis naskita en 1952 kiel Hun Bunal aŭ Ho Nal en la vilaĝo de Peam Koh Sna en la subdistrikto Staung Trang de la provinco Kampong Cham, la tria el ses infanoj de terkultivista familio. Patro Hun Niang estis monaĥo ĉe loka ŭato en sia junaĝo antaŭ rompado de la jugo de monaĥinoj, aliĝante al la subtera milito kontraŭ franca kolonia regado kaj geedziĝante kun Di Yun, kiu estis la patrino de Hun Sen. La avo de Hun Niang estis bone establita terposedanto de ĉina origino. 13-jaraĝa Ho Nal forlasis sian familion kaj iris por studi en mezlernejon proksime de monaĥejo en la ĉefurbo de Kamboĝo, Pnompeno. En 1970 li aliĝis al la Ruĝaj Kmeroj. Li estis vundita en la okulo en batalo en 1975. En la sama jaro, li geedziĝis kun Ban Rani, flegistino laŭ profesio kiu prizorgis hospitalon de la Ruĝaj Kmeroj.
Kiam li estis 18-jaraĝa en 1970, okazis en Kamboĝo la puĉo de generalo Lon Nol, kiu sensange renversis la monarkion de Norodom Sihanouk kaj gvidis por-usonan politikon kontraŭ la vjetnama komunisma subtera kiu batalis kontraŭ la usonanoj kaj ilia aliancita armea sekto. Hun Nal tiam ĉesigis siajn studojn kaj tiun jaron aliĝis al la maoisma radikala komunista partio konata kiel Ruĝaj Kmeroj. Post du jaroj li ŝanĝis sian nomon al Hun Sen.
Dum la regado de la Ruĝaj Kmeroj, en la tiel nomita "Demokratia Kamboĝo", Hun Sen funkciis kiel kompania komandanto en la orienta regiono de la lando. En 1977, dum kampanjo de purigoj ene de la partio, kune kun liaj subuloj, Hun Sen Luit Nam eskapis kaj iĝis unu el la komandantoj de la ribelarmeoj kiuj prepariĝis kun la helpo de Vjetnamio por kontraŭbatali la registaron de la Ruĝaj Kmeroj. En 1979, post la malvenko de la Ruĝaj Kmeroj fare de la vjetnama armeo kaj la akompanantaj ribelaj trupoj, estis establita registaro en liberigita Kamboĝo en kiu Hun Sen funkciis kiel vicĉefministro kaj eksterafera ministro [7]. En 1985 Hun Sen estis nomumita ĉefministro post la morto de Chan Sy. Li ludis gravan rolon en la intertraktadoj en Parizo pri la periodo de paco en Kamboĝo [8].
Politika kariero[redakti | redakti fonton]
En 1987, Sen estis nomumita Ministro por eksteraj aferoj de Kamboĝo. Li deĵoris en la posteno ĝis 1990. Kiel Ministro pri Eksteraj Aferoj, li kontribuis al la streĉiĝo de la rilatoj inter Usono kaj Kamboĝo. En 1997 li estis elektita por estri la Kamboĝan Popolan Partion, kaj gvidis ĝin en la elektoj por la ĉefministro de Kamboĝo la 30-an de novembro 1998. Li venkis en tiuj elektoj kaj estis reelektita en 2003, 2008 kaj 2013.
En aŭgusto 2013, Sen sciigis ke li kurus denove por la posteno de ĉefministro de Kamboĝo, malgraŭ opozicio esprimita inter publiko. Post la pridisputataj elektoj, manifestacioj estis okazigitaj kontraŭ Sen, asertante neregulaĵojn en la elektoj; Kelkaj el la manifestacioj estis perfortaj. Ili trankviliĝis en 2014. Kiam li demandis, kial li ne eksiĝas, li klarigis, ke li estas laŭleĝe elektita, kaj ke se li eksiĝos, la armeo transprenus la landon, kaj li estis la sola persono kiu povus administri Kamboĝon.
Dum la usona prezidant-elekto en 2016, li anoncis sian subtenon al la Respublikana kandidato Donald Trump.
Por plia legado[redakti | redakti fonton]
- Elizabeth Becker. 1986, 1998. When the War Was Over: Cambodia and the Khmer Rouge. New York: Public Affairs. (ISBN 1-891620-00-2)ISBN 1-891620-00-2
- Chandler, David. The Tragedy of Cambodian History: Politics, War, and Revolution since 1945 (Yale UP, 1991)
- Ciorciari, John D. "Cambodia in 2019: Backing Further into a Corner." Asian Survey 60.1 (2020): 125–131. online
- Deth, Sok Udom, and Serkan Bulut, eds. Cambodia's Foreign Relations in Regional and Global Contexts (Konrad-Adenauer-Stiftung, 2017; comprehensive coverage) full book online free[rompita ligilo].
- Path Kosal, "Introduction: Cambodia's Political History and Foreign Relations, 1945-1998" pp 1–26
- Harish C. Mehta and Julie B. Mehta. 1999. Hun Sen: Strongman of Cambodia. Singapore: Graham Brash Pte Ltd. (ISBN 981-218-074-5)ISBN 981-218-074-5
- Peou, Sorpong. "Cambodia in 2018: a year of setbacks and successes." Southeast Asian Affairs 2019.1 (2019): 104–119. online
- Strangio, Sebastian. Cambodia: From Pol Pot to Hun Sen and Beyond (2020)
- Biography of Hun Sen Cambodia New Vision ~ newsletter of cabinet of Cambodia's Prime Ministerial office
- Alain Forest (2008), Cambodge contemporain, Indes Savantes, (ISBN 2846541930) (en la franca)
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ "Welcome, Lord Prime Minister: Cambodian media told to use leader's full royal title", 12 May 2016.
- ↑ "Cambodia's prime minister has wrecked a 25-year push for democracy", 12 October 2017.
- ↑ Cambodia's Hun Sen to resign after four decades and appoint son as PM. BBC News (26 July 2023). Alirita 28 July 2023.
- ↑ Cambodia’s Hun Sen, Asia’s longest serving leader, says he’ll step down and his son will take over. Associated Press (26 July 2023). Alirita 28 July 2023.
- ↑ Prime Minister Hun Sen announces resignation. Khmer Times (26 July 2023). Arkivita el la originalo je 27 July 2023. Alirita 26 July 2023.
- ↑ Hun Manet will become new Prime Minister on August 22nd. Khmer Times (26 July 2023). Arkivita el la originalo je 27 July 2023. Alirita 26 July 2023.
- ↑ Strangio, Sebastian. (2014) Hun Sen's Cambodia. Yale University Press. ISBN 978-0-300-19072-4.
- ↑ (2015-01-12) “30 Years of Hun Sen” (en). Alirita 2020-12-08..