Joseph Oller
| Joseph | |
|---|---|
 Joseph Oller | |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | la 10-an de februaro 1839 en Terrassa, Katalunio  Hispanio
|
| Morto | la 19-an de aprilo 1922 en Parizo  Francio
|
| Tombo | Tombejo Père-Lachaise |
| Lingvoj | kataluna • hispana • franca |
| Loĝloko | Parizo |
| Ŝtataneco | Hispanio • Francio |
Subskribo 
| |
| Okupo | |
| Okupo | entreprenisto |
Joseph Oller, naskonome Josep Oller i Roca (naskiĝis la 10-an de februaro 1839 en Terrassa, mortis la 19-an de aprilo 1922 en Parizo) estis hispana entreprenisto kiu loĝis en Parizo la plejparton de sia vivo. Li fondis la faman kabaredon Moulin Rouge[1] kaj estis la inventisto de la mutuala vetado[2].
Biografio[redakti | redakti fonton]
Naskiĝinta en Terrassa, Josep Oller elmigris al Francio kun sia familio, ankoraŭ infano. Poste, li revenis al Hispanio por studi en la universitato de Bilbao. Tie, li pasiiĝis pri koko-bataloj kaj komencis sian karieron de vet-peranto.
Denove en Parizo, en 1867, Joseph Oller inventis novan metodon de vetado, kiun li nomis Pari Mutuel (franca vorto por mutuala vetado). Li sukcese enkondukis sian sistemon en francajn ĉeval-vetkurojn. Tamen, en 1874, Joseph Oller estis kondamnita al dek kvin tagoj en malliberejo kaj estis monpunita pro kontraŭleĝa praktiko de hazarludo. Poste, en 1891, francaj aŭtoritatoj laŭleĝigis lian sistemon kaj malpermesis vetadon per antaŭfiksitaj ŝancoj. Rapide, la Pari Mutuel de Oller disvastiĝis tra plej multaj kurejoj ĉirkaŭ la mondo, sed la metodo estis operaciita per inĝenieraj sistemoj kiel tiu de la aŭtomata sumigilo (Totalisator), inventita de George Alfred Julius.
en 1870, li momente translokiĝis al Londono por eviti la Francian-Prusian Militon. Tie li renkontis la mondon de la scenejo.
Ekde 1876, Joseph Oller fokusigis sian atenton al la spektakla industrio. Unue li malfermis plurajn aŭditoriojn kaj spektaklejojn: Fantaisies Oller (Fantazioj Oller), La Bombonnière (La Bombonujo), Théâtre des Nouveautés (Teatrejo de Novaĵoj), Nouveau Cirque (Nova Cirko) kaj la Montagnes Russes (onda fervojo "Rusaj Montoj"). Sed estis en 1889, kiam li inaŭguris la faman kabaredon Moulin Rouge[1]. Kvar jarojn poste, li malfermis la unuan parizan muzik-halon: "Olympia".
Li estis entombigita en Tombejo Père-Lachaise.
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- CANYAMERES, Ferran, Josep Oller i la seva època. L'home del Moulin Rouge, Editorial Aedos, Barcelono, 1959.
- SOLDEVILA, Carles, Figures de Catalunya, Editorial Aedos, Barcelono, 1955.
- ROMAGUERA i RAMIÓ, Joaquim, Josep Oller i Roca, un emprenedor de l'espectacle tot terreny, Revista de Catalunya, núm. 157, Barcelono, 2000.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
Fonto[redakti | redakti fonton]
En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Joseph Oller en la angla Vikipedio.