Kaliningrado
- Ĉi tiu artikolo temas pri la urbo en la Kaliningrada provinco de Rusio. Por legi pri la urbo en la Moskva provinco vidu ĉe Korolov.
| Kaliningrado (Kenigsbergo) | |||
| ruse: Калининград, pole: Królewiec, germane: Königsberg, ĉeĥe: Královec, litove: Karaliaučius, angle: Kaliningrad | |||
| urbo | |||
 Kaliningrada pasejo en Placo de Venko en Kaliningrado
| |||
|
|||
| Oficiala nomo: Калининград | |||
| Lando |  Rusio
| ||
|---|---|---|---|
| Regiono | Nordokcidenta Rusio | ||
| Provinco | Kaliningrada provinco | ||
| Historia ligo | Hansa ligo | ||
| Historia regiono | Orienta Prusio | ||
| Rivero | Pregolja | ||
| Situo | Kaliningrado | ||
| - alteco | 4,8 m s. m. | ||
| - koordinatoj | 54° 43′ 00″ N 20° 31′ 00″ O / 54.71667 °N, 20.51667 °O (mapo) | ||
| Areo | 215,7 km² (21 570 ha) | ||
| Loĝantaro | 431 491 (2010) | ||
| Denseco | 2 000,42 loĝ./km² | ||
| Fondita | 1255 | ||
| - statuso de urbo | 1286 | ||
| Horzono | MT (UTC+3) | ||
| - somera tempo | MST (UTC+4) | ||
| Poŝtkodo | 236000 | ||
| Telefona antaŭkodo | +7 4012 | ||
| Aŭtokodoj | 39, 91 | ||
| OKATO | 27 401 | ||
| Enigmo | Sep pontoj en Königsberg | ||
  Situo enkadre de Rusio
| |||
 Situo enkadre de Kaliningrada provinco
| |||
 Situo enkadre de Eŭropo
| |||
 Vikimedia Komunejo: Kaliningrad
| |||
| Retpaĝo: www.klgd.ru | |||
Kaliningrado (ruse Калининград) estas urbo en Rusio, kiu troviĝas en la ĝis la jaro 1945 germanlingva regiono Orienta Prusio. Ĝi do situas dise de la "resta" Rusio. Kaliningrado estas la ĉefurbo de la provinco Kaliningrado.
Geografio
Kaliningrado estas proksima al la Balta maro, ĝia meza alteco super marnivelo estas nur ĉ. 5 metroj. Trafluas ĝin la rivero Pregola (Преголя), kiu formas insulon, historie nomatan Kneiphof [Knajphof], nun Kanta Insulo (кантский остров / Kantskij ostrov).
La enklava situo de Kaliningrado ekde la jaro 1946 ne estis tro granda problemo dum la ekzisto de Sovetunio, ĉar tiam Kaliningrado estis ligita kun Rusio per Litova SSR. Sed post la ŝtata resendependiĝo de Litovio en 1990, kaj aparte post aliĝo de Litovio kaj Pollando al Eŭropa Unio en 2004, ekde kiam la provinco havas terajn limojn nur al Eŭropa Unio, necesis interkonsenti pri specialaj trafik-kondiĉoj.
Nomo
Ĝis 1946 la urbo nomiĝis Königsberg (germane "reĝa monto") (ruse Кёнигсберг) (latine: Regiomontium, "Reĝmonto", en vortaroj troveblas la esperantigita nomformo Kenigsbergo). La urbon fondis dum la jaro 1255 la Ordeno de germanaj kavaliroj honore al la ĉeĥa reĝo (de tio la nomo) Přemysl Otakar la 2-a, kiu gvidis unu el iliaj krucmilitaj bataloj kontraŭ la praprusoj, nekristana balta popolo, kiu loĝis en la regiono, ĝis kiam ĝi post 50-jara militado de la kavalira ordeno estis praktike ekstermita. Dum la mezepoko, la urbo apartenis al la komerca ligo Hanso. Königsberg fariĝis ĉefurbo de la reĝlando de Prusio ekde la jaro 1600 (la titolo ĉefurbo transiris al Berlino dum la jaro 1660).
Kaliningrado havas muzeojn, bibliotekojn kaj du universitatojn.
La nomon Kaliningrad oni atribuis en 1946 honore al la komunisma rusa politikisto Miĥajl Ivanoviĉ Kalinin, kvankam tiu ne havis ajnan historian rilaton al la urbo. Kiam post 1990 multaj rusiaj urboj, inter ili la urbo Tver (Kalinin) kaj Korolov (Kaliningrad), kiuj same nomiĝis laŭ Kalinin, alprenis siajn antaŭajn nomojn, Kaliningrad konservis sian nomon, kvankam "Kenig" estas uzata kiel neformala, komunlingva nomo. Ankaŭ la propono Kantgrad ne estis tre populara.
Famaj urbanoj
Naskiĝloko i.a. de: David Hilbert, Immanuel Kant, Siegfried Liebeck, Johann Christoph Gottsched, Viktor Ivanoviĉ Pacajev (Виктор Иванович Пацаев; rusa kosmonaŭto), Wolfgang Weyrauch.
Pro siaj universitatoj la urbo ĉiam allogis famajn sciencistojn. Interalie tie vivis kaj instruis la astronomo kaj matematikisto Friedrich Bessel kaj la filozofo Immanuel Kant. Studis tie ekzemple la matematikisto Christian Goldbach.
La urbo famas ankaŭ pro la matematika problemo de la sep pontoj en Königsberg solvita de Leonhard Euler en 1736.
Esperanto
- En Kaliningrad estas sidejo de eldonejo "Sezonoj".
- Dum 1909 la administracio de la germana Ruĝa Kruco en Königsberg proponis al sia subularo lerni Esperanton.
Esperantistoj el Kaliningrado
Ĝemelaj urboj
Interalie estas polaj urboj Elblongo / Elbląg kaj Gdinio / Gdynia
Vidu ankaŭ
- Kenigsbergo
- Immanuel Kant
- www.kaliningrad.info, informoj en la rusa kaj la germana
| ||||||||
