Kardinalo ŝtatsekretario
La kardinalo ŝtatsekretario, oficiale Ŝtatsekretario de Lia Sankteco la Ĉefpontifiko, prezide estras ĉion de «Ŝtatsekretaria ofico, kaj ties stabo, de la Apostola Seĝo en Romo, la plej antikva kaj grava eklezia administrofako de la Roma Kurio.
Ekde la papado de Inocento la 10-a (1644-1655) la ŝtatsekretario estas ĉiam membro de la Kardinala Kolegio.
Se la ofico fariĝas vaka, ekleziulo nekardinala povas okupis la postenon sed kiel vicŝtatsekretario (prosecretarius) kun ĉiuj, tamen, prerogativoj. Ofte okazas ke la vicŝtatsekretario fariĝas kardonalo en la sekva Konsistorio.
La kardinalo ŝtatsekretario, kiel respondeculo de la politikaj aktivecoj kaj diplomatiaj de la Apostola Seĝo, estas konsiderata la "ĉefministro" de la Vatikanurbo. Li komencas kaj finas sian mandaton kun la papado de tiu kiu lin nomumis.
La nuna (2012]] la ofico de ŝtatsekretario estas plenumita de de kardinalo Tarcisio Bertone, nomumita la 22-an de junio 2006 de papo Benedikto la 16-a (Joseph Ratzinger), jam ĉefepiskopo de Ĝenovo, post longa kunlaborado kiel vicestro ĉe Kongregacio por la doktrino de la kredo.
Ĝis nun nur du ŝtatsekretarioj estis ne italoj: la hispana Rafael Merry del Val y Zulueta (1903-1914) kaj la franca Jean-Marie Villot (1969-1979).
Tiu lasta estas ankaŭ, ĝisnun, la ŝatatsekretario kiu servis la plej grandan nombron de papoj, tri entute: Paŭlo la 6-a, kiu lin nomumis, kaj la posteuloj Johano Paŭlo la 1-a kaj Johano Paŭlo la 2-a, kiuj lin retaskigis.
Listo de kardinaloj ŝtatsekretarioj ekde 1605 ĝis hodiaŭ
- Johano Panciroli (1644-1651)
- Fabius Chigi (1651-1655); poste papo Aleksandro la 7-a (1655-1667)
- Iuliio Rospigliosi (1655-1667); poste papo Klemento la 9-a (1667-1669)
- Decio Azzolini (1667-1669)
- Frederiko Borromeo Iunior (1670-1673)
- Francisko Nerli Iunior (1673-1676)
- Alderano Cybo (1676-1689)
- Johano Babtista Rubini (1689-1691)
- Fabricio Spada (1691-1700)
- Fabricio Paolucci (1700-1721) (unua taskiĝo)
- Georgo Spinola (1721-1724)
- Fabricio Paolucci (1724-1726) (dua taskiĝo)
- Nikolao Maria Lercari (1726-1730)
- Antonio Banchieri (1730-1733)
- Jozefo Firrao (1733-1740)
- Silvio Valenti Gonzaga (1740-1756)
- Alberiko Archinto (1756-1758)
- Ludoviko Maria Torriggiani (1758-1769)
- Lazaro Opizio Pallavicini (1769-1785)
- Ignaco Boncompagni Ludovisi (1785-1789)
- Francisko Saverio De Zelada (1789-1796)
- Ignaco Busca (1796-1797)
- Jozefo Maria Doria Pamphilj (1797-1799)
- Hercules Consalvi, prosecretarius (1800); Cardinalis Secretarius (1800-1806)
- Filipo Casoni (1806-1808)
- Jozefo Maria Doria Pamphilj, prosecretarius (1808)
- Bartholomeo Pacca, prosecretarius (1808-1814)
- Hercules Consalvi (1814-1823)
- Iulio Maria Della Somaglia (1823-1828)
- Tomaso Bernetti, vicŝtatsekretario (1828-1829) (unua taskiĝo)
- Jozefo Albani (1829-1830)
- Tomaso Bernetti, vicŝtatsekretario (1831); Kardibaki Sztatsekretario (1831-1836) (dua taskiĝo)
- Ludoviko Lambruschini (1836-1846)
- Tomaso Paschalis Gizzi (1846-1847)
- Gabrielo Ferretti (1847-1848)
- Jozefo Bofondi (1848)
- Jakobo Antonelli (1848) (unua taskiĝo)
- Antono Francisko Orioli (1848) (Intertempa)
- Johano Soglia Ceroni (1848)
- Jakobo Antonelli (1848-1876) (dua taskiĝo)
- Johano Simeoni (1876-1878)
- Aleksandro Franchi (1878)
- Laŭrenco Nina (1878-1880)
- Lodoviko Jacobini (1880-1887)
- Mariano Rampolla Del Tindaro (1887–1903)
- Rafaelo Merry Del Val Y Zulueta (1903-1914)
- Dominiko Ferrata (1914)
- Petro Gasparri (1914-1930)
- Eugeno Pacelli (1930–1939); Postea Papa Pius XII (1939-1958)
- Ludoviko Maglione (1939–1944)
- vaka ofico (1944–1958), sed
- Dominiko Tardini vicŝtatsekretario por la eksterodinaraj aferoj de la Eklezio (1952-1958)
- Johano Baptista Montini vicŝtatsekretatio por la ordinaraj aferoj de la Eklezio (1952-1954); Poste papo Paŭlo la 6-a
- Dominiko Tardini (1958–1961)
- Amleto Johano Cicognani (1961–1969)
- Johano Maria Villot (1969–1979)
- Aŭgustino Casaroli (1979–1990)
- Anĝelo Sodano (26 de Junio 1991–15-a de Septembro 2006)
- Tarcisio Bertone (15 de Septembro –15-a de Oktobro 2013)
- Pietro Parolin (15 de Oktobro 2013-hodiaŭ).
Bibliografio
- germane Klaus Moersdorf, « Der Kardinalstaatssekretär; Aufgabe und Werdegang seines Amtes », Archiv für katholisches Kirchenrecht, 131 (1962), pp. 103–111 ;
- Joël-Benoît d'Onorio :
- article « Secrétairerie d'État », Dictionnaire historique de la papauté, s. dir. Philippe Levillain, Fayard, Paris, 2003 (ISBN 2-213-61857-7),
- Le Pape et le gouvernement de l'Église, Tardy, Paris, 1992.