Kirilico

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Kirilico

Tipo

Alfabeto
Uzata por lingvoj Slavono, malnovbulgara, malnovserba, malnovrusa, rumana (ĝis 1860)
Inventita de s-ta Cirilo (?)
Epoko de ĉ. 940
Deveno

Fenica skribo
 → Greka alfabeto
  → parte el la Hebrea alfabeto
   → Kirilico

Idaj sistemoj la Cirilaj alfabetoj nacilingvaj
Parencaj sistemoj Latina alfabeto
Kopta skribo
Hebrea alfabeto
Unikoda intervalo
  • U+0410–U+0414, U+0404, U+0416
  • U+0405, U+0417, U+0418, U+0406
  • U+041A–U+0422, U+0478
  • U+0423–U+0425, U+0460–U+047F
  • U+A656
ISO 15924 Cyrs
Cyrillicalphabet.svg
Information icon.svg
vdr

Kirilico estas la ĉefa kaj la unua slavona alfabeto, konsistanta el 46 literoj, tradicie (kaj eble, malĝuste) atribuata al s-ta Cirilo (Konstanteno la Filozofo, m. 869-02-14 en Romo). Kirilico divenas el la greka alfabeto, al kiu estis aldonitaj literoj al neekzistantaj en la greka lingvo sonoj. El kirilico devenas la naciaj skriboj (la Cirilaj alfabetoj) de la ortodoksaj slavoj (ĝis 1860, ankaŭ de la rumanoj). La modernaj alfabetoj cirilaj diferencas de la originala kirilico per multaj aldonoj kaj kaj de kelkaj aliaj popoloj. La modernaj alfabetoj cirilaj diferencas de la originala kirilico per multaj aldonoj. Oficiale Kirilico unue enuziĝis en la Unua Bulgara Regno.

Azbuka preĝo de Konstanteno el Preslavo

Kirilico plu estas uzata en la tekstoj de la ortodoksa kulto, historiaj kaj filologiaj; la nuna formo de la literoj Cirilaj estas ŝuldata al la reformo de Petro la Granda (1708), kiu enkondukis t.n. «civilan tiparon» (ruse «гражданский шрифт, гражданка»), kaj tian formon ili normale havas en la unikodaj tiparoj:

Kirilico en la civila fasono
А Б В Г Д Е Ж Ѕ З И І К Л М Н О П Ҁ Р С Т Ѹ
Ф Х Ѡ Ц Ч Ш Щ Ъ Ь Ѣ Ѥ Ю Ѧ Ѫ Ѩ Ѭ Ѯ Ѱ Ѳ Ѵ

Tamen la tradicia fasono (uzata en la slavonaj eldonoj) estas jena:

Tradicia tiparo kirilica


Literoj kirilicaj
Litero
(bildo)
Litero
(tipare)
Nomo
(kirilice)
Nomo
(transskribita)
Nomo (eo) Nomo (IFA) Latin-
literigo
IFA Cifere
Early Cyrillic letter Azu.png А а АЗЪ azǔ azo aʒʌ a a 1
Early Cyrillic letter Buky.png Б б БѸКИ buki buki buki b b
Early Cyrillic letter Viedi.png В в ВѢДИ vědi viedi vædi v v 2
Early Cyrillic letter Glagoli.png Г г ГЛАГОЛИ glagoli glagolo glagoli g g 3
Early Cyrillic letter Dobro.png Д д ДОБРО dobro dobro dobro d d 4
Early Cyrillic letter Yesti.png Є є ѤСТЬ estǐ esti iɛstɪ e ɛ 5
Early Cyrillic letter Zhiviete.png Ж ж ЖИВѢТЄ živěte ĵivete ʓivætɛ ž, ĵ ʓ
Early Cyrillic letter Dzelo.png Ѕ ѕ ЅѢЛО dzělo dzelo ʣælo dz, Z dz, z 6
Early Cyrillic letter Zemlia.png З з ЗЄМЛIА zeml’ja zemlo [ʑemʎa z z 7
Early Cyrillic letter Izhe.png И и ИЖЄИ ižei iĵe iʓɛjі i okopa i 8
Early Cyrillic letter I.png І і / Ї ї ИЖЄ i i dekopa i i, I i 10
Early Cyrillic letter Djerv.png Ћ ћ ДѤРВЬ đerv, djerv ʤɛrv đ, dj ĝervo ʤ, ĝ
Early Cyrillic letter Kako.png К к КАКО kako kako kako k k 20
Early Cyrillic letter Liudiye.png Л л ЛЮДИѤ ljudije ludio [ʎudijɛ l l, [ʎ] 30
Early Cyrillic letter Myslite.png М м МЫСЛТЄ mɨslite mislite mɨslitɛ m m 40
Early Cyrillic letter Nashi.png Н н НАШЬ našǐ naŝ naʃɪ n n 50
Early Cyrillic letter Onu.png О о ОНЪ onǔ on onʌ o o 70
Early Cyrillic letter Pokoi.png П п ПОКОИ pokoi pokojo pokoj p p 80
Early Cyrillic letter Ritsi.png Р р РЬЦИ rǐci rci rɪʦi r r 100
Early Cyrillic letter Slovo.png С с СЛОВО slovo slovo slovo s s 200
Early Cyrillic letter Tvrido.png Т т ТВРЬДО tvr̥do tverdo tvr̤̥do t t 300
Early Cyrillic letter Uku.png Ѹ ѹ ѸКЪ ukǔ uko ukʌ u u (400)
Early Cyrillic letter Fritu.png Ф ф ФРЬТЪ fr̤̥tǔ ferto, fi fr̤̥tʌ f f 500
Early Cyrillic letter Khieru.png Х х ХѢРЪ xěrǔ ĥero xærʌ x, ĥ x 600
Early Cyrillic letter Otu.png Ѡ ѡ О o omego otʌ ō, w 800
Early Cyrillic letter Tsi.png Ц ц ЦИ ci ci ʦi c ʦ 900
Early Cyrillic letter Chrivi.png Ч ч ЧРЬВЬ čr̤̥vǐ ĉervo ʧr̤̥vɪ č, ĉ ʧ 90
Early Cyrillic letter Sha.png Ш ш ША ša ŝa ʃa š, ŝ ʃ
Early Cyrillic letter Shta.png Щ щ ШТА šta ŝto, ŝĉo ʃta št, ŝt, šč, ŝĉ ʃt, ʃʧ
Early Cyrillic letter Yeru.png Ъ ъ ѤРЪ jerǔ jerego jɛrʌ ǔ, u: ʌ
Early Cyrillic letter Yery.png Ы ѤРЪІ jerū jerio jɛry ū y
Early Cyrillic letter Yeri.png Ь ь ѤРЬ jerǐ jereto jɛrɪ ǐ, i: ɪ
Early Cyrillic letter Yati.png Ѣ ѣ ꙖТЬ jatǐ jato jatɪ ě, je æ
Early Cyrillic letter Yu.png Ю ю Ю ju ju ju ju iu
Early Cyrillic letter Ya.png Ꙗ, ꙗ (Я я) (И)Я ja ja ja ja ja
Early Cyrillic letter Yusu Maliy.png Ѧ ѧ ѦСЪ ęsǔ juseto ɛ̃s ę, ẽ ɛ̃ (900)
Early Cyrillic letter Yusu Maliy Yotirovaniy.png Ѩ ѩ ѨСЪ jęsǔ jęs, ję jɛ̃s ijuseto jɛ̃
Early Cyrillic letter Yusu Bolshiy.png Ѫ ѫ ѪСЪ ǫsǔ jusego ɔ̃s ǫ, õ ɔ̃
Early Cyrillic letter Yusu Bolshiy Yotirovaniy.png Ѭ ѭ ѬСЪ jǫsǔ jąs, ją jɔ̃s ijusego jɔ̃
Early Cyrillic letter Ksi.png Ѯ ѯ КСИ ksi ksi ksi ks ks 60
Early Cyrillic letter Psi.png Ѱ ѱ ПСИ psi psi psi ps ps 700
Early Cyrillic letter Fita.png Ѳ ѳ ѲИТА fita fito, teto fita θ, th, T, F t, θ, f 9
Early Cyrillic letter Izhitsa.png Ѵ ѵ ИЖИЦА ižica iĵico iʓiʦa ü ɪ, y 400
Early Cyrillic letter Ye.png Ѥ ѥ (И)Ѥ jeː ije jeː
Early Cyrillic letter Tvrido Otu.png Ѿ ѿ ОТЪ otǔ oto otʌ ōt, wt ot
Early Cyrillic letter O.png Ѽ ѽ

La modernaj alfabetoj cirilaj diferencas de la originala kirilico per multaj aldonoj kaj forprenoj.

Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]

Bibliografio[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]