Disdivido de Afriko
La disdivido de Afriko, aŭ la nomita ankaŭ kverelo pro Afriko aŭ eĉ konkurenco pro Afriko, estis la plinombrigo kaj komplikigo de eŭropaj postuloj pri afrikaj teritorioj dum la periodo de la Nova Imperiismo, inter la jardeko de 1880 kaj la komenco de la Unua Mondmilito, kiu implikis ĉefe la ŝtatojn de Francio, Germanio kaj Britio, kvankam partoprenis ankaŭ Italio, Portugalio, Belgio, Hispanio kaj, de malproksime, Usono, tiu laste menciita per la fondigo de Liberio.
Paroli pri la nomata "kverelo pro Afriko" estas vere pludaŭrigi debaton pli ol jarcentaĝan. La dua duono de la 19-a jarcento, ĉirkaŭ la jaro 1880, vidis la transiron de la "neformala" imperiismo kiuj kontrolis per milita influo al tiu de ekonomia hegemonio per rekta regado.[1] La klopodoj intermezi la imperian konkurencon, kiel tiuj faritaj ĉe la Berlina Konferenco (1884 - 1885) inter Britio, Francio kaj Germanio ne povis solvi definitive la postularojn de ĉiu implikita potenco. Tiu kvereloj pri Afriko estis inter la plej gravaj faktoroj kiuj kaŭzis la Unuan Mondmiliton.
Afrikaj kolonioj listitaj laŭ la koloniiga potenco[redakti | redakti fonton]
Belgio[redakti | redakti fonton]
- Libera Ŝtato Kongo kaj Belga Kongo (nuna Kongo Kinŝasa)
Francio[redakti | redakti fonton]
- Alĝerio
- Tunizio
- Maroko
- Okcidenta Franca Afriko
- Maŭritanio
- Senegalo
- Franca Sudano (nuna Malio)
- Gvineo
- Kameruno
- Eburbordo
- Niĝero
- Supra Volto (nuna Burkino)
- Dahomejo (nuna Benino)
- Ekvatora Franca Afriko
- Gabono
- Mezkongo (nuna la Respubliko Kongo)
- Ubangi-Ĉari (nuna Centr-Afrika Respubliko)
- Ĉado
- Franca Somalilando (nuna Ĝibutio)
- Madagaskaro
- Komoroj
Germanio[redakti | redakti fonton]
- Germana Kameruno (nuna Kameruno)
- Orienta Germania Afriko (nuna Burundio, Ruando kaj Tanzanio)
- Sudokcidenta Germania Afriko (nuna Namibio)
- Togolando
Italio[redakti | redakti fonton]
- Italia Nordafriko (nuna Libio)
- Eritreo
- Italia Somalilando (nuna Somalio)
Portugalio[redakti | redakti fonton]
- Angolo
- Kabindo
- Orientafriko Portugalia (nuna Mozambiko)
- Portugalia Gvineo (nuna Gvineo Bisaŭa)
- Kabo-Verdo
- Sao-Tomeo kaj Principeo
Hispanio[redakti | redakti fonton]
- Hispania Saharo (aktuala Okcidenta Saharo)
- Hispania Maroko
- Hispania Gvineo (aktuala Ekvatora Gvineo)
Britio[redakti | redakti fonton]
Britio estis ĉefe interesita pri pluhavi sekurajn komunikvojojn kun Barato, kio pelis ĝin interesiĝi pri Egiptio kaj Sudafriko. Kiam tiuj du areoj estis sekurigitaj, venis klopodo de britaj koloniistoj kiel Cecil Rhodes setligi la fervojon de Kaburbo-Kajro.
- Egiptio
- Britegiptia Sudano (aktuala Sudano)
- Britia Orientafriko
- Brita Somalilando
- Suda Rodezio (aktuala Zimbabvo)
- Norda Rodezio (aktuala Zambio)
- Beĉuanalando (aktuala Bocvano)
- Libera Ŝtato Oranĝo
- Sudafrika Unio
- Gambio
- Sieraleono
- Niĝerio
- Brita Ormarbordo (aktuala Gano)
- Njasalando (aktuala Malavio)
Sendependaj ŝtatoj[redakti | redakti fonton]
- Liberio, fondita de la Usona Asocio de Koloniigo de Usono en 1821. Ĝi proklamis sian sendependon en 1847.
- Etiopio (Abisinio), ties landlimoj estis desegnitaj denove enhavante la Italian Eritreon kaj la Francan Somalilandon, mallonge okupita de Italio el 1936 ĝis 1941 dum la Krizo de Abisinio de la Dua Mondmilito.
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Notoj kaj referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Kevin Shillington, Historia de África: Segunda Edición, (Nueva York: Macmillian Publishers Limited, 2005), 301.