La condition humaine
| La Condition humaine | |
|---|---|
| skribita verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | André Malraux |
| Lingvoj | |
| Lingvo | franca lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1933 |
| Loko | Francio |
| Eldonejo | eldonejo Gallimard |
| Ĝenro | historia romano • militromano • filozofia romano • serie eldonita fikcio |
| Loko de rakonto | Tajvano |
| Honorigoj | Premio Goncourt • La 100 libroj de la 20-a jarcento laŭ Le Monde |
La homa vivkondiĉo (france: La Condition humaine) estas romano de 1933 verkita de André Malraux pri la nesukcesa komunista ribelo en Ŝanhajo en 1927 kaj la ekzistadismecaj dilemoj alfrontantaj diversan grupon de homoj asociitaj kun la revolucio. Kune kun Les Conquérants (1928 – "La Konkerintoj") kaj La Voie Royale (1930 – "La Reĝa Vojo"), ĝi formas trilogion kiu temas pri revolucio en Azio.
La libro gajnis Premion Goncourt en 1933.
Intrigoresumo[redakti | redakti fonton]
La romano okazas dum 22-taga periodo plejparte en Ŝanhajo, Ĉinio kaj koncernas plejparte la socialismajn ribelulojn kaj aliajn okupitojn en la konflikto. La kvar primaraj protagonistoj estas Ĉen Ta Erh (kies nomo estas literumita Tchen en la franca originalo de la romano), Kijoshi ("Kijo") Gisors, la sovetia sendito Katow kaj Barono Clappique. Iliaj individuaj malfacilaĵoj estas interplektitaj dum la romano.
Ĉen Ta Erh estas sendita murdi aŭtoritatulon. Li sukcesas kaj estas poste mortigita en nesukcesa sinmortiga bomba atenco sur Ĉiang Kai-ŝek. Post la murdo, li fariĝas regita de mortiĝo kaj deziras simple mortigi, tiel plenumi sian devon kiel teroristo, devo kiu kontrolas lian vivon. Tio ĉi estas plejparte la rezulto de estafo tiel proksima al morto post murdi homon. Li estas sekve ĝenadita de morto kaj estas senpoveca super la neeviteblo, ke li deziras morti, nur por fini sian turmenton.
Kijo Gisors estas la komandanto de la ribelo kaj kredas, ke ĉiu persono devas elekti sian propran signifon, ne esti regita de ajnaj eksteraj fortoj. Li elspezas plejparton de la rakonto provante teni la potencon en la manoj de la laboristoj prefere ol la Kuomintanga armeo kaj solvas konflikton inter li kaj lia edzino, Majo. Li estas poste kaptita kaj, en fina ago de sin-determinado, elektas preni sian propran vivon per cianido.
Katow jam alfrontis ekzekuton unufoje, dum la rusia enlanda milito kaj estis savita ĉe la lasta momento, kiu donas lin sento de psikologia imuneco. Kiam li atestas la morton de Kijo, li rigardas iom senemocim kiel siaj samrangaj revoluciuloj estas elprenita unu post unu, por esti ĵetita vive en ĉambron de vapora lokomotivo atendanta kiam lia vico venos, uzi sian propran cianidan kapsulon. Sed aŭdanta du junajn ĉinajn aktivulojn kiuj parolas kun tremanta timo esti brulita vive, li donas al ili la cianidon (estas sufiĉe nur por du), li mem estas lasita alfronti la pli tremigan morton. Li tiel mortas en ago de mem-ofero kaj solidareco kun pli malfortaj kamaradoj.
Barono Clappique estas franca negocisto, kontrabandisto kaj obsedanta vetludanto. Li helpas Kijo akiri liveraĵon de pafiloj kaj poste oni diris, ke Kijo estos mortigita krom se li lasas la urbon en 48 horoj. Sur la vojo averti lin, li okupiĝas kun vetludado kaj ne povas halti. Li konsideras vetludi je "sinmortigo sen morti". Clappique estas bonhumorulo kaj estas ĉiam gaja sed interne suferas. Li poste eskapas la urbon vestita kiel maristo.
Roluloj[redakti | redakti fonton]
- Ĉen Ta Erh – la sikario, protagonisto
- Kijo Gisors – la gvidanto de la ribelo, protagonisto
- Barono Clappique – franca negocisto kaj kontrabandisto, protagonisto
- Maljuna Gisors – la patro de Kijo, iama profesoro de Sociologio ĉe la Universitato de Pekino kaj opia drogulo, agas kiel gvidanto por Kijo kaj Ĉen
- Majo Gisors – la edzino de Kijo kaj germana doktoro, naskiĝita en Shanghai
- Katow – ruso, unu el la organizintoj de la ribelo, li estas brulita vive pro perfido.
- Hemmelrich – belga fonografo-negocisto
- Ju Hsuan – lia partnero
- Kama – japana pentristo, Maljuna bofrato de Gisors
- Ferral – prezidanto de la franca ĉambro de komerco kaj estro de la Franca-Azia Konsorcio; li luktas kun lia interrilato kun Valerie ĉar li nur deziras posedi ŝin kiel objekto
- Valerie – koramikino de Ferral.
- Konig – ĉefo de la policistoj de Ĉiang Kai-Ŝek
- Suan – juna ĉina teroristo kiu helpis Ĉen, poste arestita en la sama atako en kiu Ĉen estis mortigita
- Pei – ankaŭ helpanto de Ĉen
Kritika ricevo[redakti | redakti fonton]
La ĵurnalisto Kristoforo Hitchens notasn ke kvankam Malraux pasigis preskaŭ neniun tempon en Ĉinio, tamen asertis, ke la romano "indikis la kreskantan gravecon de Azio en mondaj aferoj; ĝi priskribis eksterordinarajn momentojn de sufero kaj renversiĝo, en Ŝanhajo precipe (ĝi estis preskaŭ filmita de Sergei Eisenstein); kaj ĝi montris grandegan respekton por Komunismo kaj por Komunistoj dum samtempe elvoki la tragedion de revolucio perfidita de Moskvo."[1]
Lia biografo Olivier Todd citas la romanon kiel diranta "Ĝi estis nek vera nek falsa, sed kio estis spertita" kaj rimarkas, ke la Ĉinio de Malraux estis "nek vera en ties detalo nek falsa en la supertuto, sed ĝi tamen estas imaga" kaj ke ĝi "povas ne tre klare rompi de tradicia ideo de Ĉinio kun kulioj, bambuaj ŝosoj, opiaj fumantoj, malriĉuloj kaj prostituitinoj."[2]
Elektitaj tradukoj[redakti | redakti fonton]
La WorldCat listigo por la Sorto de la Homo enlistigas tradukojn en almenaŭ dek sep lingvoj.[3]
- (Ĉina) 人的命运 Ren De Mingyun. (Chengdu: Sichuan wenyi chu malpermeso ŝi, 1996)
- (Angla) Haakon Chevalier. Man's Fate. (Nov-Jorko: Moderna Biblioteko, 1934)
- (Angla) Alistair Macdonald, tr. Storm in Shanghai Methuen 1934 reeldonita kiel Man's Estate, 1948
- (Finna) Juha Mannerkorpi, tr. Sielujen kapina [la ribelo de animoj] (Helsinki: Tammi, 1947)
- (Hebrea) Yitzhak Shenhar, tr. חיי אנוש Hayej-Enosh : Roman. (Tel Aviv: Avraham Yosef Shtibel, 1935
- (Korea) 인간의조건 Ingan Chokon (Seoul: Hongsin Munhwasa, 2012)
- (Polo) Adam Wazyk, tr.. Dola Czlowiecza. (Wroclaw [u.]: Zaklad Narodowy Im. Ossolinskich, 2001)
- (Hispana) César . kometo kaj Mario Vargas Llosa, tr. La Condición Humana. (Barcelono: Círculo de Lectores, 2001)
- (Sveda) Axel Claëson, tr. Människans lott (Stokholmo: Tiden, 1934)
- (Turka) Ali Berktay, tr. Insanlik Durumu (Istanbul: Iletisim Yayinlari, 2003)
- (Jida) Solomon Levadi, tr. דער גורל פון מענטשDer Goyrl fun Mentsh. (Varshe: Yidishe universala-bibliotek, 2000)
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Ŝanghaja masakro de 1927
- Ĉina enlanda milito
- La 100 libroj de la 20-a jarcento laŭ Le Monde
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Hitchens, Christopher. Malraux': One Man's Fate. New York Times (10a de Aprilo 2005).
- ↑ Todd, Olivier. (2005) Malraux : A Life. Alfred A. Knopf. ISBN 0375407022.
- ↑ Showing all editions of Man's Fate