Luís Gama

Luís Gama (1830-1882)
Frazo de Luiz Gama:La sklavo, kiu mortigas sian sinjoron, kia ajn la cirkonstancoj, ĉiam mortigas sindefende.
Persona informo
Naskiĝo	21-an de junio 1830 en Salvador de Bahio,Bahio, Brazilo
Morto	24-an de aŭgusto 1882 en San-Paŭlo, San-Paŭlo, Brazilo
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Diabeto vd
Tombo	Consolação Cemetery (en) , rua 12, terreno 17 vd
Etno	Afrikobrazilano • nigruloj vd
Lingvoj	portugala vd
Ŝtataneco	Brazilo vd
Alma mater	autodidact (en) vd
Familio
Patrino	Luísa Mahin (mul) vd
Profesio
Alia nomo	Getulino vd
Okupo	rábula (pt) verkisto poeto ĵurnalisto oratoro advokato vd
Honorigoj Honorigoj  Livro dos Heróis e Heroínas da Pátria (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Luís Gonzaga Pinto da Gama estis brazila advokato, abolisto, ĵurnalisto kaj verkisto. Li estis unu el la ĉefaj nomoj en la abolisma movado kaj brazila ĵurnalismo en la 19-a jarcento. Kvankam li estis filo de blanka patro kaj libera nigra patrino, Luiz Gama (kiel li iĝis konata) kun la aĝo de 10 jaroj estis vendita de sia patro, kaj, ĝis la aĝo de 17, li restis analfabeta. Li akiris sian liberecon per juraj rimedoj, komencante labori kiel advokato por liberigi sklavigitajn homojn.

Historia kunteksto

En la 19-a jarcento, la mondo travivis gravajn transformojn, kiuj alportis radikalajn ŝanĝojn al la ĉiutaga vivo, scienca produktado, ekonomia kaj politika vivo de la periodo, modifante valorojn antaŭe konsideritajn netuŝeblajn. Eŭropo, nun engaĝita en kapitalisma maniero produkti kaj konsumi, vastigis siajn ambiciojn kaj atingon, serĉante multe pli ol nur kolekti kaj amasigi varojn. Kaj la produktadmaniero elektita por ĉi tiu ekspansiisma momento estis ĝuste la ekspluatado de la deviga laboro de nigruloj naskitaj sur la afrika kontinento.

Male al aliaj kulturoj, kiuj uzis potencon kaj kontrolon super la korpo kiel simbolan agon de pruvo de forto kaj honoro, eŭropaj landoj, precipe Hispanio kaj Portugalio, igis sklavecon la kolono de sia socia ordo: socio kiu riĉiĝis kun la doloro de aliaj.

La ideoj de la Franca Revolucio - inspiritaj de la Klerismo - transiris Atlantikon, sed ne estis tiel rapidaj kiel la idealoj de libereco, kiuj cirkulis tra la amerika kontinento, precipe inter la sklavoj. Motivigitaj de siaj prapatroj ne rezigni, tiuj naskitaj en Brazilo kun la premsigno de sklaveco organizis sin sur malsamaj frontoj por batali favore al la forigo de sklaveco.

Luiz Gama, la liberiginto de sklavoj.

En kolonio, kiu naskiĝis el laboro kaj ekspluato de sklava laboro, pensi pri abolio estis ago de ribelo. Estis tre malfacile por la brazila elito pensi pri lando sen sklava laboro, ĉar ĝia propra popolo neniam spertis sklavlaboron en la sama mezuro, kaj, eĉ kun la leĝo kiu malpermesis la sklavkomercon, estis konsiderinda malemo flanke de la brazila elito. Malgraŭ kritiko, leĝoj kiel ekzemple la Ventre Livre estis realigitaj dum la 19-a jarcento, kiuj profitigis la kontraŭsklavigan lukton.

Antaŭ ol tio, atingi liberecon estis eĉ pli malfacila, tamen virino atingis ĝin, kaj ŝia nomo portas la heredaĵon de ŝia vivo: Luiza Mahin. La jaro de lia naskiĝo estas necerta, sed ĝi verŝajne okazis en Costa da Mina, en la Nacio Nagô Jeje.

Post jaroj da sklava laboro, ŝi pagis por sia libereco en 1812, kaj iĝis legomvendisto en Bahio. Ŝi estis revoluciulino kun siaj pletoj, certigante ke mesaĝoj pri la nigraj ribeloj kontraŭ la Provinco de Bahio atingos la manojn de ŝiaj aliancanoj. La verko “Um defeito de Cor”, de Ana Maria Gonçalvez, rakontas la historion kaj reliefigas la gravecon de tiu ĉi rolulino en la historio de la batalo por libereco. Jarojn poste, Luiza naskis alian gravan nomon en la brazila nigra historio: Luiz Gonzaga Pinto da Gama, personecon, kiun ni kovras en la dua eldono de “Entre à Margens da Abolição”.

Biografio

Luiz Gama naskiĝis en Salvador, la 21-an de junio 1830, lia patro estis blankulo kun multaj havaĵoj, kiu fariĝis lia gardanto post la aresto de Luiza pro partopreno en la ribelo de pt:Sabinada – kiu okazis inter 1837 kaj 1838 – en Rio-de-Ĵanejro. Tamen, la vivo de Luiz tute ŝanĝiĝis en la aĝo de dek jaroj, kiam lia patro vendis lin en sklavecon por pagi la ŝuldojn kiujn li akumulis dank'al sia hazardluda dependeco. Gama estis revendita plurajn fojojn ĝis li alvenis en San-Paŭlo, kie li faris hejman laboron. Li lernis legi danke al gasto de sia posedanto. Jarojn poste, kiel plenkreskulo, li malkovris ke liaj rajtoj estis malobservitaj kun la krimo de "Redukti al sklaveco liberan homon kiu trovas sin en posedo de sia libereco.", antaŭvidite en Artikolo 179, de la Kriminala Kodo de la Imperio de Brazilo. En la aĝo de 17, li sukcesis reakiri sian liberecon.

De tre frua aĝo, Luiz Gama iĝis granda akademiulo de beletro kaj enamiĝis al Juro. Dum ankoraŭ juna, li kandidatiĝis pri loko en la jura kurso ĉe Faculdade do Largo de São Francisco, sed la vaka loko estis rifuzita ĉar li estis nigrulo. Kvankam li frekventis kolegion kiel aŭskultanto dum mallonga periodo de sia vivo, Gama neniam ĉesigis siajn studojn kaj profundigis sian laboron kaj esploradon kiel memlernanto. Per siaj klopodoj kaj laboro, li liberigis pli ol 500 sklavojn dum sia vivo.

Unu el liaj plej emblemaj kazoj estis la "Questão Netto", en kiu portugala nobelo kun multaj havaĵoj skribis en sia testamento ke, post lia morto, ĉiuj liaj sklavoj devus esti liberigitaj, sed lia peto ne estis koncedita. Tiel Luiz Gama, leginte pri kio okazis en la gazeto, decidis rekomendi la kazon kiu estis en jura disputo. En la fino, Gama sukcesis liberigi pli ol 200 homojn, ĉi tiu kazo estanta konata kiel la plej granda kolektiva ago por liberigi sklavigitajn homojn en la Amerikoj.

Krom esti advokato, Luiz Gama estis bonega verkisto, kaj produktis ĉirkaŭ 600 tekstojn, eseojn kaj poemojn. Li publikigis sian unuan literaturan libron en 1859, titolita "Trovas Burlescas de Getulino", en kiu li, denove, asertas sian furiozan naturon favore al la fino de "kolora antaŭjuĝo". Ĉi tiu libro enhavas unu el liaj plej famaj poemoj: "Kiu mi estas". La poemo enhavis inviton por nigruloj ne lasi sin forporti pri la ideo blankiĝi, sed prefere, ke ili estu fieraj pri siaj radikoj kaj nigra haŭto.

Kiel ĵurnalisto, Gama estis fervora kontraŭulo de la imperio, kaj kredis je lando libera de la subpremo de absolutismo kaj deviga laboro. Kiel rezulto, li estis unu el la fondintoj de satira ĵurnalismo en San-Paŭlo, direktante la gazetojn; “O Diabo Coxo”, “O Cabrião” kaj “O Polichinelo”. Liaj klopodoj kaj verkoj estas referencoj en abolismaj temoj tra la mondo, kaj en Brazilo, la laboro evoluigita fare de la advokato, verkisto kaj ĵurnalisto, influis la historion de nacio kaj 138 jarojn poste li estis deklarita "Patrono de la Abolo de Sklaveco", laŭleĝe 13.629/2018 kaj enigita en la Libron de la Herooj kaj Heroinoj de la Patrujo, per Leĝo 13.628/2018. Luiz Gonzaga Pinto da Gama mortis en San-Paŭlo, la 24-an de aŭgusto 1882, kredante je la ideo de libera lando, sed li ne havis la ŝancon vidi la Oran Leĝon esti promulgita kaj liaj egaluloj liberaj.

Gama revis pri lando sen reĝoj kaj sen sklavoj, kaj dank' al liaj klopodoj en la abolisma lukto, libereco alvenis por multaj. Kaj en siaj skribaĵoj li diris:

En ni, eĉ koloro estas difekto. Nepardonebla denaska difekto, la stigmato de krimo. Sed niaj kritikistoj forgesas ke tiu ĉi koloro estas la origino de riĉeco de miloj da ŝtelistoj kiuj nin insultas; ke tiu ĉi konvencia koloro de sklaveco tiel simila al la tero, ŝirmas sub ĝia surfaco malhela, vulkanoj, kie ĝi brulas la sankta fajro de libereco.

Gama, Luiz 1859