Luksemburgo (lando)

	Groussherzogtum Lëtzebuerg; Grand-duché de Luxembourg; Großherzogtum Luxemburg; Grandduklando Luksemburgo; Grandduklando Luksemburgio
(detaloj)	(detaloj)
	Nacia himno: Ons Hémécht (Nia hejmregiono)
	Nacia devizo: Mir wëlle bleiwe wat mir sinn (Ni volas resti kio ni estas)
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Luksemburgo (76 mil)
Ĉefa(j) lingvo(j)	luksemburga, franca,; germana
Plej ofta(j) religio(j)	katolikoj
Areo; % de akvo	2586 km²; -%
Loĝantaro	459 000, la 1-an de januaro 2006
Loĝdenso	183/km²
Horzono	UTC+1; UTC+2 (marto ĝis oktobro)
Interreta domajno	.lu
Landokodo	LU
Telefona kodo	352
Politiko
Politika sistemo	Parlamenta konstitucia monarkio
Ŝtatestro	grandduko Henriko de Luksemburgo
Ĉefministro	Jean-Claude Juncker
Nacia tago	23-a de junio
Sendependiĝo	en 1890
Ekonomio
Valuto	Eŭro (EUR)
v • d • r

Ĉi tiu artikolo temas pri la ŝtato Luksemburgio. Por aliaj signifoj vidu la paĝon Luksemburgo (apartigilo).

Luksemburgo (aŭ Luksemburgio) estas lando en okcidenta Eŭropo, kiu situas inter Francio, Belgio kaj Germanio. Ĝi estas la sola sendependa grandduklando en la mondo.

La urbo Luksemburgo
La kastelo de Vianden
La kastelo de Clervaux (Clerf)

Nomo[redakti | redakti fonton]

Ĉar la ĉefurbo de la lando nomiĝas Luksemburgo, oni foje en Esperanto emas distingi la landon nomante ĝin Luksemburgio. Aliaj preferas la nomon Luksemburgo ankaŭ por la lando, argumenante per neinternacieco kaj nefundamenteco de la sufikso "i". La loĝantojn oni respektive nomas ĉu luksemburganoj ĉu luksemburgianoj.

Geografio[redakti | redakti fonton]

Ĉefaj urboj[redakti | redakti fonton]

Luksemburgo (82 mil),
Esch-sur-Alzette (28 mil),
Differdange (19 mil),
Düdelingen (18 mil).

Administra divido[redakti | redakti fonton]

3 provincoj kun 12 kantonoj.

Vidu artikolon Administra divido de Luksemburgio.

Historio[redakti | redakti fonton]

Ekde la jaro 963 Luksemburgo estis graflando, en 1354 ĝi iĝis duklando kaj en 1815 grandduklando sub Vilhelmo la 1-a. Sekve de la Traktato de Londono (1839) Luksemburgo estis dividita en du partoj. La franclingva okcidenta parto estis donacita al Belgio kaj tie iĝis la provinco Luksemburgo. La orienta luksemburglingva parto restis en persona unio kun Nederlando. Tiu ĉi ligo finiĝis en 1890, en la jaro kiam mortis Vilhelmo la 3-a, kiu ne havis virajn posteulojn.

De 1921 ĝi estas en ekonomia-dogana unio kun Belgio.

Luksemburgo estis uzurpita de Germanio dum la du mondmilitoj. En 1948 oni deprenis el la konstitucio la artikolon pri la neŭtraleco. En la sama jaro Luksemburgo aliĝis al Benelukso kaj la postan jaron al NATO. En 1957 la ŝtato estis unu el la ses fondintoj de Eŭropa Ekonomia Komunumo (la postaj Eŭropa Komunumo kaj Eŭropa Unio. En 1999 ĝi aliĝis al la Eŭrozono.