Militleĝo en Sud-Koreio en 2024
La militleĝo en Sud-Koreio estis aktivigita la 3-an de decembro 2024 kiam sudkorea prezidento Jun Sok-jol deklaris militan leĝon sub la preteksto ke la Demokrata Partio de Koreio montris simpation por Nord-Koreio kaj agas en maniero kiu damaĝis la landon. Tamen, kelkajn horojn poste la prezidento sciigis ĝian forigon post unuanima voĉdonado en la Nacia Asembleo favore al revoko de tiu decido.
Je 15:22, la sudkorea prezidento deklaris militleĝon en parolado elsendita en nacia televido. En la parolado, Jun akuzis la opozicion je "provi faligi liberalan demokration" forpelante membrojn de sia kabineto kaj blokante liajn buĝetajn planojn [1].
Fono
[redakti | redakti fonton]Jun Sok-jol, membro de la konservativa Partio de Popola Potenco kaj iama ĝenerala prokuroro, transprenis kiel prezidanton de Sud-Koreio post venkado en de la prezidant-elekto en 2022. Post nur mallonga tempo, lia registaro havis malaltajn aprob-rangigojn. Ĉar la opozicio havas la plimulton en la Nacia Asembleo, li ne povis antaŭenpuŝi sian balotprogramon. En la parlamenta balotado de aprilo 2024, la opozicio gvidita fare de Lee Jae-myung (kiu mallarĝe perdis kontraŭ Jun Sok-jol en la prezidant-elekto en 2022) retenis sian plimulton, sed ne havis la necesan nombron da voĉoj ( dutriona plimulto ) por elektu la prezidanton por ĉesigi. Se militleĝo estas deklarita, la prezidanto tuj devas sciigi la Nacian Asembleon. Militleĝo povas esti ĉesigita per plimulta voĉdono de la Nacia Asembleo. Militleĝo laste aplikita dum la militista puĉo en 1979 post la murdo de diktatoro Park Chung-hee, antaŭ ol ĝi estis ĉesigita en 1981.
Tio estas la unua fojo, kiam militleĝo estas deklarita en Korea Respubliko ekde la militista puĉo de 1980, kiu sekvis la puĉon de 1979 post la murdo de tiama sudkorea diktatoro Park Chung-hee, kaj la unua ekde la demokratiigo en 1987. Tio estas la 17-a deklaracio de militleĝo ekde la formado de la reĝimo en 1948 [2]. Membroj de la Nacia Asembleo ne havas parlamentan imunecon kontraŭ procesigo kaj povas esti arestitaj se kaptitaj farante krimon.
La unua anonco
[redakti | redakti fonton]La 3-an de decembro 2024 je 23:00 KST, armeestro Park An-su publikigis la sekvan unuan anoncon sub la militleĝo [3][4][5]:
- Ajna politika agado, inkluzive de la agado de la Nacia Asembleo de Sud-Koreio, lokaj konsilioj, politikaj partioj, politikaj asocioj, mitingoj kaj manifestacioj, estas malpermesitaj.
- Ĉiu ago, kiu neas aŭ provas renversi la liberalan demokratian sistemon, estas malpermesita, kaj falsaj novaĵoj, manipulado de publika opinio kaj falsa propagando estas malpermesitaj.
- Ĉiuj amaskomunikiloj kaj publikaĵoj estas submetitaj al la superrigardo de la batalkomando.
- Strikoj, laborhaltoj kaj asembleoj, kiuj provokas socian tumulton, estas malpermesitaj.
- Ĉiuj kuracistoj, inkluzive de loĝantoj, kiuj strikas aŭ forlasis la medicinan kampon, devas reveni al siaj normalaj devoj ene de 48 horoj kaj labori fidele, kaj ĉiu malobservo estos punita laŭ milita leĝo.
- Rimedoj estos prenitaj por minimumigi ĝenon en la ĉiutaga vivo de bonaj civitanoj, krom por kontraŭŝtataj fortoj kaj aliaj fortoj kiuj minacas renversi la liberalan demokratan sistemon.
Fino
[redakti | redakti fonton]Je 18:00 la parlamento voĉdonis nuligi la leĝon establantan armean regadon en la lando argumentante ke ĝi kontraŭdiras la konstitucion de la lando. Inter la 190 parlamentanoj ĉeestantaj el totalo de 300 kiuj unuanime lanĉis la decidproponon por ĉesigi militleĝon [6]. Inter ili estis 18 parlamentanoj de la reganta partio de Jun. La opozicio tiam arkivis decidproponon por misoficado kaj elposteniĝo. Opoziciestro Lee Jae-myung alvokis civitanojn kunveni en la Nacia Asembleo kaj asertis, ke Jun "ne plu estas la prezidento de Sud-Koreio." [7]
Efikoj
[redakti | redakti fonton]Sekve de la deklaro de la militleĝo, la sudkorea valuto malpliiĝis je 2,5%.
La puĉo, kiu daŭris nur malpli ol tri horojn, starigis novan mondan rekordon kiel la plej mallonga militista puĉo en la historio. Ĉi tiu rekordo rompis la antaŭan rekordon de la puĉo-provo en Hispanio, la la 23-24-an de februaro 1981, kiu daŭris 18 horojn, kaj de la puĉo-provo en Venezuelo la 27-an de novembro 1992, kiu ankaŭ daŭris similan tempon.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ South Korean President Yoon Suk Yeol declares martial law (angle). Sky News (3 December 2024). Alirita 3 December 2024 .
- ↑ Yoon Declares Martial Law in South Korea (3 December 2024).
- ↑ . [속보 계엄사령부 포고령(제1호) 전문] (koree) (3 December 2024). Alirita 3 December 2024 .
- ↑ South Korea president declares emergency martial law, warns of "communist forces" (en-US). CBS News (3 December 2024). Alirita 3 December 2024 .
- ↑ . Full text of martial law decree. Yonhap News Agency (4 December 2024). Alirita 3 December 2024 .
- ↑ South Korea latest: Martial law declared – as president warns of 'pro-North Korean forces'; police clash with protesters (angle). Sky News.
- ↑ Live Updates: Authorities Clash With Protesters After South Korean Leader Declares Martial Law